نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدهی علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 استادیار دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی
3 کارشناسی ارشد مخاطرات محیطی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدهی علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
سیلاب بهعنوان یک رخداد طبیعی و غیرمنتظره، در دهههای اخیر به فراوانی رخداده است. در راستای کاهش خسارات ناشی از سیلاب و مدیریت سیلاب، ارزیابی احتمال خطر و تهیه نقشههای مناطق احتمال خطر امری ضروری میباشد. در دهه های اخیر در حوضه آبخیز نکارود سیل های مخرب زیادی رخ داده است. به همین دلیل جهت مدیریت سیلاب، کاهش خسارات و استفاده درست از منابع آبی، پتانسیل سیلخیزی زیرحوضههای حوضه آبریز نکارود مورد مطالعه قرار گرفته است. رودخانه نکا به طول 176 کیلومتر یکی از رودخانههای مهم استان مازندران و حوضهی آبخیز نکا از حوضههای آبخیز دریای خزر است. در این پژوهش به منظور تهیه نقشه حساسیت زیرحوضهها نسبت به سیلاب خیزی حوضه از 11 لایه اطلاعاتی فاکتورهای تجمع جریان، فاصله از شبکه زهکشی، طبقات ارتفاعی، شیب و جهت شیب، تراکم شبکه زهکشی، نقشه بارش، نقشه کاربری اراضی، زمین شناسی، شاخص قدرت جریان، شاخص رطوبت توپوگرافی و شاخص انحنای توپوگرافی استفاده شدهاست. لایهها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، وزندهی و و در نهایت با استفاده از روش ترکیب خطی وزنی در نرمافزار ArcGIS لایه های استاندارد شده به وزن مربوطه ضرب و سپس نتایج تمام متغیرها با همدیگر جمع و رویهم گذاری شدند و نقشه حساسیت نهایی به پنج طبقه تقسیم گردید. نتایج پژوهش نشان میدهند حساسیت سیلاب در زیرحوضههای رودخانه نکا متفاوت میباشد. از میان عوامل محیطی موثر در مبحث سیلخیزی عوامل ارتفاع و تراکم آبراهه تاثیرگذارترین عوامل در خطر رخداد سیلاب بودهاند.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Zoning of the sensitivity of the sub-basins of Nekarood basin to flooding, Neka-Mazandaran
نویسندگان [English]
- Mohammad Mehdi Hosseinzadeh 1
- Ali Reza Salehi Milani 2
- Fateme Rezaian Zarandini 3
1 Associated Professor, Department of Physical Geography, Earth Sciences Faculty, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Assistand Professor, Earth Sciences Faculty, Shahid Beheshti University, Tehran
3 M.sc in Environmental Hazard, Department of Physical Geography, Earth Sciences Faculty, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Floods, as natural and unexpected events, have occurred frequently in recent decades. To reduce the damages caused by floods and flood management, it is mandatory to assess the possibility of danger and prepare maps of possible danger zones. In recent decades, many destructive floods have occurred in the Nakarod catchment. Because of this, to manage floods, reduce damages, and properly use water resources, the flood potential of the sub-basins of the Nakarod catchment has been studied. Neka River is 176 km long, and it is one of the important rivers of Mazandaran province and one of the catchments of the Caspian Sea. In this research, to prepare a map of the sensitivity of the sub-basins to the flood risk of the basin, 11 influencing parameters have been used, which includes elevation, slope, distance from drainage network, drainage density, flow accumulation, rainfall, land-use, geology, stream power index, topographic wetness index and curvature of the topography. The layers were weighted using the Analytical Hierarchy Process (AHP); and eventually, by using the weighted linear combination method in ArcGIS software, the standardized layers were multiplied by the corresponding weight, and then the results of all the variables were added and accumulated together, and the final sensitivity map was divided into five classes. The results of the research indicate that flood sensitivity is different in the sub-basins of the Neka RiverAmong the effective environmental factors in flooding, the elevation and stream density were the most influential factors in the flood risk of the Neka catchment.
کلیدواژهها [English]
- Flood
- Analytical Hierarchy Process (AHP)
- Zoning of flood
- Nekarood