هیدروژئومورفولوژی
معصومه رجبی؛ فاطمه رنگرز فروغ
چکیده
گردشگری سلامت افراد و گروه هایی را شامل می شود که با هدف درمان، به استفاده از آب های معدنی و گرم ، گذران دوران نقاهت ، معالجه و غیره اقدام به مسافرت می‌کنند. چشمه‌های آبگرم به عنوان یکی از منابع طبیعی، بخشی از گردشگری سلامت هستند که برای درمان شرایط مختلف پزشکی از آنها استفاده می شود. پژوهش حاضر در مورد چشمه های آبگرم استان آذربایجان ...
بیشتر
گردشگری سلامت افراد و گروه هایی را شامل می شود که با هدف درمان، به استفاده از آب های معدنی و گرم ، گذران دوران نقاهت ، معالجه و غیره اقدام به مسافرت می‌کنند. چشمه‌های آبگرم به عنوان یکی از منابع طبیعی، بخشی از گردشگری سلامت هستند که برای درمان شرایط مختلف پزشکی از آنها استفاده می شود. پژوهش حاضر در مورد چشمه های آبگرم استان آذربایجان شرقی است که از نظر روش پژوهش، توصیفی – تحلیلی و از نظر هدف کاربردی می باشد. استان آذربایجان شرقی با توجه به موقعیت جغرافیایی، ویژگی های اقلیمی و شرایط زمین شناسی و تکتونیکی از کانون های مهم چشمه های ]بگرم محسوب می شود که در اطراف کوهستان سهند، رشته کوه بزقوش، شمال شرقی کلیبر تمرکز یافته اند. در این پژوهش با بهره گیری از روش کامنسکو و بررسی های کتابخانه ای - اینترنتی و مطالعات اسنادی و نظر سنجی از 20 نفر از متخصصین و کارشناسان سازمان آب منطقه ای و اداره گردشگری استان ، چشمه های آبگرم متعلق، بستان آباد، اسب فروشان، الله حق، ایستی سو لیقوان، یل سوئی، تاپ تاپان و داش آلتی از میان دیگر چشمه های آبگرم استان انتخاب و ارزیابی شدند. نتایج پژوهش نشان داد، چشمه آبگرم متعلق با مجموع امتیاز 86 دارای بالاترین امتیاز است. سپس، چشمه آبگرم اسب فروشان با 84 امتیاز در رتبه دوم، یل سوئی با 82 امتیاز دارای رتبه سوم هستند و کمترین امتیاز نیز متعلق به چشمه آبگرم تاپ تاپان با مجموع امتیاز 65 میباشد.
هیدروژئومورفولوژی
محمد حسین رضایی مقدم؛ داود مختاری؛ میثم اسکندری آلنی
چکیده
مدل های هیدرولوژی ابزار موثری برای مدیریت منابع آب و همچنین مؤلفه‌های بیلان آبی از جمله کارهای پژوهشی میباشد .امروزه مدل های هیدرولوژی حوضه توسعه یافته اند، اما انتخاب مدل مناسب برای شبیه سازی یک حوضه خاص همیشه یک چالش بوده است. از این‌رو، انتخاب مدلی که بتواند فرآیندهای هیدرولوژیکی را در عین سادگی ساختار و با ...
بیشتر
مدل های هیدرولوژی ابزار موثری برای مدیریت منابع آب و همچنین مؤلفه‌های بیلان آبی از جمله کارهای پژوهشی میباشد .امروزه مدل های هیدرولوژی حوضه توسعه یافته اند، اما انتخاب مدل مناسب برای شبیه سازی یک حوضه خاص همیشه یک چالش بوده است. از این‌رو، انتخاب مدلی که بتواند فرآیندهای هیدرولوژیکی را در عین سادگی ساختار و با استفاده از حداقل عوامل، به‌خوبی شبیه‌سازی کند امری ضروری میباشد که در این راستا در پژوهش حاضر رواناب ماهانه حوضه گمناب چای(کومور چایی) واقع در استان آذربایجان شرقی و در شمال غرب ایران به‌وسیله دو مدل AWBM و SWAT شبیه‌سازی شد. مدل AWBM یک مدل یکپارچه میباشد که شبیه‌سازی رواناب در حوزههای آبریز را با استفاده از دو متغیر بارندگی و تبخیر انجام میدهد و از طرف دیگر مدل SWAT یک مدل پیوسته و نیمه توزیعی است که شبیه‌سازی فرآیندهای هیدرولوژیکی را با استفاده از مشخصات فیزیکی حوضه (خاک، کاربری اراضی، شیب) و همچنین اطلاعات آب و هواشناسی متعددی همچون بارندگی، دما انجام میدهد. نتایج شبیه‌سازی رواناب در دوره های واسنجی و اعتبارسنجی با استفاده از دو شاخص آماری ناش ساتکلیف (NSE) و ضریب تعیین R2 مورد ارزیابی قرار گرفت. با مقایسه نتایج شاخص‌های آماری مورد استفاده در مطالعه مشخص شد که مدل SWAT دارای نتایج بهتری در شبیه‌سازی رواناب ماهانه در دورههای واسنجی و اعتبارسنجی است.
هیدروژئومورفولوژی
فریبا کرمی؛ داود مختاری؛ فرنوش احمدی
چکیده
هدف پژوهش حاضر، برآورد میزان فرسایش خاک و بررسی نقش لندفرم‌ها و واحدهای لیتولوژی در فرسایش خاک حوضه آبریز زنوزچای شهرستان مرند میباشد. در این پژوهش برای برآورد میزان فرسایش خاک از مدل جهانی اصلاح شده هدررفت خاک (RUSLE)، سامانۀ اطلاعات جغرافیایی(GIS) و سنجش از دور (RS) استفاده شد. برای اجرای مدل عوامل فرسایندگی باران (R)، فرسایش‌پذیری خاک ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر، برآورد میزان فرسایش خاک و بررسی نقش لندفرم‌ها و واحدهای لیتولوژی در فرسایش خاک حوضه آبریز زنوزچای شهرستان مرند میباشد. در این پژوهش برای برآورد میزان فرسایش خاک از مدل جهانی اصلاح شده هدررفت خاک (RUSLE)، سامانۀ اطلاعات جغرافیایی(GIS) و سنجش از دور (RS) استفاده شد. برای اجرای مدل عوامل فرسایندگی باران (R)، فرسایش‌پذیری خاک (K)، توپوگرافی (LS)، حفاظت خاک (P) و مدیریت پوشش گیاهی (C) در محیط Arc GIS محاسبه و سپس نقشه فرسایش خاک در 5 کلاس خطر (بسیار کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد) ترسیم شد. برای طبقه‌بندی و ترسیم نقشه لندفرم‌ها نیز از شاخص موقعیت توپوگرافی (TPI) استفاده شد. سپس نقش لندفرم‌ها و واحدهای لیتولوژی مختلف در ارتباط با نرخ فرسایش خاک و با تلفیق نقشه‌های مربوطه بررسی شدند. نتایج اجرای مدل نشان داد که متوسط فرسایش خاک 1/71 تن در هکتار در سال است. نتایج نقشه فرسایش نشان داد که بخش عمده‌ای از حوضه (67/07درصد) جزء طبقه فرسایشی خیلی‌کم و 2/37 درصد آن در طبقه فرسایشی خیلی زیاد و زیاد قرار دارند. با تلفیق نقشه لندفرم‌ها و فرسایش خاک معلوم شد که بیشترین فرسایش در مجموع به دره‌ها و بریدگی‌های واقع بر ارتفاعات و دامنه‌ها و سپس ستیغ‌های مرتفع و قله کوه‌ها اختصاص دارد. در حوضه زنوزچای، فرسایش خاک بیشتر بر روی نهشته‌های تیپ فلیش، کنگلومرای قرمز و خاکستری با میان لایه‌های مارنی و پادگانه‌های آبرفتی میباشد. ضریب همبستگی بین عوامل مدل (RUSLE) و فرسایش خاک نشان داد عامل توپوگرافی (LS) بیشترین اثرگذاری را در محاسبه میزان فرسایش حوضه زنوزچای دارد.
هیدروژئومورفولوژی
حسن ستایشی نساز؛ صیاد اصغری سراسکانرود؛ رئوف مصطفی‌زاده؛ عقیل مددی
چکیده
رودخانه‌ها دارای اهمیت بسیار بالا از نظر استفاده‌های انسانی و کارکردهای اکولوژیک هستند. در تحیق حاضر مولفه‌های جریان محیط زیستی رودخانه خیاوچای در دورههای متوالی 5 ساله تعیین شده است. در این راستا تغییرات مولفه‌های جریان محیط زیستی رودخانه خیاوچای با استفاده از نرمافزار IHA مشخص شد. بر اساس نتایج، مقادیر جریانهای کمینه در دوره ...
بیشتر
رودخانه‌ها دارای اهمیت بسیار بالا از نظر استفاده‌های انسانی و کارکردهای اکولوژیک هستند. در تحیق حاضر مولفه‌های جریان محیط زیستی رودخانه خیاوچای در دورههای متوالی 5 ساله تعیین شده است. در این راستا تغییرات مولفه‌های جریان محیط زیستی رودخانه خیاوچای با استفاده از نرمافزار IHA مشخص شد. بر اساس نتایج، مقادیر جریانهای کمینه در دوره اول (1367 تا 1396) بالا بوده است ولی در دوره اخیر (1391 تا 1398) کاهش پیدا کرده است. همچنین کاهش مقادیر دبی شاخص‌های جریانهای حداکثر و افزایش تعداد روزهای دبی صفر به تعداد 174 روز نیز ناشی از کاهش آبدهی رودخانه بوده است. مقدار مولفه‌های نرخ اوج‌گیری و نرخ فروکش در دورههای اخیر افزایش پیدا کرده است. مقادیر شاخص‌های تداوم جریان کمینه، و فراوانی جریان کمینه در رودخانه خیاوچای افزایش داشته است. بر اساس تغییر مقادیر شاخص پراکندگی جریان، وقوع جریانهای شدید و یا بسیار کم در رودخانه به‌دلیل کاهش جریانهای کمینه و افزایش دبی‌های سیلابی تشدید شده است. بدر دورههای ابتدایی رژیم جریان رودخانه طبیعی بوده و در ایام سال با دبی بالاتر از 01/0 مترمکعب درثانیه جریان داشته است، درحالی‌که، در دوره 7 ساله اخیر کاهش پیدا کرده و به میزان 001/0 مترمکعب درثانیه رسیده است. براساس تغییرات تداوم جریان در دورههای اخیر تداوم رودخانه به 50 الی 60 درصد ایام سال با دبی بسیار کم تغییر پیدا نموده است. در مجموع می‌توان گفت که تغییر مولفه‌های محیط زیستی جریان در راستای کاهش دبی و افزایش روزهایی با دبی صفر بوده است که میتواند ناشی از کاهش بارندگی و وقوع خشکسالی‌ها باشد.
هیدروژئومورفولوژی
علیرضا ایلدرمی؛ مهدی سپهری
چکیده
در این پژوهش،حساسیت زمین لغزش با استفاده از مدلهای آماری درحوضه آبریز سد کردستان پهنه‌بندی و مناسب‌ترین مدل معرفی شد.ابتدا محدوده مورد مطالعه تعیین موقعیت و با مشاهدات میدانی تعداد9 لغزش ثبت و نقشه پراکنش زمین لغزش تهیه گردید.در مرحله بعد عوامل مؤثر بر رخداد زمین لغزش شامل زمین شناسی، بارش، کاربری اراضی، فاصله از رودخانه، ...
بیشتر
در این پژوهش،حساسیت زمین لغزش با استفاده از مدلهای آماری درحوضه آبریز سد کردستان پهنه‌بندی و مناسب‌ترین مدل معرفی شد.ابتدا محدوده مورد مطالعه تعیین موقعیت و با مشاهدات میدانی تعداد9 لغزش ثبت و نقشه پراکنش زمین لغزش تهیه گردید.در مرحله بعد عوامل مؤثر بر رخداد زمین لغزش شامل زمین شناسی، بارش، کاربری اراضی، فاصله از رودخانه، فاصله از گسل، شیب و ارتفاع شناسایی و سپس نقشه این عوامل تهیه شدبرای تعیین نرخ هر یک از عوامل مؤثردروقوع زمین لغزش، نقشه هریک از لایه های اطلاعاتی عوامل مؤثر با نقشه پراکنش زمین لغزش ادغام و با استفاده از مدلهای آماری AHP، BWM و FUCOM لایه های اطلاعاتی جداگانه وزن دهی و با همپوشانی لایه های مختلف، نقشه های نهایی پهنه بندی خطر زمین لغزش تهیه و مقایسه شدند.نتایج نشان داد که کاربری اراضی در روشهایAHP و BWM و خطوط همباران بعلاوه کاربری اراضی در روش FUCOM بیشترین تأثیر و معیارهای ارتفاع، فاصله از گسل و شیب به‌ترتیب در سه روش AHP، BWM و FUCOM کمترین تأثیر را در وقوع زمین لغزش دارند.نتایج بررسی نقشه‌های پهنه بندی نشان دادکه بیشترین لغزش ها در نیمه شمالی منطقه و اغلب در اراضی مرتعی و در شیب های بیش از 20 درصد و در نزدیکی گسل ها رخ داده است.همچنین نتایج نشان داد که متغیر سنگ شناسی بر وقوع زمین لغزش در منطقه مورد مطالعه نقش زیادی دارد.به طور کلی نتایج نشان داد که در روشهای AHP و BWM تعداد مقایسه های جفتی مورد نیاز به طور چشمگیری با تعداد پارامترهای مورد مقایسه افزایش و در این حالت، عدم اطمینان نظرات افزایش مییابد، که برتری روش FUCOM را نسبت به سایر روش ها را به خوبی نشان میدهد.
هیدروژئومورفولوژی
محمد حسین رضایی مقدم؛ فریبا کرمی؛ کلثوم اباذری
چکیده
هدف پژوهش حاضر ارزیابی و پهنه بندی مناطق مستعد سیلاب ناگهانی در حوضه براساس خصوصیات فیزیوگرافیک با بهره گیری از مدل شاخص پتانسیل سیلاب ناگهانی تصحیح شده (MFFPI) است. ابتدا بوسیله پارامترهای شیب ، تراکم جریان ، بافت خاک ، انحنای دامنه، کاربری اراضی و نفوذپذیری زمین و از طریق وزن دهی لایه ها، نقشه پتانسیل سیلاب ناگهانی تهیه شد. براساس نقشه ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر ارزیابی و پهنه بندی مناطق مستعد سیلاب ناگهانی در حوضه براساس خصوصیات فیزیوگرافیک با بهره گیری از مدل شاخص پتانسیل سیلاب ناگهانی تصحیح شده (MFFPI) است. ابتدا بوسیله پارامترهای شیب ، تراکم جریان ، بافت خاک ، انحنای دامنه، کاربری اراضی و نفوذپذیری زمین و از طریق وزن دهی لایه ها، نقشه پتانسیل سیلاب ناگهانی تهیه شد. براساس نقشه اولیه پهنه بندی سیلاب استخراج شده، مناطق با پتانسیل خطر زیاد و متوسط به ترتیب 45/26 و 83/20 درصد از مساحت حوضه را در برگرفته اند. مناطق با خطر خیلی کم و کم سیلاب ناگهانی منطبق بر کوهستان و تپه های منطقه با درصد های 66/14 و 61/20 است. سپس بین پارامترها و نقشه پتانسیل سیلاب ناگهانی آزمون همبستگی اسپیرمن و رگرسیون خطی چند متغیره برقرار گردید که نتایج نشان داد که سه پارامتر شیب، کاربری اراضی و بافت خاک بیشترین تاثیر را دارند و لذا پارامتر های کم تاثیر در مرحله دوم حذف شدند و با پارامتر های تاثیر گذار نقشه نهایی پتانسیل سیلاب ناگهانی تهیه شد که نشان می دهد، مناطق با پتانسیل خطر خیلی کم از 66/14 درصد در نقشه اولیه پهنه بندی سیلاب به 81/22 درصد افزایش پیدا کرده است که عموما ارتفاعات حوضه را شامل می شود و مناطق با خطر زیاد و خیلی زیاد ( 84/25 و 85/20 درصد)، منطبق بر بستر اصلی رودخانه اوجان چای و مناطق هموار اطراف و دشت های رسوبی است.
هیدروژئومورفولوژی
علی عبدالملکی؛ امجد ملکی؛ علی خزایی
چکیده
در این بررسی به پایش تغییرات کیفی منابع آب سطحی شهرستان‌های سرپل‌ذهاب-ازگله، در اثر رخداد زلزله 21 ابان 1396پرداخته شده است. در تحقیق حاضر جهت نیل به هدف فوق با استفاده از داده‌های متنوع ماهواره‌های سنیتنل 1S_1A-IW-SLC)، با بیس لاین مکانی 100 متر)، داده‌های اپتیکی لندست8 (OLI)، و تصاویر ماهواره‌ای مودیس، محصولات تصحیح شدهMOD09))، داده‌ها به‌گونه‌ای ...
بیشتر
در این بررسی به پایش تغییرات کیفی منابع آب سطحی شهرستان‌های سرپل‌ذهاب-ازگله، در اثر رخداد زلزله 21 ابان 1396پرداخته شده است. در تحقیق حاضر جهت نیل به هدف فوق با استفاده از داده‌های متنوع ماهواره‌های سنیتنل 1S_1A-IW-SLC)، با بیس لاین مکانی 100 متر)، داده‌های اپتیکی لندست8 (OLI)، و تصاویر ماهواره‌ای مودیس، محصولات تصحیح شدهMOD09))، داده‌ها به‌گونه‌ای تصحیح گردیدند که بتوانند در کنار همدیگر در قالب یک دیتاست برای پردازش‌ها مورداستفاده قرار گیرند. در این پژوهش با استفاده از روش ترکیب تصاویر ماهواره‌ای(راداری و اپتیک)، الگوریتم استرفام، امضای طیفی داده‌های سنتینل 1 و بهره گیری از شاخص‌های سنجش از دوری (MNDWI, NDVI)، منابع آبی شناسایی و سپس تغییرات کیفی منابع آب سطحی متأثر از زلزله در محیط نرمافزار ARC GIS و SNAP SANTINEL به‌دست‌آمده است. بررسی نتایج تغییرات کیفی منابع آبهای سطحی نشان میدهد رخداد زلزله با ایجاد لرزه‌ها و پس‌لرزه‌ها باعث تکان خوردن و جابجایی لایه‌های سطحی و زیرسطحی زمین شده و با توجه به موقعیت کارستیکی، زمین شناختی و گسلی منطقه باعث افزایش غلظت محلول آنیون‌ها و کاتیون‌های منابع آب شده و تا چندین روز بعد از رخداد زلزله امکان استفاده از منابع آب وجود نداشته است. از دیگر نتایج این تحقیق می‌توان به نقش عوامل زمین شناختی اشاره داشت که در منطقه مورد مطالعه نقش گسل‌ها بسیار بارز است به‌گونه‌ای که بیشترین تغییرات منابع اّب در مسیر اصلی گسل‌های قرار داشته و از خطوط گسلی پیروی میکند. همچنین از لحاظ زمین‌شناسی بیشترین تغییرات منابع آب اتفاق افتاده در سطح منطقه بروی سازند آهک آسماری بوده است.
هیدروژئومورفولوژی
نجمه حاج سید علی خانی؛ حمزه سعیدیان؛ علیجان آبکار
چکیده
سدهای زیرزمینی می‌توانند جایگزین بسیار مناسبی برای سدهای اصلاحی باشند به‌طوری که در دهه‌های اخیر به علت ویژگیهای ممتازی که دارند بسیار مورد توجه محققان مختلف در سراسر دنیا قرار گرفتند. برداشت‌های ژئوالکتریک در محل محور و مخزن پیشنهادی سد زیرزمینی دهبکری به روش سونداژزنی و با استفاده از آرایه شلومبرژه انجام شد. این برداشت‌ها ...
بیشتر
سدهای زیرزمینی می‌توانند جایگزین بسیار مناسبی برای سدهای اصلاحی باشند به‌طوری که در دهه‌های اخیر به علت ویژگیهای ممتازی که دارند بسیار مورد توجه محققان مختلف در سراسر دنیا قرار گرفتند. برداشت‌های ژئوالکتریک در محل محور و مخزن پیشنهادی سد زیرزمینی دهبکری به روش سونداژزنی و با استفاده از آرایه شلومبرژه انجام شد. این برداشت‌ها در طول 6 پروفیل (P1 تا P6) صورت گرفت و تعداد 32 سونداژ الکتریک در محدوده مورد نظر انجام شد. نتایج مطالعات ژئو الکتریک حاکی از آن است که یک مدل دو لایه در طول مقاطع ژئوالکتریک وجود دارد که لایه بالایی همان لایه آبرفتی و لایه زیرین سنگ کف می-باشد. لایه آبرفتی، خود به دو بخش خشک در بالا و آبدار در پایین تقسیم میشود. عمق رسیدن به سطح آب زیرزمینی در نقاط مختلف محدوده مورد مطالعه متفاوت است، اما به طور متوسط می‌توان آن را 5 متر در نظر گرفت. ضخامت آبرفت نیز در طول پروفیل‌ها متغیر است، اما بیشترین ضخامت آن عموماً در بخش‌های میانی مقاطع ژئوالکتریک و بیشتر نزدیک به تکیه‌گاه راست وجود دارد. بالاترین ضخامت آبرفت در محل سونداژ S26 و معادل 13 متر برآورد شده است. با توجه به مقیاس مقاومت مخصوص الکتریکی لایه‌ها و با عنایت به رخنمون های سنگی دو طرف رودخانه، به‌نظر می‌رسد که سنگ کف در بیشتر نقاط دارای لیتولوژی متناوب از جنس شیل، مارن و ماسه سنگ و در برخی نقاط از جنس مارن میباشد.
هیدروژئومورفولوژی
غلامرضا مقامی مقیم؛ یاسمن هراسانی؛ شهربانو بیائیان
چکیده
امروزه فرسایش خاک از معضلات مهم در حوضه های آبریز، دریاچه های پشت سد، فعالیت های کشاورزی و منابع طبیعی محسوب می شود که هم ساله باعث تخریب اراضی، کاهش حاصلخیزی خاک و پر شدن مخازن سدها می گردد. به دلیل شرایط اقلیمی فرایندهای فرسایشی در کشور ایران توجه بیشتری را می طلبد زیرا در این کشور، تشکیل خاک در زمان طولانی و تخریب آن در کوتاه مدت ...
بیشتر
امروزه فرسایش خاک از معضلات مهم در حوضه های آبریز، دریاچه های پشت سد، فعالیت های کشاورزی و منابع طبیعی محسوب می شود که هم ساله باعث تخریب اراضی، کاهش حاصلخیزی خاک و پر شدن مخازن سدها می گردد. به دلیل شرایط اقلیمی فرایندهای فرسایشی در کشور ایران توجه بیشتری را می طلبد زیرا در این کشور، تشکیل خاک در زمان طولانی و تخریب آن در کوتاه مدت انجام می شود. بهترین مکان برای کنترل فرسایش خاک، حوضه های آبریز می باشد. توجه به حوضه های آبریز در فرایند فرسایش به خصوص حوضه هایی که رودهای آنها به دریاچه های پشت سدها می ریزند و یا نقش مهمی در تهیه آب آشامیدنی یک شهر دارند ضروری تر است. در این تحقیق با استفاده از مدل هیدرو فیزیکی ، پتانسیل رسوب دهی حوضه دامغان رود دردامنه های جنوبی البرز در استان سمنان و شهرستان دامغان محاسبه گردید. نتایج این تحقیق نشان داد هر چند کل این حوضه از نظر فرسایش و رسوب دهی در ردیف حوضه های با فرسایش زیاد قرار می گیرد اما این شرایط در تمامی زیر حوضه های آن یکسان نیست. از این نظر زیر حوضه نمکه بیشترین و زیر حوضه دیباج کمترین درصد پتانسیل رسوبدهی را در این حوضه دارند. زیر حوضه کلاته رودبار نیز در شرایط متوسطی قرار دارد. بنابراین زیرحوضه نمکه نسبت دو زیر حوضه دیگر نسبت به فرایند های فرسایش آسیب پذیرتر بوده و باید با اجرای طرح های حفاظت از خاک و مدیریت مناسب فرایند فرسایش در این حوضه به درستی مدیریت گردد.
هیدروژئومورفولوژی
عیسی جوکار سرهنگی؛ قاسم لرستانی؛ وحید فلاح
چکیده
منطقه مورد مطالعه در مسیر جاده هراز از پلدختر تا وانا، با آب و هوای سرد کوهستانی البرز مرکزی برای وقوع بهمن مستعد است. هدف از این پژوهش تعیین مهمترین عوامل موثر در وقوع بهمن و پهنه بندی خطر آن با استفاده از مدلهای آنتروپی شانون و LNRF است. برای این منظور از معیارهای پوشش برف، ارتفاع، شیب، جهت دامنه، انحنای دامنه، کاربری اراضی و فاصله ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در مسیر جاده هراز از پلدختر تا وانا، با آب و هوای سرد کوهستانی البرز مرکزی برای وقوع بهمن مستعد است. هدف از این پژوهش تعیین مهمترین عوامل موثر در وقوع بهمن و پهنه بندی خطر آن با استفاده از مدلهای آنتروپی شانون و LNRF است. برای این منظور از معیارهای پوشش برف، ارتفاع، شیب، جهت دامنه، انحنای دامنه، کاربری اراضی و فاصله از جاده استفاده شده است. نتایج تعیین مهمترین عوامل موثر در وقوع بهمن منطقه مورد مطالعه با استفاده از مدل آنتروپی شانون نشان داد که به ترتیب جهت دامنه، کاربری اراضی، فاصله از جاده و پوشش برف با وزن‌های 541/0، 143/0، 129/0 و 083/0 اهمیت بیشتری دارند. نقشه‌های پهنه بندی خطر بهمن نشان می‌دهند که بیشترین خطر بهمن در قسمت های جنوبی و جنوب غربی منطقه قرار دارد که به دلیل قرار گرفتن این مناطق در ارتفاعات 2700-2100 متر و شیب 60-30 درجه با جهت دامنههای شمال شرقی و شمالی میباشد. ارزیابی نقشه‌های پهنه‌بندی خطر بهمن با استفاده از شاخص احتمال تجربی (P) حاکی از مناسب بودن مدلهای آنتروپی شانون و LNRF در منطقه است، اما کاربرد آنتروپی شانون منجر به افزایش دقت نقشه تا 97 درصد شده است.
هیدروژئومورفولوژی
مریم بیاتی خطیبی؛ نگار ضابط
چکیده
شوری آب و به دنبال آن شوری خاک در محدوده شرق دریاچه ارومیه و اراضی غرب تبریز از جمله تهدیدات خاک و زمین های زارعی و در عین حال برای محدوده های صنعتی تبدیل شده است . هدف اصلی این تحقیق بررسی و تحلیل شوری آب و خاک منطقه جهت پایش وضعیت زمین های کشاورزی در 20سال اخیر است که با توجه به گستردگی خاک‌های شور و افزایش شوری آب از گذشته تا به حال، ...
بیشتر
شوری آب و به دنبال آن شوری خاک در محدوده شرق دریاچه ارومیه و اراضی غرب تبریز از جمله تهدیدات خاک و زمین های زارعی و در عین حال برای محدوده های صنعتی تبدیل شده است . هدف اصلی این تحقیق بررسی و تحلیل شوری آب و خاک منطقه جهت پایش وضعیت زمین های کشاورزی در 20سال اخیر است که با توجه به گستردگی خاک‌های شور و افزایش شوری آب از گذشته تا به حال، وضعیت پوشش گیاهی و منابع آبی منطقه مورد بررسی قرار گرفته است .. ناحیه مادون قرمز حرارتی، اغلب برای تعیین رطوبت و شوری به کار می رود. به همین دلیل از شاخص‌هایی که از این باندها استفاده شده است . از جمله شاخص های که در این تحقیق پیاده سازی شده است شاخص های : NDSI ، SI-1 ، SI-2 ، SI-3 ، SI-4 ، SI-4 ، SI-5 ، SI-6 و IPVI. .نتایج بررسی تغییرات شوری در طی زمان در محدوده مورد بررسی نشان می دهد که در بازه زمانی مورد مطالعه ،میزان شوری خاک در مناطق شمال غربی و جنوب شرقی پالایشگاه تبریز روند افزایشی داشته و مساحت خاک شور در این مناطق نسبت به سال های گذشته بیشتر شده است. نقطه مرکزی نقشه، موقعیت دقیق پالایشگاه تبریز میباشد و در نواحی شرق پالایشگاه که شامل زمین‌های زراعی میباشد، شوری خاک افزایش پیدا کرده است. یکی از عوامل افزایش شوری در این بازه زمانی، آبیاری نامناسب مزارع و به عبارت کلی تر عوامل انسانی میباشد.
هیدروژئومورفولوژی
علیرضا ایلدرمی؛ نسرین حسن زاده؛ فریبا هدایت زاده
چکیده
کیفیت پایدار آب رودخانه‌ها به یکی از نگرانی‌های اصلی در کشورهای در حال توسعه تبدیل شده است، لذا پایش کیفیت آب این منابع برای مصارف مختلف برای تدوین خط مشی مدیریت سلامت عمومی و محیط زیست بسیار ضروری است. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی کیفیت آب سیستم رودخانه کارون و دز در استان خوزستان و بررسی مناسب بودن کیفیت آب آنها برای مصارف شرب و کشاورزی ...
بیشتر
کیفیت پایدار آب رودخانه‌ها به یکی از نگرانی‌های اصلی در کشورهای در حال توسعه تبدیل شده است، لذا پایش کیفیت آب این منابع برای مصارف مختلف برای تدوین خط مشی مدیریت سلامت عمومی و محیط زیست بسیار ضروری است. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی کیفیت آب سیستم رودخانه کارون و دز در استان خوزستان و بررسی مناسب بودن کیفیت آب آنها برای مصارف شرب و کشاورزی است. بدین منظور، از تکنیک‌ها و شاخص‌های مختلف و نیز آنالیزهای آماری برای ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی در تفسیر مجموعه داده‌های بزرگ و پیچیده 12 پارامتر کیفیت آب گردآوری شده از حوضه رودخانه کارون و دز در بازه زمانی 17 ساله (1398-1382) استفاده شد. ارزیابی روند تغییرات کیفیت آب در بازه زمانی مطالعاتی نیز نشان داد که براساس WQI، کیفیت آب رودخانه کارون و دز از سال 1382 تا 1386 به ترتیب در طبقه "بسیار ضعیف" و "ضعیف" و از سال 1387 تا 1397 در طبقه"نامناسب" و "بسیار ضعیف" است. در خصوص پارامترهای آبیاری نیز نبود روند مشخصی در مقادیر آنها میتواند بیانگر عدم تأثیر کیفیت آب رودخانه‌ها از عوامل طبیعی و تبعیت آنها از عوامل انسانی باشد. به‌طورکلی، این مطالعه اهمیت استفاده از شاخص‌های کیفیت آب را بیان میکند که تفسیر ساده‌ای از داده‌های پایش را برای کمک به جوامع محلی در بهبود کیفیت آب ارائه میدهد، چرا که براساس این شاخص‌ها و PCA، می‌توان نتیجه گرفت که فعالیت‌های انسانی مرتبط در امتداد ساحل رودخانه‌های کارون و دز به ویژه در سال‌های اخیر بر کیفیت آب آنها تأثیر گذار است.
هیدروژئومورفولوژی
محمد مهدی حسین زاده؛ علیرضا صالحی پور؛ فاطمه رضائیان زرندینی
چکیده
سیلاب به‌عنوان یک رخداد طبیعی و غیرمنتظره، در دهه‌های اخیر به فراوانی رخ‌داده است. در راستای کاهش خسارات ناشی از سیلاب و مدیریت سیلاب، ارزیابی احتمال خطر و تهیه نقشه‌های مناطق احتمال خطر امری ضروری میباشد. در دهه های اخیر در حوضه آبخیز نکارود سیل های مخرب زیادی رخ داده است. به همین دلیل جهت مدیریت سیلاب، کاهش خسارات و استفاده درست ...
بیشتر
سیلاب به‌عنوان یک رخداد طبیعی و غیرمنتظره، در دهه‌های اخیر به فراوانی رخ‌داده است. در راستای کاهش خسارات ناشی از سیلاب و مدیریت سیلاب، ارزیابی احتمال خطر و تهیه نقشه‌های مناطق احتمال خطر امری ضروری میباشد. در دهه های اخیر در حوضه آبخیز نکارود سیل های مخرب زیادی رخ داده است. به همین دلیل جهت مدیریت سیلاب، کاهش خسارات و استفاده درست از منابع آبی، پتانسیل سیل‌خیزی زیرحوضه‌های حوضه آبریز نکارود مورد مطالعه قرار گرفته است. رودخانه نکا به طول 176 کیلومتر یکی از رودخانه‌های مهم استان مازندران و حوضه‌ی آبخیز نکا از حوضههای آبخیز دریای خزر است. در این پژوهش به منظور تهیه نقشه حساسیت زیرحوضه‌ها نسبت به سیلاب خیزی حوضه از 11 لایه اطلاعاتی فاکتورهای تجمع جریان، فاصله از شبکه زهکشی، طبقات ارتفاعی، شیب و جهت شیب، تراکم شبکه زهکشی، نقشه بارش، نقشه کاربری اراضی، زمین شناسی، شاخص قدرت جریان، شاخص رطوبت توپوگرافی و شاخص انحنای توپوگرافی استفاده شده‌است. لایه‌ها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، وزن‌دهی و و در نهایت با استفاده از روش ترکیب خطی وزنی در نرمافزار ArcGIS لایه های استاندارد شده به وزن مربوطه ضرب و سپس نتایج تمام متغیرها با همدیگر جمع و رویهم گذاری شدند و نقشه حساسیت نهایی به پنج طبقه تقسیم گردید. نتایج پژوهش نشان می‌دهند حساسیت سیلاب در زیرحوضه‌های رودخانه نکا متفاوت میباشد. از میان عوامل محیطی موثر در مبحث سیل‌خیزی عوامل ارتفاع و تراکم آبراهه تاثیرگذارترین عوامل در خطر رخداد سیلاب بوده‌اند.
هیدروژئومورفولوژی
ابوالفضل فرجی منفرد؛ شهرام روستایی؛ داود مختاری
چکیده
مخروط‌افکنه‌ها به واسطه ویژگیهای ژئومورفولوژیکی جزء محدوده با خطر سیلاب محسوب می‌شوند و فعالیت‌های انسانی در این محدوده‌ها عاملی بر تشدید ناپایداری جریانها است. در این پژوهش با روش کاربردی - تجربی به بررسی و جانمایی فعالیت‌های انسانی در فضای جغرافیایی پردیسان در محدوده سیلاب پرداختیم. جهت رسیدن به این هدف از مدل هیدرولیکی HEC-RAS-6 ...
بیشتر
مخروط‌افکنه‌ها به واسطه ویژگیهای ژئومورفولوژیکی جزء محدوده با خطر سیلاب محسوب می‌شوند و فعالیت‌های انسانی در این محدوده‌ها عاملی بر تشدید ناپایداری جریانها است. در این پژوهش با روش کاربردی - تجربی به بررسی و جانمایی فعالیت‌های انسانی در فضای جغرافیایی پردیسان در محدوده سیلاب پرداختیم. جهت رسیدن به این هدف از مدل هیدرولیکی HEC-RAS-6 بعنوان ابزار کار و از تصاویر میدانی و ماهواره‌ای، گزارش‌ها، نقشه‌های کاربری اراضی و توپوگرافی بعنوان مواد در این پژوهش استفاده شده است. با جانمایی پدیده‌ها و اجرای مدل با دوره بازگشت 100 ساله مشخص گردید؛ حوضههای 15p و 14p و 9p، 7p، 2p بیشترین حجم جریان را وارد منطقه می‌کنندکه نیاز به توجه بیشتری در مباحث توسعه شهری دارد. سیلاب در محدوده خطوط ریلی و ارتباطی، بخش شرقی کانال اصلی و همچنین زمین‌های کشاورزی دارای نرخ آسیب‌پذیری بالایی است. همچنین تعبیه خاکریزها بعنوان محدود اقداماتی است که اثر مثبتی در کنترل سیلاب در منطقه داشته است. در بحث تعبیه سازه‌هایی مثل پل‌ها، شرایط با جریان سیلاب100 ساله مطابقت دارد و در برخی سازه‌ها مثل کانال اصلی به سبب عدم مطابقت حجم سیلاب با ابعاد کانال، قابلیت عبور کل جریان را نداشته و از حاشیه شرقی خود طغیان میکند. علاوه بر این مسیر انتخابی کانال نیز بدرستی انتخاب نشده است. همچنین اکثر بندهای احداثی در بالادست پردیسان بخاطر شرایط زمین‌شناسی و حجم سیلاب، انباشته از مواد آواری و در واقع فاقد عملکرد مناسب است. در مجموع علیرغم تازه تأسیس بودن شهرک پردیسان، طراحی شهری و متعاقب آن مطالعه و اصلاح مسیر با ویژگیهای جغرافیایی منطقه همخوانی نداشته و چشم‌انداز ناپایداری بر فضای جغرافیایی محدوده حاکم گردیده است. جهت توسعه آتی شهر پیشنهاد میشود اصلاح و نظارت مسیر سیلاب در بالادست جهت حفظ پایداری محیطی صورت گیرد.
هیدروژئومورفولوژی
فاطمه منبری؛ امجد ملکی؛ هادی نیری
چکیده
تجزیه و تحلیل مورفومتری حوضه های زهکشی و شبکه رودخانه، نقش مهمی در شناخت رفتار هیدروژئولوژیکی حوضه زهکشیایفا میکند و در حوضه های فاقد آمار میتواند ابزاری مفید برای پیشبینی سیلاب باشد. از این رو تحقیق حاضر با هدفمدلسازی سیلاب و ارتباط آن با متغیرهای مورفومتری با استفاده از رگرسیون چندمتغیره انجام گرفت. روش پژوهش مبتنیبر استخراج پارامترهای ...
بیشتر
تجزیه و تحلیل مورفومتری حوضه های زهکشی و شبکه رودخانه، نقش مهمی در شناخت رفتار هیدروژئولوژیکی حوضه زهکشیایفا میکند و در حوضه های فاقد آمار میتواند ابزاری مفید برای پیشبینی سیلاب باشد. از این رو تحقیق حاضر با هدفمدلسازی سیلاب و ارتباط آن با متغیرهای مورفومتری با استفاده از رگرسیون چندمتغیره انجام گرفت. روش پژوهش مبتنیبر استخراج پارامترهای مورفومتریک و تحلیل های آماری شامل بررسی ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون خطی میباشد. در همین راستا ابتدا حوضه های مورد مطالعه با استفاده از نرمافزار 5.10 GIS ARC تعیین و حدود هر یک مشخص شده است. سپس ویژگی های مورفومتری آنها استخراج شده است. دبی سیلاب نیز در دوره های بازگشت 2 تا 144 ساله با استفاده از نرمافزار ایزی فیت بازسازی شده است. برای مدلسازی ابتدا رابطه خطی بین هر یک از متغیرهای مورفومتری به عنوان متغیر مستقل با دبی سیلاب به عنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفته و بعد از اطمینان از وجود رابطه ی خطی بین متغیرها و دبی سیلاب همبستگی بین هر یک از متغیرها و دبی سیلاب محاسبه شد. متغیرهایی که بیشترین همبستگی را دارند مشخص گردید که این متغیرها عبارت بودند از مساحت حوضه، طول حوضه و طول جریان سطحی. با استفاده از رگرسیون چند متغیره اقدام به مدلسازی برای متغیرهای مستقل و دبی سیلاب گردید. نتایج نشان میدهد که هر چه دوره بازگشت سیلاب افزایش مییابد ارتباط بین متغیرهای مستقل و دبی سیلاب افزایش می یابد به طوری که همبستگی مساحت با دورهی برگشت 21 ساله 941/4 و با دورهی بازگشت 244 ساله 988/4 می باشد. همچنین مدل های ارائه شده با استفاده از تحلیل رگرسیون چندمتغیره در دوره های بازگشت بالاتر از 21 تا 144 سال دارای اعتبار بیشتری برای پیشبینی سیلاب میباشد. به طوری که ضریب تبیین دوره ی 1 ساله برابر با 321/4 و دوره 144 ساله برابر با 121/4 میباشد.
هیدروژئومورفولوژی
امیر صفاری؛ سارا محمدی؛ علی احمدآبادی؛ سحر دارابی
چکیده
سیلاب یکی از مهمترین خطرات طبیعی است که اغلب با تأثیرات عظیم سالانه میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار میدهد. در سال‌های اخیر به دلیل وقوع سیلاب‌هـای مکـرر در حوضۀ آبخیز رودخانه چشمه‌کیله و متعاقـب آن ایجـاد خسـارات ناشـی از سیلاب، لزوم توجه به پهنه‌بندی خطر سیل‌خیزی حوضـۀ مـورد بررسی بیش از پیش نمایان میشود. در ...
بیشتر
سیلاب یکی از مهمترین خطرات طبیعی است که اغلب با تأثیرات عظیم سالانه میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار میدهد. در سال‌های اخیر به دلیل وقوع سیلاب‌هـای مکـرر در حوضۀ آبخیز رودخانه چشمه‌کیله و متعاقـب آن ایجـاد خسـارات ناشـی از سیلاب، لزوم توجه به پهنه‌بندی خطر سیل‌خیزی حوضـۀ مـورد بررسی بیش از پیش نمایان میشود. در بین روشهای مختلف برای تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی سیلاب، روشهای آماری به علت سادگی در عمل و نیز دقت قابل قبول، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند. هدف از این پژوهش مقایسه قابلیت اعتماد مدلهای آنتروپی شانون، نسبت فراوانی و وزن شاهد در زمینه پهنه‌بندی سیل‌خیزی حوضه آبخیز چشمه‌کیله است. در این تحقیق از معیارهای شیب، طبقات ارتفاعی، جنس خاک، شاخص رطوبت توپوگرافی، فاصله از رودخانه، زمین‌شناسی، کاربری اراضی، تراکم آبراهه، NDVI و بارندگی استفاده شده است. احتمال رخداد سیلاب برای هر کلاس از هر پارامتر محاسبه شده است. وزن‌های محاسبه شده برای هر کلاس در نرمافزار GIS ARCدر لایه‌های مربوطه اعمال شده و نقشه‌های پهنه‌بندی سیلاب منطقه به دست آمد. نقشه‌های نهایی حاصل از اجرای این سه مدل در منطقه به 3 طبقه کم خطر، متوسط و پرخطر تقسیم شدند. و نهایتا قابلیت اعتماد هر یک از مدل‌ها با استفاده از منحنی مشخصه عملکرد سیستم (ROC) ارزیابی شدند. نتایج نشان داده است که تکنیک نسبت فراوانی (FR)، وزن شاهد (WOE) و آنتروپی شانون (SE) به ترتیب اولویت، دارای بیشترین دقت در پیشبینی وقوع سیلاب هستند.
هیدروژئومورفولوژی
داود مختاری؛ امیر حشمتی
چکیده
شناخت ساختارهای سطحی یکی از راه های دستیابی به منابع زیرزمینی است که در این میان شناخت خصوصیات رسوبات آبرفتی برای بهره برداری، مدیریت و کنترل آب های زیرزمینی از اهمیت فراوانی برخوردار است، دشت شهریار که سهم مهمی از آبهای مصرفی شهر تهران را تأمین میکند پوشیده آز آبرفت‌های کواترنری است. دشت شهریار در غرب شهر تهران و در منتهی‌الیه ...
بیشتر
شناخت ساختارهای سطحی یکی از راه های دستیابی به منابع زیرزمینی است که در این میان شناخت خصوصیات رسوبات آبرفتی برای بهره برداری، مدیریت و کنترل آب های زیرزمینی از اهمیت فراوانی برخوردار است، دشت شهریار که سهم مهمی از آبهای مصرفی شهر تهران را تأمین میکند پوشیده آز آبرفت‌های کواترنری است. دشت شهریار در غرب شهر تهران و در منتهی‌الیه ضلع جنوبی البرز مرکزی قرار گرفته که باید اقداماتی برای تعیین ضخامت این نهشته ها صورت پذیرد، هدف از این پژوهش تعیین ضخامت نهشته های این دشت است. روش های ژئوفیزیکی مختلفی برای برآورد میزان ضخامت لایه های مختلف زمین وجود دارد که کاربردهای بسیاری دارند. برای تعیین خصوصیات نهشته های آبرفتی از جمله جنس، عمق، ضخامت و ... در منطقه مورد مطالعه از داده های سونداژهای الکتریکی که شامل 12 پروفیل و تعداد 186 مقطع از سازمان آب منطقه ای دریافت شد و نقشه آن در محیط نرمافزار GIS تهیه گردید و از نظر جنس و ضخامت مورد تحلیل و بررسی قرارگرفتند. سایر اطلاعات لازم شامل داده‌های اقلیمی، نقشه‌های زمین‌شناسی، داده‌های و نقشه DEM دریافت و پس از بررسی و صحت سنجی داده ها در محیط GIS با انتخاب روش درونیابی کریجینگ معمولی با سمی واریوگرام نمایی انتخاب گردید و نقشه‌های ضخامت آبرفت و توپوگرافی لایه‌های زیرین شامل: نقشه هم ضخامت آبرفت، نقشه توپوگرافی سطح رسوبات تبخیری، نقشه توپوگرافی توف و سنگ های آذرین، نقشه توپوگرافی سنگ کف منطقه، نقشه هم ضخامت رسوبات تبخیری و نقشه توپوگرافی سطح کنگلومرا منطقه با بالاترین دقت ممکن تهیه و ویژگیهای افقی و عمودی این نهشته‌ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که میزان ضخامت حداکثر آبرفت تا 350 متر در مرکز است و هرچه به سمت حاشیه دشت نزدیک‌تر می‌شویم از ضخامت آبرفت کاسته میشود، این کاهش ضخامت در ناحیه غرب و شمال غربی دشت به حداکثر خود رسیده به‌طوری‌که در ناحیه غربی و جنوب غربی منطقه در حدود 10 متر تشخیص داده شد.
هیدروژئومورفولوژی
جعفر جعفرزاده؛ میثم ارگانی
چکیده
آبهای زیرزمینی از مهمترین منابع طبیعی در مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می‌شوند. هدف از این پژوهش شناسایی مناطقی است که توان آب زیرزمینی دارند و اولویت بندی عوامل موثر بر آن هست. در این پژوهش 11 شاخص تأثیرگزار بر توان آب زیرزمینی شامل شیب، ارتفاع، جهت شیب، فاصله از آب‌راه، تراکم زهکشی، فاصله از گسل، شاخص رطوبت پستی و بلندی، موقعیت ...
بیشتر
آبهای زیرزمینی از مهمترین منابع طبیعی در مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می‌شوند. هدف از این پژوهش شناسایی مناطقی است که توان آب زیرزمینی دارند و اولویت بندی عوامل موثر بر آن هست. در این پژوهش 11 شاخص تأثیرگزار بر توان آب زیرزمینی شامل شیب، ارتفاع، جهت شیب، فاصله از آب‌راه، تراکم زهکشی، فاصله از گسل، شاخص رطوبت پستی و بلندی، موقعیت پستی و بلندی، سنگ شناسی، کاربری زمین و موقعیت شیب نسبی به کاربرده شد. به روش تصادفی30 درصد از مجموع 58 چشمه در گروه داده‌های اعتبارسنجی و 70 درصد آن در گروه داده‌های آموزش گذاشته شد. برای اولویت‌بندی عامل‌های مؤثر و پهنه‌بندی توان آب زیرزمینی در آبخیز قوریچای، روش جنگل تصادفی ارتقاء یافته با بیشینه آنتروپی با بهره‌گیری از سامانه اطلاعات جغرافیایی به کار برده شد و برای ارزیابی مدل منحنی تشخیص عمل کرد نسبی (ROC) و سطح زیر منحنی (AUC )به کاربرده شد. نتیجه نشان داد که توان آب زیرزمینی در حدود هشت درصد حوضه آبخیز، بیشتر در خروجی حوضه است. بر اساس نمودار VIP لایه TWI با مقدار 329/0 و لایه فاصله از رودخانه با مقدار 175/0 به ترتیب بیشترین و کمترین عامل‌های تأثیرگزار بر توان آب زیرزمینی با مقادیر بود. سطح زیر منحنی AUC نشان‌دهنده‌ی دقت 87 درصدی در مرحله‌ی آموزش برای شناخت منطقه‌های دارای توان آب زیرزمینی بود. نتیجه‌ی این پژوهش می تواند در مدیریت آب زیرزمینی در حوضه آبخیز قوریچای در رابطه با افزایش جمعیت و همچنین گسترش ساخت و ساز انسانی و توسعه کشاورزی منطقه به کار برده شود.
هیدروژئومورفولوژی
وحیده مرادزاده؛ زینب حزباوی؛ اباذر اسمعلی عوری؛ رئوف مصطفی‌زاده؛ شیرین زارعی؛ نازیلا علائی
چکیده
شاخص‌های بوم‌شناختی به ابزارهای مهمی برای ارزیابی و پایش منابع طبیعی تبدیل شده‌اند که درک رابطه بین فعالیت‌های زیست‌شناسی و واکنش بوم‌شناختی برای ساختار آنها ضروری است. از طرفی، فعالیت‌های انسانی از طریق تغییرات در تولید رسوب، انتقال و ذخیره‌سازی تأثیرات قابل توجهی بر تکامل چشم‌انداز دارند. لذا این امر در مدیریت جامع‌نگر ...
بیشتر
شاخص‌های بوم‌شناختی به ابزارهای مهمی برای ارزیابی و پایش منابع طبیعی تبدیل شده‌اند که درک رابطه بین فعالیت‌های زیست‌شناسی و واکنش بوم‌شناختی برای ساختار آنها ضروری است. از طرفی، فعالیت‌های انسانی از طریق تغییرات در تولید رسوب، انتقال و ذخیره‌سازی تأثیرات قابل توجهی بر تکامل چشم‌انداز دارند. لذا این امر در مدیریت جامع‌نگر حوضه‌ها و اکوسیستم‌های مختلف بایستی مورد توجه قرار گیرد. بر همین اساس، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی ناهمگونی فضایی شاخص آشفتگی هیدرورسوب‌شناسی (HSDI) در زیرحوضه‌های سامیان واقع در بخش مرکزی استان اردبیل انجام شد. بدین‌منظور، ابتدا عوامل انتقال رسوب (ST)، تنش هیدرولوژیکی (HS)، تغذیه آب زیرزمینی (Rec) و پتانسیل فرسایش خاک (SEP) برای 27 زیرحوضه مختلف مورد مطالعه محاسبه شد. در ادامه، وزن‌دهی این عوامل با استفاده از روش آنتروپی شانون صورت گرفت. سپس با استفاده از میانگین وزنی شاخص آشفتگی هیدرورسوب‌شناسی (HSDI) محاسبه و پهنه‌بندی شد. نتایج نشان داد که مقادیر متوسط، حداکثر و حداقل مقدار شاخص HSDI در حوضه سامیان به‌ترتیب برابر 17/10، 67/45 و 20/0 بوده است. همچنین، طبق نتایج به‌ترتیب 67/87، 33/5، 32/5 و 68/1 درصد از مساحت حوضه در طبقات خیلی‌کم، کم، متوسط و زیاد از سطح آشفتگی دسته‌بندی شد. زیرحوضه 19 واقع در بخش شمالی، و زیرحوضه‌های 20 و 21 واقع در بخش مرکزی حوضه سامیان دارای بیشترین آشفتگی هستند، لذا برای انجام اقدامات مدیریتی در اولویت قرار می‌گیرند. چارچوب پژوهش حاضر به‌عنوان ابزاری بالقوه برای حمایت از تصمیماتی که باید بر بهبود مدیریت منابع طبیعی متمرکز باشد، قابلیت کاربرد دارند.
هیدروژئومورفولوژی
احمد گودرزی؛ حجت اله یونسی؛ بابک شاهی نژاد؛ حسن ترابی
چکیده
اندازه‌گیری بار رسوبی در رودخانه‌ها معمولاً به اندازه‌گیری بار معلق محدود میشود؛ در نتیجه بهینه کردن منابع و کمینه کردن خسارت‌های ناشی از جریان در رودخانه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. این تحقیق با هدف شبیه‌سازی سه بعدی جریان رودخانه کشکان در فصل بهار 1398 با استفاده از نرمافزار Mike3D.2018 انجام گرفت. برای این منظور با توجه به ...
بیشتر
اندازه‌گیری بار رسوبی در رودخانه‌ها معمولاً به اندازه‌گیری بار معلق محدود میشود؛ در نتیجه بهینه کردن منابع و کمینه کردن خسارت‌های ناشی از جریان در رودخانه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. این تحقیق با هدف شبیه‌سازی سه بعدی جریان رودخانه کشکان در فصل بهار 1398 با استفاده از نرمافزار Mike3D.2018 انجام گرفت. برای این منظور با توجه به تهیه رقوم ارتفاعی (حاصل از نقشه‌برداری) از بستر و سیلاب‌دشت رودخانه مورد مطالعه به طول 1200 متر با مقیاس 1:1000 جهت انجام مدلسازی عددی به نرمافزار HEC-RAS5.0.7 معرفی و وارد است. از داده‌های ایستگاه هیدرومتری کشکان-پلدختر برای برآورد سیلاب، رسوب معلق و رسوب انتقالی طی دورههای بازگشت 25، 200، 1000 و 1250 سال مورد استفاده قرار گرفت. نتایج مدل نشان داد که سیلاب در مقاطع عرضی مختلف 1200 و 1100 به بیشترین میزان و در مقاطع عرضی 50 و 350 در کمترین میزان بوده است. رسوب کل با استفاده از رابطه یانگ 45/207 میلیون تن در روز و بار معلق را با خطای 87/11+ درصد شبیه‌سازی نموده و از مقایسه مقادیر با مقادیر مشاهداتی مشاهده شد که شبیه‌سازی در ایستگاه هیدرومتری کشکان پلدختر عملکرد بهتری نشان داد. همچنین نتایج نشان داد که حجم رسوبات معلق انتقالی در فروردین ماه (31/5132779) نسبت به سایر ماه‌های دی (55/9890)، بهمن (73/41083)، اسفند(75/149629) و اردیبهشت (15/112617) زیادتر بوده و همچنین میزان رسوب در این ماه نسبت به متوسط رسوبات انتقالی در رودخانه کشکان حجم بسیار بالایی را داشته است.
هیدروژئومورفولوژی
احسان الوندی
چکیده
در این تحقیق به مدلسازی اثرات اقدامات مدیریتی به منظور بهبود وضعیت منابع آب و خاک حوضه‌آبریز تویسرکان در محیط نرم افزار mDSS پرداخته شده است. حوضه آبریز تویسرکان به وسعت حدود 80420 هکتار در استان همدان واقع شده است. برای انجام این تحقیق ابتدا، از طریق رویکرد DPSIR به تحلیل وضعیت سیستم حوضه آبریز پرداخته شد. سپس با توجه به ...
بیشتر
در این تحقیق به مدلسازی اثرات اقدامات مدیریتی به منظور بهبود وضعیت منابع آب و خاک حوضه‌آبریز تویسرکان در محیط نرم افزار mDSS پرداخته شده است. حوضه آبریز تویسرکان به وسعت حدود 80420 هکتار در استان همدان واقع شده است. برای انجام این تحقیق ابتدا، از طریق رویکرد DPSIR به تحلیل وضعیت سیستم حوضه آبریز پرداخته شد. سپس با توجه به نتایج رویکرد DPSIR، هفت فعالیت مدیریتی برای بهبود وضعیت منابع آب و خاک حوضه و کاهش فشارها با توجه به نظرات خبرگان تهیه شد. در ادامه به پیش بینی اثرات اجرای هر یک از فعالیت های مدیریتی با استفاده از شاخص های ارزیابی فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیـکی پرداخته شد. در نهایت با استفاده از تـکنیکهای TOPSIS و SAW در محیط نرمافزار mDSS به اولویت بندی فعالیت های مدیریتی پیشنهادی پرداخته شد. نتایج حاصل از رویکرد DPSIR نشان داد، مهمترین فشارهای موثر بر حوضه تصرف و تغییر کاربری و از بین رفتن پوشش گیاهی است. همچنین از مهمترین اثرات ایجاد شده بر وضعیت سیستم حوضه آبریز، معیارهای از بین رفتن پوشش گیاهی، کاهش تغذیه‌ی آب زیرزمینی و افزایش خطر و خسارت سیل معرفی شده است. در نهایت با توجه به نتایج رویکرد DPSIR، مجموعه راهکارهای اصلاح بیولوژیکی مرتع و عملیات بیومکانیکی جهت ذخیره‌ی نزولات، برای بهبود وضعیت منابع آب و خاک حوضه پیشنهاد شد. با توجه به نظرات خبرگان و شرایط محیطی منطقه هفت فعالیت مدیریتی (قرق، درختکاری، احداثباغ، علوفه کاری، کنتورفار، کپه کاری و بذرپاشی) از مجموعه راهکارهای اصلاح بیولوژیکی مرتع و عملیات بیومکانیکی جهت ذخیره‌ی نزولات انتخاب شد. با توجه به نتایج بدست آمده از اولویت بندی فعالیت های مدیریتی در کلیه روش های پیشنهادی، فعالیت درختکاری بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده است و در اولویت ابتدایی قرار گرفته است و فعالیت کنتورفارو کمترین امتیاز را به خود اختصاص داده است و در اولویت انتهایی قرار دارد. لذا با توجه به این نتایج، درختکاری در این حوضه یک فعالیت مهم تلقی میشود که باید توجه ویژهای به آن شود. همچنین کاشت درختان بومی و سازگار با منطقه از جمله بادام کوهی، سماق و سنجد پیشنهاد میشود.
هیدروژئومورفولوژی
احد حبیب زاده؛ مسعود گودرزی؛ مالک رفیعی
چکیده
بحران کمبود آب و شوری خاک مشکلات کلیدی هستند که توسعه‌ی پایدار کشاورزی در مناطق خشک را محدود میکند. ترویج و توسعه استفاده از سیلاب راهکاری مناسب در تأمین آب کشاورزی، مناطق خشک و نیمه‌خشک است. بررسی آمار و اطلاعات مربوط به شرایط اقلیمی شمال دریاچه‌ی ارومیه نشان میدهد اقلیم منطقه از نوع نیمه‌خشک سرد بوده، بارش‌های شدید، رگبارهای ...
بیشتر
بحران کمبود آب و شوری خاک مشکلات کلیدی هستند که توسعه‌ی پایدار کشاورزی در مناطق خشک را محدود میکند. ترویج و توسعه استفاده از سیلاب راهکاری مناسب در تأمین آب کشاورزی، مناطق خشک و نیمه‌خشک است. بررسی آمار و اطلاعات مربوط به شرایط اقلیمی شمال دریاچه‌ی ارومیه نشان میدهد اقلیم منطقه از نوع نیمه‌خشک سرد بوده، بارش‌های شدید، رگبارهای بهاره به همراه دورههای خشک چند ماهه در تابستان حکمفرما است. برآورد نیاز آبی منطقه در فصل کشت و برداشت، اهمیت آبیاری سیلابی و تناسب حجم سیلاب‌ها را نشان میدهد. از 6300 میلیون مترمکعب بارش منطقه، 5/4 میلیون‌مترمکعب جریان سیلابی بوده، که 5/2 میلیون‌مترمکعب آن مربوط به رودخانه‌های امستجان و انگشتجان است. هدف این پژوهش تحلیل کیفی سیلاب‌ها، کنترل و استفاده از سیلاب در تأمین آب کشاورزی در دشت‌های کشاورزی شمال دریاچه‌ی ارومیه است. جهت اجرای پروژه، نمونه‌بردارهای سیلاب، همراه اشل‌های اندازه‌گیری عمق نصب گردید؛ از سیلاب‌ها نمونه‌برداری شده، آزمایشات هیدروشیمیایی انجام شد، به منظور تحلیل داده‌های کیفی از دیاگرام‌های هیدروشیمیایی ویلکوکس، استیف و پایپر استفاده شد. نتایج نشان میدهد بیشترین مقدار هدایت الکتریکی مربوط به نمونه‌های رودخانه‌ی انگشتجان، با 487 و470 میکروموهوس برسانتی‌متر است. تیپ اغلب نمونه‌های سیلابی بی‌کربنات و رخساره سدیک-کلسیک است. همچنین سیلاب‌ها از سختی موقت و یا کربناته برخوردار بوده، به علت دارا بودن مقدار بالای آنیون کربناته در طبقه‌ی آبهای سخت هستند. براساس طبقه‌بندی ویلکوکس کیفیت آب کشاورزی همه‌ی نمونه‌ها در محدودهی C2S1 قراردارند. آبیاری با این آب برای کلیهی خاک‌ها بدون اشکال بوده، خطری ایجاد نمی‌کند. بنابراین از نظر کشاورزی در محدودهی آبهای خوب هستند.
هیدروژئومورفولوژی
عطا الله ندیری؛ فاطمه نوین؛ قدرت برزگری؛ مهدی اوجاقی؛ نصیر نوری
چکیده
حوضه‌ی آبریز حاجیلارچای در قسمت غربی شهرستان ورزقان قرار گرفته است. قرارگیری کارخانهی استحصال طلای شرکت زرین داغ آستارکان در محدودهی این حوضه پتانسیل آلودگی منابع آبی منطقه را افزایش میدهد. به‌منظور بررسی منابع آبی حوضه‌ی حاجیلارچای تعداد 12 نمونه از آبهای سطحی و زیرزمینی در اسفندماه 1399 جمع‌آوری گردید و مورد تجزیه شیمیایی ...
بیشتر
حوضه‌ی آبریز حاجیلارچای در قسمت غربی شهرستان ورزقان قرار گرفته است. قرارگیری کارخانهی استحصال طلای شرکت زرین داغ آستارکان در محدودهی این حوضه پتانسیل آلودگی منابع آبی منطقه را افزایش میدهد. به‌منظور بررسی منابع آبی حوضه‌ی حاجیلارچای تعداد 12 نمونه از آبهای سطحی و زیرزمینی در اسفندماه 1399 جمع‌آوری گردید و مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت. نتایج تجزیه شیمیایی نشان داد غلظت برخی از عناصر همچون کبالت، سرب و آرسنیک در برخی از موقعیت‌ها بالاتر از حد مجاز برای آشامیدن است. بررسی‌ا حاکی از این است که منشأ این عناصر مرتبط با سازندهای منطقه و در اثر فرایندهای زمین‌زاد میباشد. هدف این تحقیق ارزیابی ویژگیهای هیدرو شیمیایی منابع آبی با استفاده از روشهای ترسیمی و بررسی و تعیین منشأ عناصر کمیاب به کمک روشهای آماری چندمتغیره مانند تحلیل عاملی و تحلیل خوشهای میباشد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از روشهای ترسیمی، بیشتر نمونه‌های آبی منشأ آهکی داشته و تیپ غالب بی‌کربنات کلسیم را دارا می‌باشند. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشانگر تأثیر 4 گروه عاملی بر کیفیت منابع آبی حوضه‌ی حاجیلارچای است. عامل‌های اول، سوم و چهارم نشان‌دهنده‌ی تأثیر سازندها بر منابع آبی و فرآیندهای زمین‌زاد هستند. عامل دوم از فعالیت‌های انسانی ناشی میشود. همچنین تحلیل خوشهای، داده‌ها را به سه دسته تقسیم کرد. داده‌های دسته‌ی اول دارای روند ژئوشیمیایی مشابه و عناصر کمیاب پایینی هستند. در دسته دوم تعادل هیدرو شیمیایی برقرار نمی‌باشد که به‌احتمال زیاد به دلیل تأثیر فعالیت‌های کارخانه میباشد. در دسته‌ی سوم غلظت عنصر آرسنیک بالا است که از سازندهای منطقه منشأ گرفته است.
هیدروژئومورفولوژی
عرفان بهرامی؛ مهدی دستورانی
چکیده
برآورد هیدروگراف سیلاب در حوضههای فاقد آمار یک موضوع چالش برانگیز در برنامهریزی و مدیریت سیلاب میباشد. مدلهای مختلفی در این زمینه توسعه داده شده است و ضرورت دارد که کارایی مدلهای توسعه داده شده در مناطق مختلف جهان با ویژگیهای متفاوت اقلیمی، هیدرولوژیکی و فیزوگرافی مورد ارزیابی قرار گیرد تا بتوان در مورد کارایی ...
بیشتر
برآورد هیدروگراف سیلاب در حوضههای فاقد آمار یک موضوع چالش برانگیز در برنامهریزی و مدیریت سیلاب میباشد. مدلهای مختلفی در این زمینه توسعه داده شده است و ضرورت دارد که کارایی مدلهای توسعه داده شده در مناطق مختلف جهان با ویژگیهای متفاوت اقلیمی، هیدرولوژیکی و فیزوگرافی مورد ارزیابی قرار گیرد تا بتوان در مورد کارایی آنها در مناطق مختلف اظهار نظر کرد. مدل هیدروگراف واحد مصنوعی گاما یک مدل توسعه داده شده در زمینه‌ی برآورد هیدروگراف سیل آب در حوضههای فاقد آمار است. در این مطالعه مدل هیدروگراف واحد مصنوعی گاما برای برآورد مشخصههای هیدروگراف سیلاب در حوضه‌ی آبریز قرهسو در استان کرمانشاه مورد بررسی قرار گرفته است. معیارهای خطای دبی اوج، خطا حجم جریان، میانگین قدرمطلق خطا، میانگین بایاس خطا، ضریب تبیین و کلینگ- گوپتا برای ارزیابی دقت نتایج شبیه‌سازی برآورد گردید. بر اساس نتایج معیارهای ارزیابی بیان شده نشان داد که مدل هیدروگراف واحد مصنوعی گاما از دقت کاملاً مناسب در برآورد مشخصههای هیدروگراف سیلاب برخوردار بوده است. بعلاوه مقایسه‌ی بصری هیدروگرافهای محاسباتی و مشاهداتی مبین دقت قابل توجه مدل هیدروگراف واحد مصنوعی گاما در برآورد شکل هیدروگراف سیلاب در رویدادهای مورد مطالعه میباشد.
