هیدروژئومورفولوژی

پژوهشی هیدرولوژی

آشکارسازی پلوم رودخانه بابل‌رود با استفاده از تصویر ماهواره سنتینل-2 ، مطالعه موردی سیلاب سال 1398

محمد اکبری نسب؛ فائزه عباسی؛ نادیا طالب پور

دوره 10، شماره 35 ، شهریور 1402، صفحه 15-1

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.54406.1664

چکیده

سیلاب‌ها نقش اساسی در جریان رودخانه‌ها دارند بنابراین بررسی و تحلیل آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مطالعه دینامیک سیلاب و آب تخلیه‌شده آن به دریا (پلوم) در زمینه‌های شیلات، رسوب‌گذاری، حمل و نقل و محیط زیست اهمیت بسیاری دارد. در این پژوهش به بررسی گسترش پلوم وارده از رودخانه بابل‌رود به دریای کاسپین در جریان سیلاب بهار سال ... بیشتر سیلاب‌ها نقش اساسی در جریان رودخانه‌ها دارند بنابراین بررسی و تحلیل آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مطالعه دینامیک سیلاب و آب تخلیه‌شده آن به دریا (پلوم) در زمینه‌های شیلات، رسوب‌گذاری، حمل و نقل و محیط زیست اهمیت بسیاری دارد. در این پژوهش به بررسی گسترش پلوم وارده از رودخانه بابل‌رود به دریای کاسپین در جریان سیلاب بهار سال ۱۳۹۸ پرداخته‌شده است. با توجه به اینکه این سیلاب از لحاظ بزرگی شدید ترین سیلاب رخ داده در ۵۰ سال اخیر است، برآورد میزان نفوذ پلوم سیلابی به دریا میتواند حداکثر میزان نفوذ پلوم رودخانه بابلرود به دریا و درنتیجه انتقال رسوبات و آلاینده‌ها را مشخص سازد. بدین منظور ابتدا تصاویر سنجنده sentinel-2، اخذ گردید سپس پیش پردازش‌های مورد نیاز شامل تصحیح هندسی و رادیومتریکی انجام شد. با استفاده از ویژگی رفتار طیفی آب‌های گل‌آلود و شفاف و همچنین شاخص بهینه (OIF)، بهترین ترکیب رنگی با بیشترین حجم اطلاعات، با فاکتور شاخص بهینه 0.19، ترکیب باندی ۳ و ۴ و ۸ تشخیص داده شد. برای تفکیک بهتر آب‌های کدر و شفاف، بر روی شاخص‌های NDVI، NDFI و MNDWI، آستانه‌هایی اعمال‌شد. درنهایت با رسم درخت تصمیم‌گیری و برآیند همه این شاخص‌ها و اعمال آستانه‌ها، میزان پلوم حاصل از سیلاب آشکار شد. براساس نتایج بدست آمده، مساحتی در حدود ۹ کیلومتر مربع از زبانه پلوم وارد شده در اثر سیلاب به دریای کاسپین قابل شناسایی است. از طرفی نتایج نشان می‌دهد این زبانه نیز به سمت شرق گسترش یافته است.

پژوهشی هیدروژئومورفولوژی

پایش تغییرات کیفی منابع آب سطحی متأثر از زلزله(مطالعه موردی: زلزله 21 آبان 1396 سرپل‌ذهاب-ازگله)

علی عبدالملکی؛ امجد ملکی؛ علی خزایی

دوره 10، شماره 35 ، شهریور 1402، صفحه 33-16

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.54570.1666

چکیده

در این بررسی به پایش تغییرات کیفی منابع آب سطحی شهرستان‌های سرپل‌ذهاب-ازگله، در اثر رخداد زلزله 21 ابان 1396پرداخته شده است. در تحقیق حاضر جهت نیل به هدف فوق با استفاده از داده‌های متنوع ماهواره‌های سنیتنل 1S_1A-IW-SLC)، با بیس لاین مکانی 100 متر)، داده‌های اپتیکی لندست8 (OLI)، و تصاویر ماهواره‌ای مودیس، محصولات تصحیح شدهMOD09))، داده‌ها به‌گونه‌ای ... بیشتر در این بررسی به پایش تغییرات کیفی منابع آب سطحی شهرستان‌های سرپل‌ذهاب-ازگله، در اثر رخداد زلزله 21 ابان 1396پرداخته شده است. در تحقیق حاضر جهت نیل به هدف فوق با استفاده از داده‌های متنوع ماهواره‌های سنیتنل 1S_1A-IW-SLC)، با بیس لاین مکانی 100 متر)، داده‌های اپتیکی لندست8 (OLI)، و تصاویر ماهواره‌ای مودیس، محصولات تصحیح شدهMOD09))، داده‌ها به‌گونه‌ای تصحیح گردیدند که بتوانند در کنار همدیگر در قالب یک دیتاست برای پردازش‌ها مورداستفاده قرار گیرند. در این پژوهش با استفاده از روش ترکیب تصاویر ماهواره‌ای(راداری و اپتیک)، الگوریتم استرفام، امضای طیفی داده‌های سنتینل 1 و بهره گیری از شاخص‌های سنجش از دوری (MNDWI, NDVI)، منابع آبی شناسایی و سپس تغییرات کیفی منابع آب سطحی متأثر از زلزله در محیط نرم‌افزار ARC GIS و SNAP SANTINEL به‌دست‌آمده است. بررسی نتایج تغییرات کیفی منابع آب‌های سطحی نشان می‌دهد رخداد زلزله با ایجاد لرزه‌ها و پس‌لرزه‌ها باعث تکان خوردن و جابجایی لایه‌های سطحی و زیرسطحی زمین شده و با توجه به موقعیت کارستیکی، زمین شناختی و گسلی منطقه باعث افزایش غلظت محلول آنیون‌ها و کاتیون‌های منابع آب شده و تا چندین روز بعد از رخداد زلزله امکان استفاده از منابع آب وجود نداشته است. از دیگر نتایج این تحقیق می‌توان به نقش عوامل زمین شناختی اشاره داشت که در منطقه مورد مطالعه نقش گسل‌ها بسیار بارز است به‌گونه‌ای که بیشترین تغییرات منابع اّب در مسیر اصلی گسل‌های قرار داشته و از خطوط گسلی پیروی می‌کند. همچنین از لحاظ زمین‌شناسی بیشترین تغییرات منابع آب اتفاق افتاده در سطح منطقه بروی سازند آهک آسماری بوده است.

پژوهشی هیدروژئومورفولوژی

بررسی دقت روش ژئو الکتریک در احداث سد های زیر زمینی در مناطق کم آب و کویری ، مطالعه موردی: منطقه دهبکری استان کرمان

نجمه حاج سید علی خانی؛ حمزه سعیدیان؛ علیجان آبکار

دوره 10، شماره 35 ، شهریور 1402، صفحه 46-34

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.54599.1667

چکیده

سدهای زیرزمینی می‌توانند جایگزین بسیار مناسبی برای سدهای اصلاحی باشند به‌طوری که در دهه‌های اخیر به علت ویژگی‌های ممتازی که دارند بسیار مورد توجه محققان مختلف در سراسر دنیا قرار گرفتند. برداشت‌های ژئوالکتریک در محل محور و مخزن پیشنهادی سد زیرزمینی دهبکری به روش سونداژزنی و با استفاده از آرایه شلومبرژه انجام شد. این برداشت‌ها ... بیشتر سدهای زیرزمینی می‌توانند جایگزین بسیار مناسبی برای سدهای اصلاحی باشند به‌طوری که در دهه‌های اخیر به علت ویژگی‌های ممتازی که دارند بسیار مورد توجه محققان مختلف در سراسر دنیا قرار گرفتند. برداشت‌های ژئوالکتریک در محل محور و مخزن پیشنهادی سد زیرزمینی دهبکری به روش سونداژزنی و با استفاده از آرایه شلومبرژه انجام شد. این برداشت‌ها در طول 6 پروفیل (P1 تا P6) صورت گرفت و تعداد 32 سونداژ الکتریک در محدوده مورد نظر انجام شد. نتایج مطالعات ژئو الکتریک حاکی از آن است که یک مدل دو لایه در طول مقاطع ژئوالکتریک وجود دارد که لایه بالایی همان لایه آبرفتی و لایه زیرین سنگ کف می-باشد. لایه آبرفتی، خود به دو بخش خشک در بالا و آبدار در پایین تقسیم می‌شود. عمق رسیدن به سطح آب زیرزمینی در نقاط مختلف محدوده مورد مطالعه متفاوت است، اما به طور متوسط می‌توان آن را 5 متر در نظر گرفت. ضخامت آبرفت نیز در طول پروفیل‌ها متغیر است، اما بیشترین ضخامت آن عموماً در بخش‌های میانی مقاطع ژئوالکتریک و بیشتر نزدیک به تکیه‌گاه راست وجود دارد. بالاترین ضخامت آبرفت در محل سونداژ S26 و معادل 13 متر برآورد شده است. با توجه به مقیاس مقاومت مخصوص الکتریکی لایه‌ها و با عنایت به رخنمون های سنگی دو طرف رودخانه، به‌نظر می‌رسد که سنگ کف در بیشتر نقاط دارای لیتولوژی متناوب از جنس شیل، مارن و ماسه سنگ و در برخی نقاط از جنس مارن می‌باشد.

پژوهشی هیدروژئومورفولوژی

برآورد پتانسیل های رسوب دهی و وفرسایش حوضه آبریز رودخانه دامغان رود با استفاده از مدل هیدروفیزیکی ((CSY

غلامرضا مقامی مقیم؛ یاسمن هراسانی؛ شهربانو بیائیان

دوره 10، شماره 35 ، شهریور 1402، صفحه 65-47

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.54658.1669

چکیده

امروزه فرسایش خاک از معضلات مهم در حوضه های آبریز، دریاچه های پشت سد، فعالیت های کشاورزی و منابع طبیعی محسوب می شود که هم ساله باعث تخریب اراضی، کاهش حاصلخیزی خاک و پر شدن مخازن سدها می گردد. به دلیل شرایط اقلیمی فرایندهای فرسایشی در کشور ایران توجه بیشتری را می طلبد زیرا در این کشور، تشکیل خاک در زمان طولانی و تخریب آن در کوتاه مدت ... بیشتر امروزه فرسایش خاک از معضلات مهم در حوضه های آبریز، دریاچه های پشت سد، فعالیت های کشاورزی و منابع طبیعی محسوب می شود که هم ساله باعث تخریب اراضی، کاهش حاصلخیزی خاک و پر شدن مخازن سدها می گردد. به دلیل شرایط اقلیمی فرایندهای فرسایشی در کشور ایران توجه بیشتری را می طلبد زیرا در این کشور، تشکیل خاک در زمان طولانی و تخریب آن در کوتاه مدت انجام می شود. بهترین مکان برای کنترل فرسایش خاک، حوضه های آبریز می باشد. توجه به حوضه های آبریز در فرایند فرسایش به خصوص حوضه هایی که رودهای آنها به دریاچه های پشت سدها می ریزند و یا نقش مهمی در تهیه آب آشامیدنی یک شهر دارند ضروری تر است. در این تحقیق با استفاده از مدل هیدرو فیزیکی ، پتانسیل رسوب دهی حوضه دامغان رود دردامنه های جنوبی البرز در استان سمنان و شهرستان دامغان محاسبه گردید. نتایج این تحقیق نشان داد هر چند کل این حوضه از نظر فرسایش و رسوب دهی در ردیف حوضه های با فرسایش زیاد قرار می گیرد اما این شرایط در تمامی زیر حوضه های آن یکسان نیست. از این نظر زیر حوضه نمکه بیشترین و زیر حوضه دیباج کمترین درصد پتانسیل رسوبدهی را در این حوضه دارند. زیر حوضه کلاته رودبار نیز در شرایط متوسطی قرار دارد. بنابراین زیرحوضه نمکه نسبت دو زیر حوضه دیگر نسبت به فرایند های فرسایش آسیب پذیرتر بوده و باید با اجرای طرح های حفاظت از خاک و مدیریت مناسب فرایند فرسایش در این حوضه به درستی مدیریت گردد.

پژوهشی هیدروژئومورفولوژی

پهنه بندی خطر بهمن با استفاده از مدل‌های آنتروپی شانون و LNRF مطالعه موردی: بخشی از جاده هراز، پلدختر- وانا

عیسی جوکار سرهنگی؛ قاسم لرستانی؛ وحید فلاح

دوره 10، شماره 35 ، شهریور 1402، صفحه 81-66

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.54970.1674

چکیده

منطقه مورد مطالعه در مسیر جاده هراز از پلدختر تا وانا، با آب و هوای سرد کوهستانی البرز مرکزی برای وقوع بهمن مستعد است. هدف از این پژوهش تعیین مهم‌ترین عوامل موثر در وقوع بهمن و پهنه بندی خطر آن با استفاده از مدل‌های آنتروپی شانون و LNRF است. برای این منظور از معیارهای پوشش برف، ارتفاع، شیب، جهت دامنه، انحنای دامنه، کاربری اراضی و فاصله ... بیشتر

پژوهشی هیدروژئومورفولوژی

پاییش تغییرات شوری خاک در اثر پیشروی آب شور دریاچه ارومیه در محدوده صنعتی و زارعی غرب تبریز با استفادده از شاخص های طیفی مطالعه موردی: اطراف پالایش گاه تبریز

مریم بیاتی خطیبی؛ نگار ضابط

دوره 10، شماره 35 ، شهریور 1402، صفحه 101-82

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.55133.1676

چکیده

شوری آب و به دنبال آن شوری خاک در محدوده شرق دریاچه ارومیه و اراضی غرب تبریز از جمله تهدیدات خاک و زمین های زارعی و در عین حال برای محدوده های صنعتی تبدیل شده است . هدف اصلی این تحقیق بررسی و تحلیل شوری آب و خاک منطقه جهت پایش وضعیت زمین های کشاورزی در 20سال اخیر است که با توجه به گستردگی خاک‌های شور و افزایش شوری آب از گذشته تا به حال، ... بیشتر شوری آب و به دنبال آن شوری خاک در محدوده شرق دریاچه ارومیه و اراضی غرب تبریز از جمله تهدیدات خاک و زمین های زارعی و در عین حال برای محدوده های صنعتی تبدیل شده است . هدف اصلی این تحقیق بررسی و تحلیل شوری آب و خاک منطقه جهت پایش وضعیت زمین های کشاورزی در 20سال اخیر است که با توجه به گستردگی خاک‌های شور و افزایش شوری آب از گذشته تا به حال، وضعیت پوشش گیاهی و منابع آبی منطقه مورد بررسی قرار گرفته است .. ناحیه مادون قرمز حرارتی، اغلب برای تعیین رطوبت و شوری به کار می رود. به همین دلیل از شاخص‌هایی که از این باندها استفاده شده است . از جمله شاخص های که در این تحقیق پیاده سازی شده است شاخص های : NDSI ، SI-1 ، SI-2 ، SI-3 ، SI-4 ، SI-4 ، SI-5 ، SI-6 و IPVI. .نتایج بررسی تغییرات شوری در طی زمان در محدوده مورد بررسی نشان می دهد که در بازه زمانی مورد مطالعه ،میزان شوری خاک در مناطق شمال غربی و جنوب شرقی پالایشگاه تبریز روند افزایشی داشته و مساحت خاک شور در این مناطق نسبت به سال های گذشته بیشتر شده است. نقطه مرکزی نقشه، موقعیت دقیق پالایشگاه تبریز می‌باشد و در نواحی شرق پالایشگاه که شامل زمین‌های زراعی می‌باشد، شوری خاک افزایش پیدا کرده است. یکی از عوامل افزایش شوری در این بازه زمانی، آبیاری نامناسب مزارع و به عبارت کلی تر عوامل انسانی می‌باشد.

پژوهشی آب های زیرزمینی

ارزیابی فرونشست زمین در دشت گرگان

محمد حسین متدین؛ مهرداد اسفندیاری؛ ابوالفضل معینی؛ علی محمدی ترکاشوند

دوره 10، شماره 35 ، شهریور 1402، صفحه 119-102

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.55996.1688

چکیده

در سال‌های اخیر، پدیده بازگشت‌ناپذیر فرونشست زمین، باعث بروز مخاطره جدی محیطی در دشت‌های مختلف ایران از جمله دشت گرگان شده است. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل عوامل مؤثر در بروز فرونشست در دشت گرگان بود. روش تحقیق شامل دو بخش شناسایی مناطق فرونشست و بررسی عوامل و پارامترهای مؤثر و ارزیابی میزان تأثیر هرکدام بود. در بخش شناسایی، از ... بیشتر در سال‌های اخیر، پدیده بازگشت‌ناپذیر فرونشست زمین، باعث بروز مخاطره جدی محیطی در دشت‌های مختلف ایران از جمله دشت گرگان شده است. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل عوامل مؤثر در بروز فرونشست در دشت گرگان بود. روش تحقیق شامل دو بخش شناسایی مناطق فرونشست و بررسی عوامل و پارامترهای مؤثر و ارزیابی میزان تأثیر هرکدام بود. در بخش شناسایی، از تکنیک تداخل سنجی راداری استفاده شد که مبنای آن مقایسه فاز گرفته‌شده از دو مجموعه داده رادار از یک منطقه در دو زمان مختلف و با ایجاد اینترفروگرام است که قادر به‌اندازه‌گیری تغییرات سطح زمین در دوره زمانی است و در بخش بررسی عوامل موثر، نحوه تعیین و تحلیل پارامترهای مؤثر همچون میزان افت سطح آب، جنس و ضخامت لایه‌های خاک به‌خصوص لایه‌های ریزدانه خاک موردبررسی قرارگرفت. نتایج تحلیل داده‌های ماهواره‌ای بیانگر آن است که منطقه به‌طور پیوسته در حال نشست است. نقشه سرعت میانگین تغییر شکل در راستای خط دید ماهواره که از تحلیل سری زمانی به‌دست‌آمد، آهنگ فرونشست را 14 میلی‌متر در ماه (169میلیمتر در سال) نشان داد. محدوده فرونشست شناسایی شده تقریباً روند شرقی- غربی دارد که با روند ساختارهایی نظیر خزر همخوانی دارد. نمودارهای تراز سطح آب و میزان بارندگی این محدوده در سال‌های 1385 تا 1389 علیرغم نوسانات فصلی، روند نزولی نشان می‌دهند و تحلیل پارامترهای مؤثر، نشان می‌دهد که نشست، به دلیل افت یکسان آب و یا ضخامت یکسان لایه ریزدانه در اعماق مختلف، متفاوت می‌باشد.

پژوهشی آبخیزداری

تحلیل اثر احداث بندهای اصلاحی بر تغییرات منحنی تداوم جریان رودخانه زرچشمه، حوضه آبریز هونجان، استان اصفهان

سیامک دخانی؛ راضیه ایزانلو؛ ابراهیم امیدوار

دوره 10، شماره 35 ، شهریور 1402، صفحه 135-120

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.56749.1696

چکیده

احداث سدها می تواند باعث ایجاد تغییرات در رژیم هیدرولوژیکی رودخانه شود. به منظور تنظیم جریان های زیست محیطی مدیریت شده درک تأثیرات بالقوه ساختارهای آبی بر رژیم های هیدرولوژیکی رودخانه ضروری است. در پژوهش حاضر، برای بررسی تغییرات متوسط ماهانه دبی و منحنی تداوم جریان با استفاده از نرم افزار IHA نسخه 7.1.، از آمار ایستگاه هیدرومتری تنگ ... بیشتر احداث سدها می تواند باعث ایجاد تغییرات در رژیم هیدرولوژیکی رودخانه شود. به منظور تنظیم جریان های زیست محیطی مدیریت شده درک تأثیرات بالقوه ساختارهای آبی بر رژیم های هیدرولوژیکی رودخانه ضروری است. در پژوهش حاضر، برای بررسی تغییرات متوسط ماهانه دبی و منحنی تداوم جریان با استفاده از نرم افزار IHA نسخه 7.1.، از آمار ایستگاه هیدرومتری تنگ اسفرجان در خروجی حوضه هونجان (استان اصفهان) استفاده شد. مقدار جریان ماهانه در دوره بعد از احداث بندهای اصلاحی نسبت به دوره قبل از احداث بندها کاهش داشته است. همچنین منحنی تداوم جریان در تمام فصل ها قبل از احداث بندهای اصلاحی بالاتر از حالت بعد از احداث است. تفسیر منحنی های تداوم جریان بیانگر اثر کاهشی بندهای اصلاحی در همه ی انواع جریان است. شاخص های هیدرولوژیکی جریان (شاخص دبی نرمال در حالت پرآبی، شاخص دبی نرمال در حالت کم آبی، شاخص دبی عادی یا نرمال)، در دوره بعد از احداث نسبت به دوره قبل از احداث کاهش داشته است. در تمام ماه های سال به غیر از ماه های فوریه، مارس و آوریل نرخ کاهش شاخص دبی نرمال در حالت کم آبی (Q75) بیشتر از شاخص دبی نرمال در حالت پر آبی (Q25) بود. شاخص دبی نرمال در حالت پرآبی بعد از احداث بندهای اصلاحی در فصل بهار بیش تر از سایر فصل ها کاهش داشته است. شاخص دبی نرمال در حالت کم آبی در فصل زمستان و پاییز (91 درصد) و تابستان (90 درصد) کاهش بیش تری نسبت به بهار داشته است.

برآورد مقادیر ارتفاع و دبی حداکثر رواناب با استفاده از روش شماره‌ی منحنی (CN) (مطالعه‌ی موردی: حوضه‌ی آبریز سراب دره‌شهر)

اسدالله حجازی؛ مهدی مزبانی

دوره 2، شماره 5 ، اسفند 1394، ، صفحه 63-81

چکیده

برآورد مقادیر معتبر ارتفاع و دبی حداکثر رواناب در مناطق خشک و نیمه‌خشک که فاقد دادهها و یا دادههای کم است، اهمیت بسیاری در مدیریت سیل دارد. یکی از روشهای برآورد مقدار ارتفاع رواناب، روش شمارهی منحنی (CN) مربوط به سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS) است. در این پژوهش حوضهی آبریز سراب درهشهر از نظر پتانسیل تولید رواناب و ... بیشتر

هیدروژئولوژی

تأثیر پوشش‌گیاهی و فرسایش‌خاک بر‌ کیفیت هیدروژئوشیمیایی آبهای‌سطحی مطالعه‌موردی: حوضه‌آبریز‌ رودخانه‌قُلیان، منطقه‌قالیکوه‌لرستان

امیرسعید حسینی؛ سعید حکیمی آسیابر؛ مژگان صلواتی

دوره 10، شماره 34 ، اردیبهشت 1402، ، صفحه 191-167

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.55146.1677

چکیده

چکیدههدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین پوشش‌گیاهی و فرسایش‌خاک و تغییر در خصوصیات هیدروژئوشیمیایی آب است. فرسایش‌خاک رابطه نزدیکی با نوع پوشش‌گیاهی و کاربری ‌زمین دارد و می‌تواند کیفیت آب یک منطقه را تغییر دهد. بدین منظور در این تحقیق 15نمونه از آب آبراهه‌های دائمی پیربادوش و گَشون رودخانه‌قُلیان در منطقه‌قالیکوه‌لرستان ... بیشتر چکیدههدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین پوشش‌گیاهی و فرسایش‌خاک و تغییر در خصوصیات هیدروژئوشیمیایی آب است. فرسایش‌خاک رابطه نزدیکی با نوع پوشش‌گیاهی و کاربری ‌زمین دارد و می‌تواند کیفیت آب یک منطقه را تغییر دهد. بدین منظور در این تحقیق 15نمونه از آب آبراهه‌های دائمی پیربادوش و گَشون رودخانه‌قُلیان در منطقه‌قالیکوه‌لرستان جمع‌آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که بر اساس مطالعات، از ارتفاعات بالاتر منطقه به سمت بخشهای‌پست و پایین‌دست، با کاهش پوشش‌گیاهی و افزایش فرسایش‌خاک و پیشروی رسوبات کواترنری، با ورود کاتیون‌ها و آنیون‌های بیشتر از رسوبات به آب و افزایش هدایت‌الکتریکی، کل مواد جامد محلول و کدورت، از کیفیت آب منطقه کاسته شده‌است. لذا با پوشش‌گیاهی بیشتر در ارتفاعات این منطقه، بر میزان نفوذپذیری خاک افزوده‌شده و از میزان فرسایش‌خاک کاسته شده‌است. در این منطقه علاوه بر تغییر ارتفاع، کاهش پوشش‌گیاهی به نوع سنگ‌ بستر و در نواحی محدودی به چرای مفرط بستگی دارد که سبب افزایش آلاینده‌ای مانند نیترات ‌شده‌است. افزایش نیترات در آب منطقه علاوه بر عوامل انسان‌زاد‌(چرای دام)به عوامل زمین‌زاد(گسترش شیلهای نفتی و فرسایش نهشته‌های کواترنری) نیز بستگی دارد. در نتیجه کیفیت آب منطقه بیشتر تحت تأثیر عوامل محیطی و زمین‌زاد قرار گرفته‌است و عوامل انسان‌زاد نقش کمتری داشته‌اند.

تأثیر تغییراقلیم بر دما و بارش با در نظر گرفتن عدم قطعیت مدل ها و سناریوهای اقلیمی (مطالعه ی موردی: حوضه ی شهرچای ارومیه)

سعید جهانبخش اصل؛ علی محمد خورشید دوست؛ محمدحسین عالی نژاد؛ فرناز پوراصغر

دوره 3، شماره 7 ، شهریور 1395، ، صفحه 107-122

چکیده

دو پارامتر مهم در هیدرولوژی و منابع آب، دما و بارش هستند. تأثیر تغییر اقلیم بر روی این دو پارامتر موضوع بسیاری از مطالعات بوده است که مدلهای گردش عمومی جو یکی از بهترین روشها برای برآورد این تأثیرات به شمار میروند. در مطالعات تغییر اقلیم لحاظ نکردن عدم قطعیتهای موجود در مراحل مختلف ارزیابی اثرات تغییراقلیم سبب کاهش قطعیت ... بیشتر دو پارامتر مهم در هیدرولوژی و منابع آب، دما و بارش هستند. تأثیر تغییر اقلیم بر روی این دو پارامتر موضوع بسیاری از مطالعات بوده است که مدلهای گردش عمومی جو یکی از بهترین روشها برای برآورد این تأثیرات به شمار میروند. در مطالعات تغییر اقلیم لحاظ نکردن عدم قطعیتهای موجود در مراحل مختلف ارزیابی اثرات تغییراقلیم سبب کاهش قطعیت و اطمینان به خروجیهای نهایی سیستم خواهد شد. در این مطالعه به منظور بررسی و تحلیل اثرات تغییر اقلیم بر روی دما و بارش حوضهی شهرچای ارومیه و همچنین لحاظ کردن عدم قطعیت مربوط به مدلهای گردش عمومی جو و سناریوهای موجود ابتدا خروجی شش مدل گردش عمومی جو تحت سه سناریوی A2, A1B و B1 با مدل آماری LARS-WG ریزمقیاس شدند، سپس برای بررسی عدم قطعیت مدلها و سناریوها، از طریق مقایسهی خروجی مدلها در دورهی آتی با دورهی پایه به صورت ماهانه توسط شاخصهای آماری ضریب تعیین (R2) و خطای جذر میانگین مربعات (RMSE)، بهترین مدل و سناریو برای تولید دادههای دما و بارش دوره 2030-2011 انتخاب شد. در نتیجه برای تولید بارش از مدل HADCM3، تحت سناریوی A1B و برای تولید دما نیز از مدل MPEH5، تحت سناریوی A2 استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که بارش دورهی آتی 9 میلیمترکاهش خواهد یافت و این در حالی است که دمای حداقل 05/1 و دمای حداکثر 87/0 درجهی سانتیگراد افزایش خواهد یافت. نکتهی قابل توجه بر هم خوردن توزیع زمانی بارش و افزایش دما است که احتمالاً تبعات منفی آن بیش از کاهش بارش خواهد بود.

بررسی و پهنه‌بندی مناطق مستعد به وقوع سیل با تأکید بر سیلاب‌های شهری (مطالعه‌ موردی: شهر ماکو)

حسن احمدزاده؛ رشید سعیدآبادی؛ الهه نوری

دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1394، ، صفحه 1-24

چکیده

در میان کل سوانح طبیعی، سیلاب بیشترین خسارت را به بخش کشاورزی، شیلات، مسکن و زیرساختها وارد میسازد و بهشدت روی فعالیتهای اجتماعی و اقتـصادی تأثیر میگذاردو تعداد بیشماری از افراد را تحت تأثیر قرار میدهد. رخداد چندین سیل توأم با خسارتهای جانی و مالی در شهر ماکو نشاندهنده ضرورت مطالعه جامع ... بیشتر در میان کل سوانح طبیعی، سیلاب بیشترین خسارت را به بخش کشاورزی، شیلات، مسکن و زیرساختها وارد میسازد و بهشدت روی فعالیتهای اجتماعی و اقتـصادی تأثیر میگذاردو تعداد بیشماری از افراد را تحت تأثیر قرار میدهد. رخداد چندین سیل توأم با خسارتهای جانی و مالی در شهر ماکو نشاندهنده ضرورت مطالعه جامع در این زمینه در حوضه‌های منتهی به شهر ماکو از جمله زیرحوضههای کوچک کوهستانی شمالی شهر است. در این پژوهش نخست ویژگیهای فیزیوگرافی محدوده مورد مطالعه را با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، توابع تحلیلی GIS و WMS معین کردیم. سپس پهنههای تولید سیل را در منطقه با تأکید بر شهر ماکو شناسایی و مسیلهای هدایتکننده سیلاب به کالبد شهر را تحلیل کردیم. نتایج نشان داند که توپوگرافی خشن، ضخامت کم عناصر منفصل روی سنگ بستر و ظرفیت ناچیز آنها برای نگهداشت آب، نبود پوشش گیاهی مناسب، تجاوز به حریم سیلاب‌ها و تبدیل آنها به سطوح نفوذناپذیر، شرایط را برای جریان سیل‌های مخرب بهویژه هنگام وقوع بارش‌های رگباری در ماه‌های خشک سال مهیا می‌سازد بهگونهای که روانآب حاصل از یک بارش با شدت 120 میلیمتر در ساعت، در حدود 5/2 میلیون مترمکعب برآورد شد. از این میزان 338 هزار متر مکعب از زیرحوضه‌های کوچک شمالی مشرف به شهر، حاصل می‌شود.

ارزیابی انواع روش‌های درون یابی، جهت تخمین آلودگی نیترات در منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت بیلوردی، استان آذربایجان شرقی)

عطاالله ندیری؛ صدیقه شکور؛ اصغر اصغری مقدم؛ میثم ودیعتی

دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1393، ، صفحه 75-92

چکیده

چکیده امروزه استفاده از روشهای درون‌یابی برای تخمین متغیرهای فضایی در علوم آب، بسیار مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. با توجه به اهمیت اطلاع از وضعیت کیفیت آبهای زیرزمینی برای مصارف مختلف و همچنین زمانبر و هزینهبر بودن اندازه‌گیری پارامترهای کیفیت آب زیرزمینی در کل دشت، یافتن راهکاری برای تخمین آنها در دیگر مناطق ... بیشتر چکیده امروزه استفاده از روشهای درون‌یابی برای تخمین متغیرهای فضایی در علوم آب، بسیار مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. با توجه به اهمیت اطلاع از وضعیت کیفیت آبهای زیرزمینی برای مصارف مختلف و همچنین زمانبر و هزینهبر بودن اندازه‌گیری پارامترهای کیفیت آب زیرزمینی در کل دشت، یافتن راهکاری برای تخمین آنها در دیگر مناطق دشت، امری ضروری به نظر می‌رسد. هدف از این پژوهش ارزیابی انواع روشهای درون‌یابی جهت بررسی و تحلیل مکانی غلظت یون نیترات و انتخاب بهترین روش درون‌یابی در دشت بیلوردی است. بدین منظور در مهر ماه 1392، تعداد 15 نمونه برداشته شدند و در آزمایشگاه آب‌شناسی دانشگاه تبریز مورد آنالیز قرار گرفتند. محدوده مطالعاتی با وسعت 289 کیلومترمربع در 45 کیلومتری شمال شرق تبریز قرار دارد و از نظر هیدرولوژیکی از زیر حوضه‌های دریاچه ارومیه محسوب می‌شود. در این دشت از انواع روشهای درون‌یابی شامل معکوس فاصله (IDW)، تابع شعاعی (RBF)، تخمینگر عام (GP)، تخمینگر موضعی (LP)، کریجینگ K)) و کوگریجینگ (CoK) در محیط نرم‌افزار Arc Map، برای پیشبینی مقادیر نیترات استفاده کردیم. مقادیر RMSEو نمودارهای رگرسیون حاصل‌ از درون‌یابی نشان داد که روش تخمینگر موضعی با تابع چندجمله‌ای درجه 3 بهترین روش برای درون‌یابی توزیع یون نیترات در دشت بیلوردی است.

پژوهشی هیدروژئومورفولوژی

بررسی تغییرات رژیم جریان هیدرولوژیکی و مؤلفه جریان محیط زیستی EFCs در رودخانه خیاوچای در یک دوره 30 ساله

صیاد اصغری سراسکانرود؛ حسن ستایشی نساز؛ رئوف مصطفی‌زاده؛ عقیل مددی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 بهمن 1401

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.54796.1672

چکیده

رودخانه‌ها دارای اهمیت بسیار بالا از نظر استفاده‌های انسانی و کارکردهای اکولوژیک هستند. در تحیق حاضر مولفه‌های جریان محیط زیستی رودخانه خیاوچای در دوره‌های متوالی 5 ساله تعیین شده است. در این راستا تغییرات مولفه‌های جریان محیط زیستی رودخانه خیاوچای با استفاده از نرم‌افزار IHA مشخص شد. بر اساس نتایج، مقادیر جریان‌های کمینه در دوره ... بیشتر رودخانه‌ها دارای اهمیت بسیار بالا از نظر استفاده‌های انسانی و کارکردهای اکولوژیک هستند. در تحیق حاضر مولفه‌های جریان محیط زیستی رودخانه خیاوچای در دوره‌های متوالی 5 ساله تعیین شده است. در این راستا تغییرات مولفه‌های جریان محیط زیستی رودخانه خیاوچای با استفاده از نرم‌افزار IHA مشخص شد. بر اساس نتایج، مقادیر جریان‌های کمینه در دوره اول (1367 تا 1396) بالا بوده است ولی در دوره اخیر (1391 تا 1398) کاهش پیدا کرده است. هم‌چنین کاهش مقادیر دبی شاخص‌های جریان‌های حداکثر و افزایش تعداد روزهای دبی صفر به تعداد 174 روز نیز ناشی از کاهش آبدهی رودخانه بوده است. مقدار مولفه‌های نرخ اوج‌گیری و نرخ فروکش در دوره‌های اخیر افزایش پیدا کرده است. مقادیر شاخص‌های تداوم جریان کمینه، و فراوانی جریان کمینه در رودخانه خیاوچای افزایش داشته است. بر اساس تغییر مقادیر شاخص پراکندگی جریان، وقوع جریان‌های شدید و یا بسیار کم در رودخانه به‌دلیل کاهش جریانهای کمینه و افزایش دبی‌های سیلابی تشدید شده است. بدر دوره‌های ابتدایی رژیم جریان رودخانه طبیعی‌ بوده و در ایام سال با دبی بالاتر از 01/0 مترمکعب درثانیه جریان داشته است، درحالی‌که، در دوره‌ 7 ساله اخیر کاهش پیدا کرده و به میزان 001/0 مترمکعب درثانیه رسیده است. براساس تغییرات تداوم جریان در دوره‌های اخیر تداوم رودخانه به 50 الی 60 درصد ایام سال با دبی بسیار کم تغییر پیدا نموده است. در مجموع می‌توان گفت که تغییر مولفه‌های محیط زیستی جریان در راستای کاهش دبی و افزایش روزهایی با دبی صفر بوده است که می‌تواند ناشی از کاهش بارندگی و وقوع خشکسالی‌ها باشد.

مشاهده مقاله

پژوهشی ژئومورفولوژی

تعیین مناطق بحرانی وقوع زمین‌لغزش با استفاده از شاخص Getis-Ord در محیط GIS (مطالعه موردی: حوضه آبخیز قرناوه، استان گلستان)

امیرحسین قربانی؛ رئوف مصطفی‌زاده؛ محسن ذبیحی؛ مسعود جعفری رودسری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 اردیبهشت 1402

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.55449.1679

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تجزیه و تحلیل و شناسایی نقاط داغ وقوع زمین‌لغزش با استفاده از آمار مکانی و الگوریتم Getis-Ord در حوزه آبریز قرناوه استان گلستان برنامه‌ریزی شده است. در این راستا، فراوانی وقوع زمین‌لغزش براساس طبقات شیب، جهت جغرافیایی، کاربری اراضی، نوع خاک و انواع ویژگی‌های پهنه‌های لغزشی مورد تحلیل قرار گرفته است. در تعیین نقاط ... بیشتر پژوهش حاضر با هدف تجزیه و تحلیل و شناسایی نقاط داغ وقوع زمین‌لغزش با استفاده از آمار مکانی و الگوریتم Getis-Ord در حوزه آبریز قرناوه استان گلستان برنامه‌ریزی شده است. در این راستا، فراوانی وقوع زمین‌لغزش براساس طبقات شیب، جهت جغرافیایی، کاربری اراضی، نوع خاک و انواع ویژگی‌های پهنه‌های لغزشی مورد تحلیل قرار گرفته است. در تعیین نقاط داغ و مناطق بحرانی، معیارهای مساحت، طول، عرض، عمق و ارتفاع پرتگاه مبنای تحلیل‌های مکانی در نظر گرفته شده است. نتایج نشان داد که نقاط داغ وقوع زمین‌لغزش در محدوده شرقی منطقه مطالعاتی قرار گرفته‌اند که در طبقات ارتفاعی بالا، کاربری اراضی مرتعی و شیب بالا واقع شده است. براساس یافته‌های پژوهش، اراضی مرتعی و جنگلی، خاک‌های بادی-یخچالی لسی و طبقه شیب 50 تا 75 درصد و جهت جغرافیایی شمالی بیش‌ترین تعداد وقوع زمین‌لغزش را به خود اختصاص داده‌اند. هم‌چنین، نقاط وقوع زمین‌لغزش غیرمعنی‌دار از نظر آماری با استفاده از روش Getis-Ord و براساس معیار مساحت زمین‌لغزش در مناطق میانی و پایین‌دست حوزه آبریز مورد مطالعه قرار دارد. تعیین نقاط بحرانی وقوع زمین‌لغزش و نیز تعیین عوامل مؤثر بر آن از طریق تحلیل نقشه‌های مکانی در بستر GIS امکان تعیین آستانه‌های موثر بر وقوع زمین‌لغزش را فراهم می‌نماید. تجزیه و تحلیل نقاط بحرانی وقوع زمین‌لغزش می‌تواند به‌عنوان مبنای برنامه‌ریزی مکانی، شناسایی مناطق بحرانی و کاهش خطر مدنظر قرار گیرد. رویکرد مورد استفاده در ارزیابی خودهمبستگی مکانی مخاطرات طبیعی کاربرد دارد و در تلفیق با پهنه‌های مستعد خطرات چندگانه محیطی می‌تواند مبنای پیش‌بینی شدت خطر و خسارت در آینده قرار گیرد.

مشاهده مقاله

پژوهشی هیدروژئومورفولوژی

ارزیابی دقت نقشه‏های پتانسیل خطر زمین‏لغزش حوضه آبخیز سد کردستان با استفاده از روش‏های AHP، BWM و FUCOM

علیرضا ایلدرمی؛ مهدی سپهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 اردیبهشت 1402

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.55538.1682

چکیده

در این پژوهش،حساسیت زمین لغزش با استفاده از مدل‏های آماری درحوضه آبخیز سد کردستان پهنه‌بندی و مناسب‌ترین مدل معرفی شد.ابتدا محدوده مورد مطالعه تعیین موقعیت و با مشاهدات میدانی تعداد9 لغزش ثبت و نقشه پراکنش زمین‏لغزش تهیه گردید.در مرحله بعد عوامل مؤثر بر رخداد زمین‏لغزش شامل زمین‏شناسی، بارش، کاربری اراضی، فاصله از رودخانه، ... بیشتر در این پژوهش،حساسیت زمین لغزش با استفاده از مدل‏های آماری درحوضه آبخیز سد کردستان پهنه‌بندی و مناسب‌ترین مدل معرفی شد.ابتدا محدوده مورد مطالعه تعیین موقعیت و با مشاهدات میدانی تعداد9 لغزش ثبت و نقشه پراکنش زمین‏لغزش تهیه گردید.در مرحله بعد عوامل مؤثر بر رخداد زمین‏لغزش شامل زمین‏شناسی، بارش، کاربری اراضی، فاصله از رودخانه، فاصله از گسل، شیب و ارتفاع شناسایی و سپس نقشه این عوامل تهیه شدبرای تعیین نرخ هر یک از عوامل مؤثردروقوع زمین‏لغزش، نقشه هریک از لایه‏های اطلاعاتی عوامل مؤثر با نقشه پراکنش زمین‏لغزش ادغام و با استفاده از مدل‌های آماری AHP، BWM و FUCOM لایه‏های اطلاعاتی جداگانه وزن‏دهی و با همپوشانی لایه‏های مختلف، نقشه‏های نهایی پهنه‏بندی خطر زمین‏لغزش تهیه و مقایسه شدند.نتایج نشان داد که کاربری اراضی در روش‏هایAHP و BWM و خطوط همباران بعلاوه کاربری اراضی در روش FUCOM بیشترین تأثیر و معیارهای ارتفاع، فاصله از گسل و شیب به‏ترتیب در سه روش AHP، BWM و FUCOM کمترین تأثیر را در وقوع زمین‏لغزش دارند.نتایج بررسی نقشه‌های پهنهبندی نشان دادکه بیشترین لغزش‏ها در نیمه شمالی منطقه و اغلب در اراضی مرتعی و در شیب‏های بیش از 20 درصد و در نزدیکی گسل‏ها رخ داده است.همچنین نتایج نشان داد که متغیر سنگ‏شناسی بر وقوع زمین‏لغزش در منطقه مورد مطالعه نقش زیادی دارد.به طور کلی نتایج نشان داد که در روش‏های AHP و BWM تعداد مقایسه‏های جفتی مورد نیاز به‏طور چشمگیری با تعداد پارامترهای مورد مقایسه افزایش و در این حالت، عدم اطمینان نظرات افزایش می‏یابد، که برتری روش FUCOM را نسبت‏به سایر روش‏ها را به خوبی نشان می‌دهد.

مشاهده مقاله

پژوهشی ژئومورفولوژی

ارزیابی و پهنه بندی مخاطره روانگرایی با استفاده از مدل فازی ویکور (مطالعه موردی: مخروط افکنه لیلان شمالغرب ایران)

سمیه معزز؛ داود مختاری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 تیر 1402

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.56284.1689

چکیده

چکیده مخروط ‌افکنه‌ها از جمله مناطق مستعد وقوع مخاطرات ژئومورفولوژیکی هستند. یکی از این مخاطرات روانگرایی می‌باشد که هدف اصلی این پژوهش بررسی این پدیده در سطح مخروط ‌افکنه لیلان واقع در شمال غرب ایران بوده است. جهت تهیه نقشه پتانسیل خطر وقوع روانگرایی از مدل ترکیبی FUZZY-VIKOR و تکنیک GIS استفاده شده است. پارامترهای مورد استفاده در این ... بیشتر چکیده مخروط ‌افکنه‌ها از جمله مناطق مستعد وقوع مخاطرات ژئومورفولوژیکی هستند. یکی از این مخاطرات روانگرایی می‌باشد که هدف اصلی این پژوهش بررسی این پدیده در سطح مخروط ‌افکنه لیلان واقع در شمال غرب ایران بوده است. جهت تهیه نقشه پتانسیل خطر وقوع روانگرایی از مدل ترکیبی FUZZY-VIKOR و تکنیک GIS استفاده شده است. پارامترهای مورد استفاده در این تحقیق عبارت بودند از: شیب، عمق آب زیرزمینی، نوع خاک و لرزه‌خیزی. لایه‌های اطلاعاتی هر یک از این پارامترها در محیط نرم‌افزار ArcGIS تهیه شدند. در ادامه جهت استانداردسازی لایه‌ها از مدل فازی استفاده گردید. در پایان وزن دهی پارامترها با روش ویکور انجام شد. نتایج وزن دهی پارامترها با روش ویکور نشان داد که دو پارامتر خاک و عمق آب زیرزمینی به ترتیب با وزن 442/0، 236/0 بیشترین ضریب اهمیت را کسب کرده‌اند که نشان‌دهنده اهمیت این پارامترها در خطر وقوع روانگرایی در سطح منطقه می‌باشد. نقشه نهایی با هم‌پوشانی لایه‌ها و ضرب وزن نهایی معیارها در هر لایه در 5 طبقه از پتانسیل خیلی کم تا خیلی زیاد تهیه گردید. نتایج بررسی مساحت هر یک از طبقات خطر نشان داد که 28/0 درصد از مساحت منطقه در طبقه خیلی زیاد و 70 درصد نیز در طبقه زیاد از نظر خطر وقوع روانگرایی قرار دارد. به‌طور عمده مناطق با پتانسیل خطر بالا در قسمت‌های پایین‌دست منطقه قرار دارند. این مناطق از نظر عمق آب زیرزمینی، بافت خاک و شیب مستعد وقوع خطر روانگرایی می‌باشند.

مشاهده مقاله

پژوهشی ژئومورفولوژی

تحلیل مورفومتری پارامترهای کنترل کننده سیرک های یخچالی در حوضه رودخانه جاجرود

مهدی فیض اله پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 تیر 1402

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.55656.1685

چکیده

سیرک های یخچالی نشان دهنده خصوصیات یخچالها و اقلیمهای گذشته می باشند. در این تحقیق به تحلیل 39 سیرک یخچالی در حوضه آبریز رودخانه جاجرود پرداخته شد. برای بررسی مورفومتری سیرکها از پارامترهای طول، عرض، ارتفاع راس سیرک، ارتفاع کف سیرک، مساحت، محیط، نسبت طول به عرض، نسبت طول به ارتفاع کف و نسبت پهنا به ارتفاع کف استفاده شد. برای هر یک از ... بیشتر

مشاهده مقاله

پژوهشی هیدرولوژی

پیش‌نگری و ارزیابی روند دما، بارش و خشکسالی حوضه آبریز دریاچه ارومیه

فیروز عبدالعلی زاده؛ علی محمد خورشید دوست؛ سعید جهانبخش اصل

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 تیر 1402

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.56103.1687

چکیده

تغییر اقلیم آینده و اثرات ناشی از آن یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بشر بخصوص در سال‌های اخیر می‌باشد. برای مقابله و سازگاری با تغییر اقلیم آگاهی از وضعیت اقلیم آینده ضروری می‌باشد. لذا در تحقیق حاضر برای بررسی اقلیم آینده حوضه آبریز دریاچه ارومیه دمای حداکثر، دمای حداقل، بارش و خشکسالی حوضه برای دوره 2099-2015 با استفاده از مدل اقلیمی NorESM2-MM ... بیشتر تغییر اقلیم آینده و اثرات ناشی از آن یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بشر بخصوص در سال‌های اخیر می‌باشد. برای مقابله و سازگاری با تغییر اقلیم آگاهی از وضعیت اقلیم آینده ضروری می‌باشد. لذا در تحقیق حاضر برای بررسی اقلیم آینده حوضه آبریز دریاچه ارومیه دمای حداکثر، دمای حداقل، بارش و خشکسالی حوضه برای دوره 2099-2015 با استفاده از مدل اقلیمی NorESM2-MM تحت سناریوهای انتشار SSP1-2.6 و SSP5-8.5 مورد پیش‌یابی قرار گرفتند. ریزمقیاس‌نمایی خروجی مدل با استفاده از روش نگاشت چندک انجام گرفت. پس از ارزیابی دقت مدل اقلیمی در شبیه‌سازی دوره پایه پارامترهای مورد مطالعه در سطح ایستگاهی برای دوره آینده تولید گردیدند. ارزیابی نتایج حاصل نشان دادند که: دمای متوسط حداقل و حداکثر حوضه تحت سناریوی بدبینانه (SSP5-8.5) تا پایان قرن روند صعودی و تحت سناریوی خوش‌بینانه (SSP1-2.6) تا سال 2075 روند صعودی و بعد از آن روند نزولی دارند. متوسط دمای حداکثر و حداقل حوضه در آینده نزدیک به ترتیب (0/1 تا 8/1) و (1/1 تا 8/1) درجه سلسیوس و در آینده دور (5/1 تا 8/4) و (3/1 تا 3/4) درجه سلسیوس افزایش خواهند یافت. بارش سالانه در دوره آینده روند معنی‌داری ندارد، اما متوسط بارش حوضه در سناریوی خوش-بینانه در آینده نزدیک 5/16 درصد و در آینده دور 9/8 درصد افزایش و تحت سناریوی بدبینانه در آینده نزدیک 8/1 درصد و در آینده دور 2/7 درصد افزایش خواهد داشت. براساس شاخص SPEI در دوره آینده تحت سناریوی خوش‌بینانه خشکسالی متوسط روند صعودی و خشکسالی شدید روند نزولی و تحت سناریوی بدبینانه خشکسالی روند صعودی خواهد داشت.

مشاهده مقاله

پژوهشی ژئومورفولوژی

بررسی و پهنه‌بندی فرونشست زمین با استفاده از تحلیل مدل چند معیاره آراس( مطالعه موردی: دشت اردبیل)

لیلا آقایاری؛ موسی عابدینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 مرداد 1402

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.56609.1695

چکیده

هدف این پژوهش بررسی و تحلیل مهم‌ترین عوامل دخیل در ایجاد خطر فرونشست دشت اردبیل و مشخص کردن سطوح مستعد که احتمالاً در آینده نزدیک درگیر فرونشست خواهند شد. هدف از این پژوهش در مرحله اول ارزیابی فرونشست با استفاده از تکنیک تداخل سنجی راداری در محیط نرم افزار Sarscape، با بهره‌ از قابلیت تصاویر-A1 Sentinel در بازه زمانی 2016 و 2021 و همچنین در ادامه، ... بیشتر

مشاهده مقاله

پژوهشی ژئومورفولوژی

پهنه‌بندی پتانسیل فرسایش خاک با استفاده از روش MABAC (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز گیوی‌چای)

الناز پیروزی؛ عقیل مددی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 مرداد 1402

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.56590.1694

چکیده

فرسایش خاک یکی از معضلات مهم در حوضه‌های آبخیز کشور ایران می‌باشد که هر ساله موجب هدر رفتن هزاران تن خاک می‌شود. هدف تحقیق حاضر، پهنه‌بندی خطر فرسایش خاک در حوضه‌ی آبخیز گیوی‌چای (شمال‌غرب ایران)، می‌باشد. در این مطالعه ابتدا، عوامل مؤثر جهت فرسایش در منطقه شناسایی شدند و سپس لایه‌های اطلاعاتی هر معیار، در GIS تهیه گردید. ارزش‌گذاری ... بیشتر فرسایش خاک یکی از معضلات مهم در حوضه‌های آبخیز کشور ایران می‌باشد که هر ساله موجب هدر رفتن هزاران تن خاک می‌شود. هدف تحقیق حاضر، پهنه‌بندی خطر فرسایش خاک در حوضه‌ی آبخیز گیوی‌چای (شمال‌غرب ایران)، می‌باشد. در این مطالعه ابتدا، عوامل مؤثر جهت فرسایش در منطقه شناسایی شدند و سپس لایه‌های اطلاعاتی هر معیار، در GIS تهیه گردید. ارزش‌گذاری و استانداردسازی لایه‌ها با استفاده از تابع عضویت فازی و وزن‌دهی معیارها، با استفاده از روش کرتیک انجام گردید. تحلیل و مدل‌سازی نهایی با استفاده از روش MABAC به عنوان یکی از روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره (MCDM)، انجام شد. با توجه به نتایج مطالعه، به ترتیب عوامل شیب، کاربری‌اراضی، خاک و لیتولوژی بیشترین ضریب وزنی را به خود اختصاص دادند. همچنین، نتایج مطالعه نشان داد؛ به ترتیب 89/283 و 93/414 کیلومتر‌مربع از مساحت محدوده، دارای پتانسیل خطر بسیار زیاد و زیاد، می‌باشد و مناطق بسیار پرخطر و پرخطر در سازندهایی نامقاوم و فرسایش‌پذیر، کاربری‌های زراعی و باغات و شیب‌های 40-15 درصد قرار دارند. می‌توان گفت که نتایج حاصل از این مطالعه، حاکی از توان بالای حوضه‌ی مطالعاتی از لحاظ رخداد فرسایش می‌باشد و لازم است کنترل فرسایش و اقدامات حفاظتی در دستور کار متخصصین و مدیران اراضی قرار گیرد. به علاوه، نتایج حاصل از صحت‌سنجی نتایج، نشان داد که استفاده از روش MABAC، از دقت نسبی بالایی جهت مطالعه‌ی خطر فرسایش خاک برخوردار است.

مشاهده مقاله

پژوهشی ژئومورفولوژی

تجزیه‌وتحلیل ارتباط تغییرات خط ساحلی و کاربری اراضی در قالب سلول‌های ساحلی ( مطالعه موردی تالش تا انزلی )

شهناز علیزاده؛ مجتبی یمانی؛ محمدرضا ثروتی؛ منیژه قهرودی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 شهریور 1402

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.56936.1698

چکیده

بی‌توجهی نسبت به فرسایش ساحلی موجب وقوع مخاطره می‌شود. این مخاطره به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر جوامع انسانی و تأسیسات ساحلی تأثیرگذار است. پژوهش‌های دیرینه‌شناسی مؤید افت‌وخیز تراز آبی دریای خزر در قالب ارقام متفاوتی تا چند ده متر است. سواحل دریای خزر دارای توپوگرافی و کاربری اراضی متفاوتی ازجمله اراضی پست مرتبط با مصب رودخانه‌ها، ... بیشتر بی‌توجهی نسبت به فرسایش ساحلی موجب وقوع مخاطره می‌شود. این مخاطره به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر جوامع انسانی و تأسیسات ساحلی تأثیرگذار است. پژوهش‌های دیرینه‌شناسی مؤید افت‌وخیز تراز آبی دریای خزر در قالب ارقام متفاوتی تا چند ده متر است. سواحل دریای خزر دارای توپوگرافی و کاربری اراضی متفاوتی ازجمله اراضی پست مرتبط با مصب رودخانه‌ها، خورها و یا پیشرفتگی‌های آب دریا در خشکی و سواحل نسبتاً بلندتر ماسه‌ای و شنی است. در این پژوهش با استفاده از تحلیل زمانی – مکانی تغییرات کاربری اراضی در طول 45 سال به تحلیل تغییرات ساحل ماسه‌ای و انطباق آن در ساحل موردمطالعه در قالب سلول‌های ساحلی پرداخته‌شده است. برای این منظور با استفاده از نرم‌افزارهای SAGA و ENVI داده‌های کاربری اراضی سال‌های 1975 و 2020 و سپس با نرم‌افزار IDRISI تغییرات کاربری اراضی استخراج شدند. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که 9 /68 کیلومتر از بازه ساحلی موردمطالعه، سواحل ناپایداری بوده‌اند که بیشترین نواحی ساحلی فرسایش از نوع انسانی (تغییرات کاربری اراضی) داشته‌اند، که شامل سلول‌های 10 و 3 می‌باشند. همچنین فرسایش سلول‌های ناپایدار 5، 6 و 1 از نوع فرسایش طبیعی (تغییرات ائوستاتیک دریا) و فرسایش سلول‌های ناپایدار 9 و 2 از نوع فرسایش طبیعی – انسانی می‌باشند. 24 کیلومتر باقیمانده بازه ساحلی موردمطالعه، سواحل پایداری بوده‌اند. در این میان، بیشترین بخش‌های ساحلی، فرسایش از نوع طبیعی (تغییرات ائوستاتیک دریا) داشته‌اند. این بخش‌ها عمدتاً دو سلول 7 و 8 را دربر می‌گیرند. همین‌طور سلول 4 نیز در گروه سواحل پایدار با فرسایش از نوع طبیعی – انسانی قرار می‌گیرد.

مشاهده مقاله

پژوهشی آب های زیرزمینی

پیش‌بینی ارزیابی پتانسیل آب زیرزمینی در دشت خرم آباد بر اساس شبکه‌های عصبی کانولوشن

صیاد اصغری سراسکانرود؛ مریم ریاحی نیا

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 شهریور 1402

http://dx.doi.org/10.22034/hyd.2023.56400.1691

چکیده

در به منظور بهبود دقت ارزیابی پتانسیل آب زیرزمینی در منطقه دشت خرم آباد از روش‌های جدید یادگیری عمیق (CNN) برای تقسیم‌بندی معنایی تصاویر سنجش از دور برای شناسایی مناطق مستعد آب زیرزمینی استفاده می‌شود. دراین تحقیق ابتدا نقشه فهرست چاهها تهیه و بعد پارامترهای موثر در پتانسیل‌یابی از قبیل: لایه ارتفاع، شیب، جهت شیب، کاربری‌اراضی، ... بیشتر در به منظور بهبود دقت ارزیابی پتانسیل آب زیرزمینی در منطقه دشت خرم آباد از روش‌های جدید یادگیری عمیق (CNN) برای تقسیم‌بندی معنایی تصاویر سنجش از دور برای شناسایی مناطق مستعد آب زیرزمینی استفاده می‌شود. دراین تحقیق ابتدا نقشه فهرست چاهها تهیه و بعد پارامترهای موثر در پتانسیل‌یابی از قبیل: لایه ارتفاع، شیب، جهت شیب، کاربری‌اراضی، خاک، زمین‌شناسی، فاصله از رودخانه، فاصله از گسل، بارش مشخص و نقشه آن‌ها در محیط نرم‌افزارArc GIS تهیه شد. پس از تهیه تصاویر، نمونه های آموزشی با استفاده از بازدید میدانی جمع آوری و برای هر نمونه آموزشی یک تصویر لیبل تهیه شد. شبکه عصبی عمیق با ساختار جدید برای طبقه بندی استفاده شد و روش جدیدی را در ادغام همزمان الگوریتم مورد استفاده ارائه کرد که در نهایت منجر به کاهش چشمگیر زمان آموزش لایه های شبکه Pooling و CNN با استفاده از داده های آموزشی جامع با دقت بالا شد. برای آموزش و ارزیابی شبکه، 70 درصد داده ها به عنوان داده های آموزشی و 30 درصد برای ارزیابی تقسیم شدند .با استفاده از مدل CNN یادگیری، آموزش و آزمایش، تجزیه و تحلیل پتانسیل آب های زیرزمینی و هر همبستگی جفت بین شاخص های سنجش از دور به طور مداوم پس از 400 بار آموزش، افت مدل به 0.3113 کاهش یافت، دقت مدل 92 درصد شد. در پیش‌بینی طبقه‌بندی 5 سطح خوبی از مدل دریافت شد. نتایج ارزیابی عملکرد دقت الگوریتم CNN برای شناسایی مناطق مستعد منابع آب های زیرزمینی92 درصد دقت کلی و 93 درصد صحت کلی را نشان می دهد.

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	10
تعداد شماره‌ها	35
تعداد مقالات	323
تعداد مقالات ارسال شده	707
تعداد مقالات پذیرفته شده	318
درصد پذیرش	45
زمان پذیرش (روز)	120
تعداد پایگاه های نمایه شده	14

دوره 10 (1402)

دوره 9 (1401)

دوره 8 (1400)

دوره 7 (1399)

دوره 6 (1398)

دوره 5 (1397)

دوره 4 (1396)

دوره 3 (1396)

دوره 2 (1394)

دوره 1 (1393)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان