هیدروژئومورفولوژی

ارزیابی آثار هیدرولوژیک تغییر کاربری بر میزان رواناب سالانه در حوضه آبخیز قره سو با استفاده از مدل (L-THIA)

فریبا اسفندیاری؛ ابراهیم بهشتی جاوید؛ محمدحسین فتحی

دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1393، ، صفحه 59-73

چکیده

  چکیده تغییرکاربری زمین در یک حوضه از جمله مهم­ترین عوامل موثر بر هیدرولوژی آن محسوب می­شود. مدل L-THIA روشی برای ارزیابی آثار درازمدت هیدرولوژیک در یک حوضه است که کاربران می­توانند توسط آن تغییرات نسبی را که به واسطه تغییر کاربری در رواناب رخ داده، تعیین کنند. در همین راستا بخش بالادست رودخانه قره­سو در استان اردبیل از نظر تغییرات ...  بیشتر چکیده تغییرکاربری زمین در یک حوضه از جمله مهم­ترین عوامل موثر بر هیدرولوژی آن محسوب می­شود. مدل L-THIA روشی برای ارزیابی آثار درازمدت هیدرولوژیک در یک حوضه است که کاربران می­توانند توسط آن تغییرات نسبی را که به واسطه تغییر کاربری در رواناب رخ داده، تعیین کنند. در همین راستا بخش بالادست رودخانه قره­سو در استان اردبیل از نظر تغییرات کاربری (1987-2012) و آثاری که بر تولید رواناب منطقه دارد، مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای انجام این کار از آمار بارش روزانه چهار ایستگاه، تصاویر ماهواره­ای لندست (سنجنده TM و ETM) و نرم­افزار تخصصی L-THIA و Arc Map استفاده کرده­ایم. نتایج مدل­سازی نشان می­دهد که در طی 25 سال بر اثر تغییرات کاربری زمین، مقدار رواناب تولیدی در حوضه به طور متوسط 8/1 میلی­متر افزایش داشته است که این امر سبب افزایش 86/2 میلیون مترمکعبی حجم رواناب در منطقه شده است. تغییرات کاربری عمدتاً در جهت افزایش مناطق مسکونی، کاهش سطح زمینهای جنگلی و مراتع است. در برخی از مناطق مثل دشت اردبیل به دلیل تبدیل مراتع به زمین کشاورزی تغییر کاربری در جهت مثبت عـمل کرده و باعث افزایش نفوذپذیری زمین و متقابلاً کاهش تولید رواناب در این بخش از منطقه شده است. مدل مذکور با توجه به توان تهیه نقشه پهنه­بندی حجم و عمق رواناب، قابلیت مناسبی در نمایش آثار هیدرولوژیک تغییر کاربری و نشان دادن مناطق حساس و سیل­خیز را در حوضه دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 2.17 M

تحلیل تغییرات بارش حوضه ی آبریز هراز با استفاده از روش های آماری و تکنیک تحلیل طیفی

عباسعلی داداشی رودباری؛ غلام عباس فلاح قالهری؛ مختار کرمی؛ محمد باعقیده

دوره 3، شماره 7 ، شهریور 1395، ، صفحه 59-86

چکیده

  شناسایی رفتار بارش از مهم‌ترین اصول برنامه‌ریزی‌های محیطی به شمار می‌رود. چرا که رفتار بارش در بلندمدت راه را برای برنامه­ریزی­های محلی و منطقه­ای هموار می­نماید. پژوهش پیش­رو با هدف پیش‌آگاهی مدیریت سیلاب در حوضه­ی آبریز هراز واقع در جنوب استان مازندران انجام شده است. بدین منظور از تحلیل روند و تکنیک‌ تحلیل طیفی استفاده ...  بیشتر شناسایی رفتار بارش از مهم‌ترین اصول برنامه‌ریزی‌های محیطی به شمار می‌رود. چرا که رفتار بارش در بلندمدت راه را برای برنامه­ریزی­های محلی و منطقه­ای هموار می­نماید. پژوهش پیش­رو با هدف پیش‌آگاهی مدیریت سیلاب در حوضه­ی آبریز هراز واقع در جنوب استان مازندران انجام شده است. بدین منظور از تحلیل روند و تکنیک‌ تحلیل طیفی استفاده شده است. داده­های بارش مورد نیاز در بازه­­ی زمانی 2007-1951 از  پایگاه داده­ی بارش آفرودیت اخذ شده است. نتایج نشان داد که ضریب تغییرات بارش در سطح حوضه در ماه‌های گرم سال نسبت به دوره­ی سرد سال بیشتر بوده است. همچنین با توجه به آماره‌های پراکندگی به دست آمده، بزرگ‌ترین خوشه‌های بارش در حوضه­ی آبریز هراز در فصل زمستان ایجاد می‌شوند که نشان‌دهنده­­ی نظم نسبی بارش در منطقه­ی مورد مطالعه می‌باشد. تحلیل طیفی مشاهدات بارش، حاکی از وجود چرخه‌های سینوسی معنی‌دار 2-3، 5-3، 5-11 و 11 سال به بالا در منطقه­ی مورد مطالعه است. وجود این چرخه‌ها را می‌توان به تأثیر عوامل کلان‌مقیاس جوی- اقیانوسی نسبت داد. شیب خط روند به دست آمده برای بارش سالانه­ی حوضه­ی آبریز هراز 67/7 میلی­متر بر دهه به دست آمد. مهم‌ترین ساز و کاری که می‌توان بر اساس آن با وجود روند افزایشی دما، مقادیر مثبت بارش را در حوضه­ی آبریز هراز توجیه نمود، ساز و کار «مرطوب‌ترشدن گرم‌تر» است که بر اساس آن هر چه دمای سطحی منطقه بالاتر باشد، مقدار بارندگی بیشتر است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 998.69 K

تحلیل و مقایسه‌ی رسوب معلق در حوضه‌های آبخیز خزر و ایران مرکزی

منوچهر فرج‌زاده اصل؛ علی‌اصغر هدایی؛ مریم ملا شاهی؛ ندا رجبی رستم آبادی

دوره 4، شماره 11 ، شهریور 1396، ، صفحه 59-81

چکیده

  چکیده فرسایش خاک یکی از مهم­ترین مخاطرات طبیعی در هر کشور بشمار می­آید که پیامدهایی چون کاهش حاصلخیزی، کاهش محصول و بیابان­زایی به ویژه در مناطق خشک را به همراه دارد. هدف این تحقیق، مقایسه رسوب معلق در حوضه­های آبخیز دریای خزر با اقلیم مرطوب و ایران مرکزی با اقلیم خشک کشور است. جهت انجام پژوهش از داده‌های باران­سنجی، دبی­سنجی ...  بیشتر چکیده فرسایش خاک یکی از مهم­ترین مخاطرات طبیعی در هر کشور بشمار می­آید که پیامدهایی چون کاهش حاصلخیزی، کاهش محصول و بیابان­زایی به ویژه در مناطق خشک را به همراه دارد. هدف این تحقیق، مقایسه رسوب معلق در حوضه­های آبخیز دریای خزر با اقلیم مرطوب و ایران مرکزی با اقلیم خشک کشور است. جهت انجام پژوهش از داده‌های باران­سنجی، دبی­سنجی و رسوب­سنجی به همراه شیب، توپوگرافی، کاربری اراضی و سنگ­شناسی استفاده شده است. برای تحلیل داده­ها از روش­های تحلیل آماری در نرم­افزاSPSS  استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون همبستگی نشان داد که رابطه و همبستگی قوی بین دو پارامتر بارش و رسوب وجود دارد. با توجه به نتایج حاصله از مدل رگرسیون چندمتغیره، بین متغیر­های بارش، دبی و رسوب سالانه در حوضه­های مورد مطالعه رابطه­ی معنادار و مستقیم وجود داشته و مدل­های نسبتاً خوبی از روابط متغیر­های بارش، دبی و رسوب معلق به دست آمد. بر اساس توزیع فضایی رسوب، در حوضه­ی آبخیز ایران مرکزی بیشترین میزان رسوب در غرب حوضه در ایستگاه­های قلعه­ی شاهرخ و چمریز و کمترین میزان رسوب در شمال و جنوب حوضه مشاهده می­شود. در حوضه­ی آبخیز خزر، بیشترین میزان بار رسوبی در حوضه­ی آبخیز قره­سو و ران در ایستگاه قزاقلی سپس در حوضه­ی سفیدرود در ایستگاه قره­گونی مشاهده می‌گردد. کمترین میزان بار رسوبی نیز مربوط به حوضه­ی آبخیز خزر در حوضه­ی تالش و ایستگاه‌های جنوبی خزر است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 766.34 K

پایش و پیش‌بینی ترسالی و خشکسالی تبریز با استفاده از مدل CLIMGEN و شاخص SPI

بهروز ساری صراف؛ سعید محمودی؛ سعید زنگنه؛ زهرا پاشایی

دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1394، ، صفحه 61-78

چکیده

       امروزه پیش­بینی داده های هواشناسی برای برنامه ریزی های آینده در زمینه های طبیعی و انسانی از اهمیت بالایی برخوردار است. از جمله می توان به پیش­بینی خشکسالی و سیل و... اشاره کرد که در این صورت می­توان با برنامه­ریزی مدون از خسارات احتمالی کاست. در این پژوهش، ابتدا با استفاده از مدل CLIMGEN و داده­های هواشناسی (2009-1961)، ...  بیشتر      امروزه پیش­بینی داده های هواشناسی برای برنامه ریزی های آینده در زمینه های طبیعی و انسانی از اهمیت بالایی برخوردار است. از جمله می توان به پیش­بینی خشکسالی و سیل و... اشاره کرد که در این صورت می­توان با برنامه­ریزی مدون از خسارات احتمالی کاست. در این پژوهش، ابتدا با استفاده از مدل CLIMGEN و داده­های هواشناسی (2009-1961)، ایستگاه سینوپتیک تبریز پیش­بینی داده­های هواشناسی سال­های 2009-2000 انجام گرفت و با توجه به هدف تحقیق همبستگی بین این داده ها با داده های مشاهداتی در SPSS16 صورت گرفت. با توجه به همبستگی بین داده­های مشاهداتی و شبیه­سازی شده، سپس به پیش­بینی داده های هواشناسی منطقه تبریز طی دوره 2040-2016 پرداخته شد. در نتیجه با استفاده از شاخص SPI جهت به­دست آوردن ترسالی و خشکسالی­ها در دوره مورد مطالعه و دوره شبیه­سازی شده اقدام گردید. نتایج نشان می­دهد که در دو دوره مورد مطالعه (2009-1961 و 2040-2016)، روند بارش رو به کاهش گذارده است و از طرف دیگر در دوره پیش­بینی شده نسبت به دوره مشاهداتی ترسالی و خشکسالی­ها رو به افزایش نهاده و از وضعیت نرمال فاصله گرفته است. برای سال2040 در منطقه مورد مطالعه با مدل گردش عمومی جو HADCM2 طبق سناریوی A1BAIM مدل­سازی شد و از مدل MAGICC-SCENGEN برای ریز مقیاس ‌نمایی داده‌های با قدرت تفکیک خروجی 5/2 در 5/2 مدل‌های گردش عمومی استفاده شد. نتایج حاصل از این مدل نیز حاکی از کاهش بارش و افزایش دما در منطقه مورد مطالعه می باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 696.61 K

استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری‌ چندمعیاره و ‌سنجش از دور در محیط GIS برای بررسی مناطق حساس به وقوع سیلاب درحوضه لیقوان چای

اسدالله حجازی؛ صغری اندریانی؛ فرهاد الماس پور؛ ابوالفضل مختاری اصل

دوره 2، شماره 3 ، شهریور 1394، ، صفحه 61-80

چکیده

  چکیده سیل به­ عنوان مخرب‌ترین پدیده طبیعی در ایران، همه ساله تلفات جانی و خسارات مالی بسیاری در نقاط مختلف کشور به­ بار می‌آورد. هدف از تحقیق حاضر تعیین مناطق حساس به وقوع سیلاب در حوضه آبریز لیقوان چای می‌باشد. برای این منظور با توجه به عوامل مؤثر در وقوع سیل، لایه‌های اطلاعاتی منطقه اعم از شیب، فاصله از آبراهه، گروه هیدرولوژیکی ...  بیشتر چکیده سیل به­ عنوان مخرب‌ترین پدیده طبیعی در ایران، همه ساله تلفات جانی و خسارات مالی بسیاری در نقاط مختلف کشور به­ بار می‌آورد. هدف از تحقیق حاضر تعیین مناطق حساس به وقوع سیلاب در حوضه آبریز لیقوان چای می‌باشد. برای این منظور با توجه به عوامل مؤثر در وقوع سیل، لایه‌های اطلاعاتی منطقه اعم از شیب، فاصله از آبراهه، گروه هیدرولوژیکی خاک، شماره منحنی، ارتفاع رواناب، لیتولوژی، کاربری و پوشش اراضی، تراکم آبراهه، ضریب گراویلیوس در هر یک از 23 زیرحوضه‌ موجود با توجه به بررسی نقشه‌ها، گزارش‌ها، تصاویر ماهواره‌ای و بررسی‌های میدانی تهیه گردید. تمامی لایه‌های اطلاعاتی با توجه به میزان تأثیرگذاری معیارهای مذکور و زیرمعیارهای آن‌ها با نظر کارشناسی وزن­دهی گردید. جهت وزن­دهی به معیارها از روش سلسله مراتبی و برای وزن­دهی به زیرمعیارها، فازی­ سازی صورت گرفت. سپس با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند معیاره و روش ترکیب خطی وزن­دار (WLC) پهنه ­بندی خطر وقوع سیل در پنج کلاس استخراج گردید. نتایج حاصله نشان می‌دهد که 28 درصد از مساحت کل حوضهدر کلاس خطر زیاد و خیلی زیاد واقع شده است و از لحاظ مکانی این پهنه‌ها تقریباً در ورودی محدوده شهر تبریز قرار دارند. با توجه به این که هر سال به­ دلیل وقوع سیل در مناطق ورودی شهر تبریز آسیب‌ها و خسارت‌های جانی و مالی زیادی وارد می‌شود لازم است اقدامات اساسی در بالادست حوضه به­ ویژه در مناطق با پهنه سیل‌خیزی بالا صورت گیرد. این اقدامات را می‌توان در راستای اجرای برنامه‌های مدیریت جامع حوضه آبریز، مدیریت ریسک سیل و آبخیزداری برنامه‌ریزی نمود به­ گونه‌ای که در دراز مدت علاوه بر بهبود وضعیت پوشش گیاهی در سطح حوضه، منجر به کاهش آسیب‌های جانی و مالی وارده گردد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.96 M

بررسی تأثیر تغییرکاربری اراضی و اقلیم بر رواناب حوضه ی آبخیز با استفاده از مدل SWAT (مطالعه ی موردی :حوضه ی گرین)

مهین نادری؛ علیرضا ایلدرمی؛ حـمید نـوری؛ سـهیلا آقابیگی امین؛ حسین زینی وند

دوره 5، شماره 16 ، آذر 1397، ، صفحه 61-79

چکیده

  چکیده تغییر کاربری اراضی و تأثیر پدیده­ی تغییر اقلیم بر فرآیندهای هیدرولوژیکی و رواناب سطحی حوضه­ی آبخیز می­تواند به مدیریت چالش­های منابع آب و برنامه­ریزی صحیح و مدیریت حوضه­های آبخیز کمک نماید. در این تحقیق به منظور بررسی اثر تغییر کاربری اراضی و تغییر اقلیم بر رواناب، مدل SWAT مورد استفاده قرار گرفت. برای پیش­بینی کاربری ...  بیشتر چکیده تغییر کاربری اراضی و تأثیر پدیده­ی تغییر اقلیم بر فرآیندهای هیدرولوژیکی و رواناب سطحی حوضه­ی آبخیز می­تواند به مدیریت چالش­های منابع آب و برنامه­ریزی صحیح و مدیریت حوضه­های آبخیز کمک نماید. در این تحقیق به منظور بررسی اثر تغییر کاربری اراضی و تغییر اقلیم بر رواناب، مدل SWAT مورد استفاده قرار گرفت. برای پیش­بینی کاربری اراضی حوضه­ی گرین از تصاویر ماهواره لندست سال­های 1986، 2000، 2014، مدل مارکوف وCA  مارکوف استفاده و نقشه­ی کاربری اراضی سال 2042 پیش­بینی شد. ریز مقیاس نمایی داده­های بارش و دما نیز توسط مدل SDSM انجام شد و خروجی­های مدل HADCM3 جهت پیش­بینی اقلیم آتی حوضه­ی گرین استفاده گردید. با توجه به ضریب نش ساتکلیف و ضریب تعیین به  دست آمده در مرحله واسنجی (به ترتیب برابر با 59/0 و60/0) و مرحله­ی اعتبارسنجی (به ترتیب برابر با 66/0 و 67/0) این مدل دارای کارایی قابل قبولی در پیش­بینی متغیرهای مورد بررسی در حوضه­ی ­آبخیز مورد  مطالعه است. نتایج به­دست آمده نشان می­دهد  با ثابت ماندن روند تغییرات دوره­ی پایه در سال­های 1986 تا 2014 این منطقه شاهد افزایش 28/2 درصدی مساحت جنگل و کاهش 07/2 درصدی مساحت مرتع تا سال 2042 نسبت به سال 2014 خواهد بود و همچنین مشاهده می­شود که در اکثر ماه­های سال در دوره­ی آتی میانگین بارش ماهانه دارای روند کاهشی و میانگین دما دارای روند افزایشی خواهد بود. نتایج بیانگر این موضوع است که تغییر کاربری اراضی در دوره­ی آتی با کاهش مساحت مرتع و اراضی بدون پوشش و افزایش مساحت اراضی جنگلی و همچنین تغییر اقلیم تحت سناریوهایA2  و B2 موجب کاهش میزان رواناب می­گردد. در نهایت نتایج نشان داد کاهش میزان رواناب در دوره 2042 تا 2050 نسبت به دوره­ی 2000 تا 2010 در اثر تغییر اقلیم (بارش و دما) بیشتر از میزان کاهشی است که در اثر تغییر کاربری اراضی ایجاد می­شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.27 M

برآورد مقادیر ارتفاع و دبی حداکثر رواناب با استفاده از روش شماره‌ی منحنی (CN) (مطالعه‌ی موردی: حوضه‌ی آبریز سراب دره‌شهر)

اسدالله حجازی؛ مهدی مزبانی

دوره 2، شماره 5 ، اسفند 1394، ، صفحه 63-81

چکیده

  برآورد مقادیر معتبر ارتفاع و دبی حداکثر رواناب در مناطق خشک و نیمه‌خشک که فاقد داده­ها و یا داده­های کم است، اهمیت بسیاری در مدیریت سیل دارد. یکی از روش­­های برآورد مقدار ارتفاع رواناب، روش شماره­ی  منحنی (CN) مربوط به سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS) است. در این پژوهش حوضه­ی آبریز سراب دره­شهر از نظر پتانسیل تولید رواناب و ...  بیشتر برآورد مقادیر معتبر ارتفاع و دبی حداکثر رواناب در مناطق خشک و نیمه‌خشک که فاقد داده­ها و یا داده­های کم است، اهمیت بسیاری در مدیریت سیل دارد. یکی از روش­­های برآورد مقدار ارتفاع رواناب، روش شماره­ی  منحنی (CN) مربوط به سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS) است. در این پژوهش حوضه­ی آبریز سراب دره­شهر از نظر پتانسیل تولید رواناب و دبی حداکثر و عوامل مؤثر بر آن مورد بررسی قرار گرفته است. برای برآورد ارتفاع رواناب و دبی حداکثر هر کدام از زیرحوضه­ها، از روش شماره­ی منحنی استفاده شده است. ابتدا لایه­ها و اطلاعات مورد نیاز شامل لایه­ی کاربری اراضی، گروه­های هیدرولوژیک خاک و حداکثر بارش 24 ساعته برای حوضه تهیه گردید؛ سپس مقادیرCN ، نفوذ (S)، ارتفاع رواناب (Q) و دبی حداکثر (Q max) برای کل حوضه و هرکدام از زیرحوضه­ها محاسبه گردید. در نهایت جهت شناخت پارامترهای مؤثر بر دبی حداکثر هر کدام از زیرحوضه­ها، از روش تحلیل عاملی براساس 19 پارامتر محاسبه به عمل آمد. نتایج نشان داد، از بین پارامترهای مورد استفاده در زیر­حوضه­ها، دو پارامتر فیزیوگرافی (مساحت و تراکم زهکشی) تأثیر بیشتری در پتانسیل سیل­خیزی حوضه­ی آبریز سراب دارند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.59 M

شناسایی عوامل مؤثر بر کاهش تراز آب زیرزمینی با بهره‌گیری از معیار موجک–آنتروپی (مطالعه‌ی موردی: آبخوان دشت سیلاخور)

مهدی کماسی؛ سروش شرقی؛ وحید نورانی

دوره 3، شماره 9 ، اسفند 1395، ، صفحه 63-86

چکیده

  تحلیل سری زمانی فرایندهای هیدرولوژیکی نقش بسزایی را در شناخت دقیق رفتار این فرایندها ایفا می­کند. معیار موجک-آنتروپی شاخصی نوین جهت بررسی نوسانات سری‌های زمانی می‌باشد. در این مقاله با بهره‌گیری از معیار موجک-آنتروپی ترتیب عوامل مؤثر در کاهش تراز آب­زیرزمینی در دشت سیلاخور مورد بررسی قرار گرفته است. به طور کلی کاهش معیار موجک-آنتروپی ...  بیشتر تحلیل سری زمانی فرایندهای هیدرولوژیکی نقش بسزایی را در شناخت دقیق رفتار این فرایندها ایفا می­کند. معیار موجک-آنتروپی شاخصی نوین جهت بررسی نوسانات سری‌های زمانی می‌باشد. در این مقاله با بهره‌گیری از معیار موجک-آنتروپی ترتیب عوامل مؤثر در کاهش تراز آب­زیرزمینی در دشت سیلاخور مورد بررسی قرار گرفته است. به طور کلی کاهش معیار موجک-آنتروپی یا کاهش پیچیدگی سری زمانی یک پدیده، بیانگر کاهش میزان نوسانات طبیعی سری زمانی و در نتیجه نشان‌دهنده‌ی رخداد یک روند نامطلوب در سری زمانی است. در این­ راستا جهت شناسایی عامل مؤثر در افت سطح آبخوان ابتدا سری­های زمانی ماهانه­ی بارش، دما و دبی رودخانه­های این دشت به بازه‌های زمانی کوچک‌تر تقسیم‌شدند و سپس هرکدام از این سری‌ها تحت تبدیل موجک به چندین زیر­سری با مقیاس­های زمانی مختلف تجزیه شد و نهایتاً پس از محاسبه انرژی موجک نرمال شده برای این زیرسری‌های زمانی، معیار موجک-آنتروپی برای هر یک از این    بازه­های زمانی محاسبه گردید. نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل تغییرات معیار موجک-آنتروپی گویای این واقعیت است که کاهش 71 درصدی پیچیدگی دبی رودخانه‌های خروجی از این منطقه بیشتر از تغییرات بارش و دما با کاهش پیچیدگی به ترتیب به اندازه­ی 13 و 5/10 درصد بر کاهش پیچیدگی تراز آب­زیرزمینی تأثیر گذاشته است و این موضوع گویای تقدم تأثیر عوامل انسانی بر عامل تغییر اقلیم در کاهش تراز سطح آب­زیرزمینی در این دشت است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 3.88 M

تحلیل پیامدهای اکوژئومورفولوژیک احداث سد بر پایاب رودخانه‌های ساحلی مطالعه‌ی موردی: جلگه‌های سدیچ، گابریک و جگین

محمد اکبریان؛ سیاوش شایان

دوره 4، شماره 13 ، اسفند 1396، ، صفحه 63-78

چکیده

  چکیده تغییر دینامیک محیط در نتیجه احداث سد بر روی رودخانه‌های ساحلی، تأثیر زیادی بر فرایندهای ژئومورفولوژیک جلگه‌ها به‌جا می‌گذارد. هدف این پژوهش پیش‌بینی تغییرات ژئومورفولوژیکی و پیامدهای اکولوژیکی احداث سد بر روی رودخانه‌های سدیچ، گابریک و جگین در جلگه­ی غربی مکران و شرق شهرستان جاسک با مطالعه­ی چگونگی عملکرد این رودخانه‌ها ...  بیشتر چکیده تغییر دینامیک محیط در نتیجه احداث سد بر روی رودخانه‌های ساحلی، تأثیر زیادی بر فرایندهای ژئومورفولوژیک جلگه‌ها به‌جا می‌گذارد. هدف این پژوهش پیش‌بینی تغییرات ژئومورفولوژیکی و پیامدهای اکولوژیکی احداث سد بر روی رودخانه‌های سدیچ، گابریک و جگین در جلگه­ی غربی مکران و شرق شهرستان جاسک با مطالعه­ی چگونگی عملکرد این رودخانه‌ها بر ویژگی‌های ژئومورفولوژک و اکولوژیک کنونی این جلگه است. داده‌های تحقیق شامل توزیع فضائی لندفرم‌های ژئومورفولوژی، داده‌های هیدرودینامیک رودخانه‌ها شامل دبی آب و رسوب سالانه آن‌ها، داده‌های مورفومتری سطحی و توپوگرافیک شامل شیب و نوع و تراکم پوشش گیاهی است. نقشه‌های توپوگرافی، نقشه‌های زمین‌شناسی، عکس‌های هوائی، تصاویر ماهواره‌ای، سیستم موققیت‌یاب جهانی و نرم‌افزارهای رایانه‌ای نظیر فری‌هند و آرک‌جی‌آی‌اِس ابزار تحقیق هستند. با استفاده از آمار ایستگاه‌های هیدرومتری، مقایسه زمانی عکس‌های هوائی در پایه‌های زمانی مختلف و با رجوع به مطالعات موجود، تغییرات مورفودینامیکی رودخانه‌های اصلی مطالعه شد. با مطالعه­ی شرایط توپوگرافی جلگه، وضعیت زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی و پوشش گیاهی، نقشه‌های ژئومورفولوژی و پوشش گیاهی منطقه تهیه شد. سپس بر مبنای تحلیل‌های ژئومورفولوژیک و اطلاعات کسب شده از محیط و بازدیدهای میدانی، عملکرد هیدرودینامیک رودخانه‌ها بر اکولوژی و ژئومورفولوژی جلگه و تغییرات اکوژئومورفولوژیکی احتمالی در صورت احداث سد بر رودخانه‌های جگین، گابریک و سدیچ، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان­‌دهنده­ی عملکرد ویژه­ی رودخانه‌ها بر شکل‌دهی لندفرم‌ها، ایجاد پوشش‌های جنگلی تنک و نیز منابع تأمین رسوب توده‌های ماسه‌ای سطح جلگه و توده‌های ماسه‌ای ساحلی است. به نظر می‌رسد احداث سد بر روی این رودخانه‌ها، تأثیرات اکوژئومورفولوژیکی فراوانی بر پوشش گیاهی جنگلی سطح جلگه، پوشش جنگل‌های حرا در خورها و تالاب‌های ساحلی و لندفرم‌های بادی سطح جلگه داشته باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 857.23 K

بررسی پتانسیل آلودگی آب‌های زیرزمینی با استفاده از مدل‌های دراستیک و گادز در محیط GIS (مطالعه‌ی موردی: دشت رفسنجان)

مجید رمضانی سربندی؛ رضا قضاوی؛ سیامک دخانی؛ سید مصطفی مرتضوی

دوره 4، شماره 10 ، خرداد 1396، ، صفحه 65-80

چکیده

  آب­های زیرزمینی از مهم­ترین منابع آب­های متعارف در جهان است. در شرایط کنونی، بخش قابل‌ملاحظه‌ای از مصارف آب کشور به‌خصوص در بخش شرب توسط منابع آب زیرزمینی تأمین می­گردد. ورود آلاینده­های سطحی به منابع آب زیرزمینی به ‌ویژه در مناطق خشک و نیمه­خشک که با محدودیت کمی و کیفی منابع آب مواجه هستند، از مشکلات جدی است. با توجه به ...  بیشتر آب­های زیرزمینی از مهم­ترین منابع آب­های متعارف در جهان است. در شرایط کنونی، بخش قابل‌ملاحظه‌ای از مصارف آب کشور به‌خصوص در بخش شرب توسط منابع آب زیرزمینی تأمین می­گردد. ورود آلاینده­های سطحی به منابع آب زیرزمینی به ‌ویژه در مناطق خشک و نیمه­خشک که با محدودیت کمی و کیفی منابع آب مواجه هستند، از مشکلات جدی است. با توجه به خصوصیات هیدرولوژی و هیدروژئولوژیکی دشت رفسنجان و شرایط بحرانی وضعیت منابع آبی که در این دشت به وجود آمده است. در این پژوهش بـه ‌منظور بررسی پتانسیل آسیب­پذیری آبخوان دشت رفسنجان نسبت بـه آلودگی از مدل­های دراستیک و گادز استفاده شد. نقشه­ی پتانسیل آسیب­پذیری مدل دراستیک از تلفیق هفت لایه­ی عمق آب زیرزمینی، تغذیه خالص، محیط آبخوان، خاک، توپوگرافی، محیط غیراشباع و هدایت هیدرولیکی در محیط GIS برای منطقه­ی مورد مطالعه تولید شد. نقشه آسیب­پذیری مدل گادز نیز از تلفیق چهار لایه نوع آبخوان، محیط غیراشباع، عمق سطح ایستابی و محیط خاک به‌دست آمد. برای صحت­سنجی مدل­ها از میزان تغییرات هدایت الکتریکی در سطح دشت استفاده گردید. نتایج نشان داد که شاخص دراستیک برای کل منطقه بین 33/61 تا 75/183 است و دشت رفسنجان را به پنج کلاس آسیب­پذیری خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد تقسیم­بندی می­کند که به ترتیب 54/0، 93/32، 40/55، 54/10 و 59/0 درصد از مساحت دشت را به خود اختصاص داده­اند. مدل گادز نیز منطقه­ی مورد مطالعه را به سه کلاس آسیب­پذیری کم (%27/32)، متوسط (04/67 %) و زیاد (%69/0) طبقه­بندی کرد.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 754.58 K

پهنه بندی سطوح مناسب تغذیه ی مصنوعی آبخوان های دشت سبزاب و گتوند با استفاده از مدل فازی و تطبیق آن با مخروطه افکنه های منطقه

نظام اصغری پور دشت بزرگ؛ محمدرضا ثروتی؛ پرویز کردوانی؛ سیاوش شایان

دوره 5، شماره 17 ، اسفند 1397، ، صفحه 65-84

چکیده

  چکیده مخروط افکنه­­ها از عوارض متنوع ژئومورفولوژیکی است که به دلیل تخلخل زیاد از جنبه­ی تشکیل و تغذیه­ ی طبیعی سفره­های آب زیرزمینی اهمیت فراوانی دارند و گسترش تمدن­ ها و مناطق مسکونی را در حاشیه­ی خود با بهره­ برداری از این منابع آبی به وسیله­ ی حفر قنات و چاه به دنبال داشته است. از سوی دیگر برداشت بی­رویه از این سفره­ ...  بیشتر چکیده مخروط افکنه­­ها از عوارض متنوع ژئومورفولوژیکی است که به دلیل تخلخل زیاد از جنبه­ی تشکیل و تغذیه­ ی طبیعی سفره­های آب زیرزمینی اهمیت فراوانی دارند و گسترش تمدن­ ها و مناطق مسکونی را در حاشیه­ی خود با بهره­ برداری از این منابع آبی به وسیله­ ی حفر قنات و چاه به دنبال داشته است. از سوی دیگر برداشت بی­رویه از این سفره­ های آب زیرزمینی، باعث افت شدید سطح آب زیرزمینی شده است. تغذیه­ ی مصنوعی آبخوان­ ها به روش پخش سیلاب راهکاری است که با آن می­توان سطح ایستابی آب زیرزمینی را افزایش و روند افت سطح آن را کاهش داد. در این پژوهش با تلفیق سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل فازی، مناسب­ترین عرصه­های تغذیه­ی مصنوعی در دشت سبزاب و گتوند شناسایی و میزان انطباق آنها با مخروطه­افکنه­ ها مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، ابتدا نقشه­ ی عوامل مؤثر در تغذیه­ی مصنوعی شامل- شیب، نفوذپذیری، هدایت الکتریکی، ضخامت آبرفت، قابلیت انتقال، تراکم زهکشی - در محیط GIS آماده­سازی و با استفاده از تابع عضویت خطی فازی شده و با استفاده از عملگرهای اشتراک، جمع، ضرب و گاما با همدیگر تلفیق و نقشه­ ی نهایی تهیه گردید. نتایج این تحقیق نشان داد، اراضی منطقه در چهار طبقه تناسب بالا تا نامناسب از جهت تغذیه­ ی مصنوعی به روش پخش سیلاب هستند و مناطق با تناسب بالا غالباً در پایین­دست سازند زمین­شناسی کنگلومرای بختیاری بوده و سطح مخروط­افکنه دارای انطباق متوسط 83 درصدی در عملگرهای مختلف فازی با طبقات تناسب بالا جهت تغذیه ­ی مصنوعی می­باشد که نشان­دهنده­ی اهمیت این لندفرم ژئومورفولوژی از جهت تغذیه­ ی مصنوعی سفره­ی آب زیرزمینی می­باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.03 M

ارزیابی کارایی مدل‌های سری زمانی و فازی در مدل‌سازی دبی ماهانه (مطالعه ی موردی: حوضهی‌‌‌ آبخیز کوه سوخته)

سودابه بهیان مطلق؛ افشین هنربخش؛ خدایار عبدالهی؛ مهدی پژوهش

دوره 6، شماره 21 ، اسفند 1398، ، صفحه 65-86

چکیده

  تحلیل پدیده‌های هیدرولوژیکی با استفاده از سری زمانی ازجمله موضوعات مهم در هیدرولوژی است. در تحقیق حاضر از مدل رگرسیون کمترین مربعات فازی و مدل ARIMA برای شبیه‌سازی دبی ماهانه در حوضه­ ی آبخیز کوه سوخته استفاده گردید. طول دوره­ ی آماری 25 سال در نظر گرفته شد. در مدل خود همبسته تجمعی میانگین متحرک، ابتدا شناسایی مدل و مرتبه­ ی آن و ...  بیشتر تحلیل پدیده‌های هیدرولوژیکی با استفاده از سری زمانی ازجمله موضوعات مهم در هیدرولوژی است. در تحقیق حاضر از مدل رگرسیون کمترین مربعات فازی و مدل ARIMA برای شبیه‌سازی دبی ماهانه در حوضه­ ی آبخیز کوه سوخته استفاده گردید. طول دوره­ ی آماری 25 سال در نظر گرفته شد. در مدل خود همبسته تجمعی میانگین متحرک، ابتدا شناسایی مدل و مرتبه­ ی آن و در مرحله­­ ی بعد تخمین پارامترها و کفایت مدل مورد بررسی قرار گرفت. در مدل رگرسیون کمترین مربعات فازی با در نظر گرفتن عدم قطعیت حاکم بر سیستم‌های طبیعی، از تابع عضویت مثلثی متقارن استفاده شد. جهت مقایسه­ ی کارایی دو مدل در پیش‌بینی دبی ماهانه، آمار هواشناسی و هیدرومتری مورداستفاده قرار گرفت. دبی ماهانه مدل‌سازی شده توسط مدل‌های ARIMA و رگرسیون کمترین مربعات فازی با استفاده از شاخص‌های مختلف ازجمله شاخص نش- ساتکلیف با هم مقایسه شدند که مقدار آن به ترتیب 84/0 و 88/0 برای کارایی مدل‌ها به دست آمد که نشان‌دهنده ­ی کارایی بهتر رویکرد رگرسیون کمترین مربعات فازی در برآورد دبی با مقادیر زیاد، نسبت به مدل سری زمانی است. ولی مدل ARIMA در برآورد دبی با مقادیر کم، ‌دقت بیشتری دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 776.18 K

مقایسه‌ی سهم زیرحوضه‌ها در فرسایش و رسوب با استفاده از مدل‌های ترکیبی و الگوریتم ژنتیک (مطالعه‌ی موردی: حوضه‌ی آبخیز تنگ‌بستانک، استان فارس)

احمد نوحه‌گر؛ محمد کاظمی؛ سیدجواد احمدی

دوره 4، شماره 12 ، آذر 1396، ، صفحه 67-87

چکیده

  چکیده روش انگشت­نگاری رسوب بر پایه­ی ردیاب­های ژئوشیمیایی، آلی، نسبت­های ایزوتوپی و نیز استفاده از مدل­های ترکیبی مختلف باعث شناخت سهم منابع مختلف رسوب در یک ناحیه می­شود. در تحقیق حاضر با استفاده از ترکیب بهینه­ی ردیاب­های آلی و نسبت­های ایزوتوپی اقدام به تفکیک منابع مختلف فرسایش، تولید رسوب و سپس تعیین سهم این منابع ...  بیشتر چکیده روش انگشت­نگاری رسوب بر پایه­ی ردیاب­های ژئوشیمیایی، آلی، نسبت­های ایزوتوپی و نیز استفاده از مدل­های ترکیبی مختلف باعث شناخت سهم منابع مختلف رسوب در یک ناحیه می­شود. در تحقیق حاضر با استفاده از ترکیب بهینه­ی ردیاب­های آلی و نسبت­های ایزوتوپی اقدام به تفکیک منابع مختلف فرسایش، تولید رسوب و سپس تعیین سهم این منابع با استفاده از مدل­های کالینز (Collins)، کالینز اصلاح­شده (M Collins)، موتا (Motha)، لاندور (Landwehr) و اسلاتری (Slattery) در دو واحد سازندها و کابری­های ­اراضی بر پایه­ی بهینه­سازی الگوریتم ژنتیک و سپس تهیه­ی نقشه­ی سهم مناطق مختلف (زیرحوضه­ها) در سامانه­ی اطلاعات جغرافیایی شد. برای تعیین بهترین مدل در این­ باره از شاخص­های GOF و  MEاستفاده شد. عناصر کربن، مس، تیتانیوم، سیلیکون و عناصر استرانسیوم، تیتانیوم، مس، نسبت ایزوتوپی نئودیمیوم 144/143 به ­عنوان ردیاب­های تفکیک­کننده­ی کاربری­ها و سازندها شناخته ­شدند. مدل­های ترکیبی کالینز اصلاح شده (MCollins) در واحد کاربری­اراضی و کالینز (Collins) در واحد سازندها با شاخص­های GOF، 95/99% و 996/99%  و ضریب­کارآیی 16/99% و 977/99% به ­عنوان بهترین مدل­ها انتخاب شدند. بیشترین سهم در فرسایش و رسوب حوضه­ی مربوط به اراضی مرتعی و سازند آسماری به ترتیب با 65% و 5/56% می­باشد. زیرحوضه­های شماره­ی 6 و 5 به­ترتیب با 11/59% و 7/58% بیشترین و زیرحوضه­ی شماره 31  با 54/7% کمترین سهم را بر فرسایش و رسوب حوضه داشتند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 830.48 K

برآورد میزان و شدت جابجایی رودخانه‌ی ارس در پهن دشت سیلابی

مریم بیاتی خطیبی؛ فریبا کرمی

دوره 5، شماره 14 ، خرداد 1397، ، صفحه 67-89

چکیده

  چکیده جابجایی جانبی کانال و تغییرات مسیر جریان رودخانه­ها به طرفین، یکی از علل اصلی گسترش دشت­های سیلابی، فرسایش کناری و تخلیه خاک­های دشت­های سیلابی به رودخانه­ها در اثر برش کناری است. رودخانه­ی ارس با پیچ و خم­های زیاد دارای جابجایی سالانه قابل ملاحظه است. با عنایت به خط مرزی بودن مسیر جریان این رودخانه بین ایران و کشورهای ...  بیشتر چکیده جابجایی جانبی کانال و تغییرات مسیر جریان رودخانه­ها به طرفین، یکی از علل اصلی گسترش دشت­های سیلابی، فرسایش کناری و تخلیه خاک­های دشت­های سیلابی به رودخانه­ها در اثر برش کناری است. رودخانه­ی ارس با پیچ و خم­های زیاد دارای جابجایی سالانه قابل ملاحظه است. با عنایت به خط مرزی بودن مسیر جریان این رودخانه بین ایران و کشورهای همسایه شمالی، تثبیت جابجایی و تعیین جهت جابجایی از ضرورت­ها محسوب می­شود. در این مقاله برای بررسی میزان جابجایی عرضی رودخانه­ی ارس در بازه­ی زمانی (1985 تا 2015) از تصاویر ماهواره­ای لندست 5 و 2 (­Mss) لندست 5 (TM­( لندست 7 (ETM+)، و لندست 8 ((OLIا1) با قدرت تفکیک 30 و 15 استفاده شد. برای برآورد میزان جابجایی یا پویایی، از شاخص جابجایی یا اندکس حرکت (MI) و Rm و برای محاسبه­ی سینوزیته از شاخص سینوزیته استفاده شده است. بررسی متوسط شعاع خمیدگی قوس­ها در طرف ایران نشان می­دهد که متوسط شعاع قوس خمیدگی­های ایجاد شده در مسیرجریان 62/509 متر است. این در حالی که متوسط شعاع خمیدگی قوس­ها در طرف مقابل 71/515 متر است. اگر به نوسانات پهنای دشت سیلابی دقت شود، مشخص می­شود که گستره­ی جابجایی­ها در طول مسیر بسیار متفاوت بوده و در جایی که پهنا بیشتر شده، جابجایی­ها نیز بیشتر شده است. بررسی تغییرات اخیر نیز حاکی از بروز تغییرات در مسیر این رودخانه است اما میزان جابجایی­ها نسبت گذشته کاهش یافته و تفاوت جابجایی­ها در طرف مقابل و ایران به حداقل ممکن رسیده است. متوسط میزان جابجایی کانال جریان آب به طرف ایران در سال 2010 به 21/27 و این میزان در طرف مقابل به 32/28 بوده است

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 967.54 K

برآورد میزان تبخیر و تعرق واقعی با استفاده از الگوریتم سبال کوهستانی بر پایه گیاه نخود (مطالعه موردی: نیمه شمالی استان اردبیل)

مهدی اسدی؛ خلیل ولیزاده کامران؛ محمد باعقیده؛ حامد ادب

دوره 7، شماره 22 ، خرداد 1399، ، صفحه 67-85

https://doi.org/10.22034/hyd.2020.14583

چکیده

  نظارت بر تبخیر و تعرق پیامدهای مهمی را برای مدل‌سازی آب و هوا در سطح جهانی و منطقه‌ای دارا می‌باشد. لذا میزان تبخیر و تعرق کاربری‌های مختلف اراضی در نیمه شمالی استان اردبیل بر اساس طبقه‌بندی شی‌ءگرا با ضریب کاپای 945/0 و دقت کلی 956/0، با استفاده از روش‌های سبال و سبال کوهستانی از تصاویر لندست 8 مربوط به تاریخ 1/7/2018 برآورد گردیده و با ...  بیشتر نظارت بر تبخیر و تعرق پیامدهای مهمی را برای مدل‌سازی آب و هوا در سطح جهانی و منطقه‌ای دارا می‌باشد. لذا میزان تبخیر و تعرق کاربری‌های مختلف اراضی در نیمه شمالی استان اردبیل بر اساس طبقه‌بندی شی‌ءگرا با ضریب کاپای 945/0 و دقت کلی 956/0، با استفاده از روش‌های سبال و سبال کوهستانی از تصاویر لندست 8 مربوط به تاریخ 1/7/2018 برآورد گردیده و با روش پنمن مانتیث مقایسه شد. بر اساس نتایج بدست آمده سطوح آبی با مقدار 61/9 و 50/9 میلی‌متر در روز دارای بیشترین و اراضی شهری و بایر با مقدار میانگین 845/2 و 08/2 میلی‌متر در روز به ترتیب در روش‌های سبال و سبال کوهستانی دارای کمترین میزان تبخیر و تعرق واقعی 24 ساعته می‌باشند. همچنین میزان نیاز آبی محصول نخود نیز به ترتیب 14/7 و 70/6 میلی‌متر در روز برای روش‌های سبال و سبال کوهستانی برآورد گردید و با روش پنمن مانتیث با مقدار 32/6 میلی‌متر در روز مقایسه شد که دارای میانگین تفاضل مطلق (MAD) 60/0 می‌باشد. در ادامه مساحت هر یک از اراضی استخراج شد که اراضی تحت کشت نخود با مساحت 62/1202 هکتار کمترین مقدار را دارا بود و با میزان مساحت (25/1147 هکتار) اعلام شده از سوی جهاد کشاورزی استان اردبیل حدود 6/4 درصد اختلاف داشت که به نظر قابل قبول می‌رسد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 955.85 K
• چکیده تفصیلی

کاربرد مدل درختی M5 در پیش‌بینی خشکسالی (مطالعه‌ی موردی: مراغه، ایران)

محمدتقی ستاری؛ رسول میرعباسی نجف آبادی؛ مسعود علیمحمدی

دوره 3، شماره 8 ، آذر 1395، ، صفحه 73-92

چکیده

  در کشورهای خشک و نیمه­ خشکی مانند ایران، پیش‌بینی دقیق خشکسالی­ها، نقش بسیار مهمی در مقابله با بحران ناشی از خشکسالی و مدیریت سیستم‌های منابع آب ایفا می‌کند. با توجه به اینکه شاخص بارندگی استاندارد شده (SPI) به عنوان یکی از مناسب­ترین شاخص برای تحلیل خشکسالی شناخته شده است، در این تحقیق، جهت پیش‌بینی SPI از مدل درختی M5 استفاده ...  بیشتر در کشورهای خشک و نیمه­ خشکی مانند ایران، پیش‌بینی دقیق خشکسالی­ها، نقش بسیار مهمی در مقابله با بحران ناشی از خشکسالی و مدیریت سیستم‌های منابع آب ایفا می‌کند. با توجه به اینکه شاخص بارندگی استاندارد شده (SPI) به عنوان یکی از مناسب­ترین شاخص برای تحلیل خشکسالی شناخته شده است، در این تحقیق، جهت پیش‌بینی SPI از مدل درختی M5 استفاده گردید. بدین منظور از داده­های بارش ماهانه ایستگاه همدیدی مراغه در یک دوره­ی 25 ساله (89-1365) استفاده و شاخص SPI در مقیاس 6 ماهه استخراج گردید. نـتایج نشان داد که شهرسـتان مراغه در دو دهـه­ی اخیر با خشکسالی­های پی در پی و شدیدی مواجه بوده است. سپس با استفاده از مدل درختی M5 اقدام به پیش­بینی مقادیر شاخص SPI در مقیاس‌ زمانی 6 ماهه برای 1 تا 12 ماه آینده گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که میزان شاخص SPI در مقیاس­های زمانی گذشته بیشترین تأثیر را نسبت به پارامترهای دیگر در پیش‌بینی شاخص بارش استاندارد شده دارد و با افزایش طول دوره­ی­­ پیش­بینی از دقت مدت کاسته می­شود. به طوری که در محاسبه SPI6 برای یک ماه آینده مقدار ضریب همبستگی حدود 94/0 به دست آمد که این مقدار برای 12 ماه آینده به حدود 40/0 کاهش پیدا کرد. با این وجود نتایج نشان داد که مدل درختی M5 با ارایه­ی روابط خطی کاربردی و قابل فهم‌ از دقت و توانایی نسبتاً بالایی در پیش‌بینی خشکسالی برخوردار است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 519.92 K

تعیین عوامل موثر در مکانیابی مناطق مستعد جمع‌آوری رواناب و استحصال آب باران حوضه آبریز سیاه خور کرمانشاه

فریبا دارابی؛ علیرضا ایلدرمی

دوره 8، شماره 28 ، آذر 1400، ، صفحه 1-18

https://doi.org/10.22034/hyd.2021.10524

چکیده

  استحصال آب باران روشی برای توسعه و بهره ­برداری از منابع آب در مناطق خشک و نیمه ­خشک با هدف افزایش کمیت و کیفیت منابع آب موجود است. هدف از این پژوهش تعیین عوامل مؤثر در مکان­یابی مناطق مستعد جمع ­آوری رواناب و استحصال آب باران (RWH) در حوضه­ ی آبریز سیاه­خور کرمانشاه با استفاده از روش تصمیم­ گیری چند­معیاره (MCDA)  و تحلیل ...  بیشتر استحصال آب باران روشی برای توسعه و بهره ­برداری از منابع آب در مناطق خشک و نیمه ­خشک با هدف افزایش کمیت و کیفیت منابع آب موجود است. هدف از این پژوهش تعیین عوامل مؤثر در مکان­یابی مناطق مستعد جمع ­آوری رواناب و استحصال آب باران (RWH) در حوضه­ ی آبریز سیاه­خور کرمانشاه با استفاده از روش تصمیم­ گیری چند­معیاره (MCDA)  و تحلیل شبکه ­ای ANP است. نتایج حاصل از روش تحلیل سلسله مراتبی­ و پهنه­بندی بارش حوضه نشان می­دهد که در 81/37 درصد از مساحت کل حوضه­، معیار هیدرولوژی نسبت به معیار­های فیزیکی و توپوگرافی به­ ترتیب 4/6 و 5/8 و معیار فیزیکی 2/3 برابر بر معیار توپوگرافی دارای ارجحیت است­. نتایج حاصل از بررسی نقشه ­ی پتانسیل استحصال آب باران نشان می­دهد که کلاس­ های ضعیف با 96/2­، نسبتاً ضعیف­ 49/35­، متوسط 06/26، نسبتاً خوب 2/29 و خوب با 29/6 درصد ­از سطح حوضه را شامل می­شوند­ و کلاس ­های ­متوسط ­و نسبتاً خوب و خوب جمعاً با 55/­61 درصد بیش­ترین درصد­ سطح حوضه ­را به­ خود اختصاص داده­ اند. بررسی­ ها نشان می­دهد که­ شیب ­های میانی جهت احداث سیستم ­های استحصال آب باران مناسب می­باشند. بطوری­که مشاهدات میدانی و نتایج حاصله از بررسی منحنی ROC، نشان می­دهد، اکثر 115 تکه جمع­ آوری آب باران ­در محل­  هایی قرار دارند که از لحاظ توپوگرافی و هیدرولوژی مناسب­ و بیش از 89در­صد مکان­ های جمع­  آوری آب باران در کلاس­ های­ متوسط­ و نسبتاً خوب و خوب واقع شده که این موضوع  ­بیانگر ارزیابی بسیار خوب مدل بوده و نشان می­دهد که تلفیق تکنیک تصمیم ­گیری چند­معیاره (MCDA) ­و تحلیل شبکه ­ای ANP ­و GIS می­تواند برای برنامه ­ریزی جمع­ آوری آب باران در مقیاس حوضه و زیرحوضه ابزار مفیدی ­باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.76 M
• چکیده تفصیلی

ارزیابی انواع روش‌های درون یابی، جهت تخمین آلودگی نیترات در منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت بیلوردی، استان آذربایجان شرقی)

عطاالله ندیری؛ صدیقه شکور؛ اصغر اصغری مقدم؛ میثم ودیعتی

دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1393، ، صفحه 75-92

چکیده

  چکیده   امروزه استفاده از روشهای درون‌یابی برای تخمین متغیرهای فضایی در علوم آب، بسیار مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. با توجه به اهمیت اطلاع از وضعیت کیفیت آبهای زیرزمینی برای مصارف مختلف و همچنین زمان­بر و هزینه­بر بودن اندازه‌گیری پارامترهای کیفیت آب زیرزمینی در کل دشت، یافتن راهکاری برای تخمین آنها در دیگر مناطق ...  بیشتر چکیده   امروزه استفاده از روشهای درون‌یابی برای تخمین متغیرهای فضایی در علوم آب، بسیار مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. با توجه به اهمیت اطلاع از وضعیت کیفیت آبهای زیرزمینی برای مصارف مختلف و همچنین زمان­بر و هزینه­بر بودن اندازه‌گیری پارامترهای کیفیت آب زیرزمینی در کل دشت، یافتن راهکاری برای تخمین آنها در دیگر مناطق دشت، امری ضروری به نظر می‌رسد. هدف از این پژوهش ارزیابی انواع روشهای درون‌یابی جهت بررسی و تحلیل مکانی غلظت یون نیترات و انتخاب بهترین روش درون‌یابی در دشت بیلوردی است. بدین منظور در مهر ماه 1392، تعداد 15 نمونه برداشته شدند و در آزمایشگاه آب‌شناسی دانشگاه تبریز مورد آنالیز قرار گرفتند. محدوده مطالعاتی با وسعت 289 کیلومترمربع در 45 کیلومتری شمال شرق تبریز قرار دارد و از نظر هیدرولوژیکی از زیر حوضه‌های دریاچه ارومیه محسوب می‌شود. در این دشت از انواع روشهای درون‌یابی شامل معکوس فاصله (IDW)، تابع شعاعی (RBF)، تخمین­گر عام (GP)، تخمین­گر موضعی (LP)، کریجینگ K)) و کوگریجینگ (CoK) در محیط نرم‌افزار Arc Map، برای پیش­بینی مقادیر نیترات استفاده کردیم. مقادیر RMSEو نمودارهای رگرسیون حاصل‌ از درون­‌یابی نشان داد که روش تخمینگر موضعی با تابع چندجمله‌ای درجه 3 بهترین روش برای درون‌یابی توزیع یون نیترات در دشت بیلوردی است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.95 M

ارزیابی پتانسیل آب زیرزمینی با استفاده از تکنیک های AHP و منطق فازی (مطالعه ی موردی حوضه ی شمالی استان ایلام)

ثریا عباسی؛ مسعود حیدری

دوره 3، شماره 6 ، خرداد 1395، ، صفحه 75-93

چکیده

  یکی از موضوعات مهم در مدیریت منابع آب، تشخیص رفتار آب­های زیرزمینی است. هدف از این مقاله تهیه­ی نقشه­ی مناطق مستعد آب زیرزمینی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و روش منطق فازی و مقایسه­ی نتایج آنها می­باشد. برای رسیدن به این هدف از 8 پارامتر تأثیرگذار مانند لیتولوژی، تراکم زهکشی­، تغییرات شیب، کاربری اراضی، توپوگرافی، ...  بیشتر یکی از موضوعات مهم در مدیریت منابع آب، تشخیص رفتار آب­های زیرزمینی است. هدف از این مقاله تهیه­ی نقشه­ی مناطق مستعد آب زیرزمینی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و روش منطق فازی و مقایسه­ی نتایج آنها می­باشد. برای رسیدن به این هدف از 8 پارامتر تأثیرگذار مانند لیتولوژی، تراکم زهکشی­، تغییرات شیب، کاربری اراضی، توپوگرافی، جمعیت و چشمه و چاه و گسل و شکستگی به صورت لایه­ی اطلاعاتی این محدوده به وسعت 5218 کیلومتر مربع در شمال استان ایلام واقع شده است. نقشه­ی نهایی حاصل از روش AHP نشان می­دهد که بیشترین پتانسیل آب زیرزمینی در بخش­های آهکی با تراکم بالای شکستگی وجود دارد. ارزیابی مدل‌های مختلف همپوشانی، با توجه به میزان تطابق با لیتولوژی، نشان می‌دهد که روش تلفیقی فازی or (جمع جبری) نسبت به سایر روش‌ها برای پتانسیل­یابی آب­ زیرزمینی در منطقه­ی مورد مطالعه مناسب‌تر است. این روش با 1000 کیلومترمربع پتانسیل زیاد و خیلی زیاد در بخش­های مرکزی نقشه، همخوانی قابل قبولی را با نقشه­ی نهایی حاصل از روش تحلیل سلسله مراتبی نشان می­دهد و تطابق نقشه­های­ مربوطه با نقشه­ی چشمه و چاه در منطقه نیز صحت این روش­ها را تأئید می­کند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 4.27 M

تعیین عوامل مؤثر بر هیدروشیمی منابع آب زیرزمینی در سازندهای سخت و کارستی غرب ارومیه

حامد جعفریان؛ عبدالرضا واعظی هیر؛ حسین پیرخراطی

دوره 5، شماره 15 ، شهریور 1397، ، صفحه 75-94

چکیده

  چکیده برای بررسی کیفیت آب­های زیرزمینی  شهرستان ارومیه تعداد 15 نمونه از آب چشمه­های مختلف در کل گستره­ی مطالعاتی برداشت گردید. اندازه­گیری غلظت کاتیون­ها و آنیون­های اصلی (HCO3, Cl, SO4, Mg, Ca, Na, K) و برخی خواص آب همچون EC،  pHو TDS به صورت برجا در محل نمونه­برداری و با استفاده از دستگاه­های قابل حمل اندازه­گیری شد. بررسی نمودارهای ...  بیشتر چکیده برای بررسی کیفیت آب­های زیرزمینی  شهرستان ارومیه تعداد 15 نمونه از آب چشمه­های مختلف در کل گستره­ی مطالعاتی برداشت گردید. اندازه­گیری غلظت کاتیون­ها و آنیون­های اصلی (HCO3, Cl, SO4, Mg, Ca, Na, K) و برخی خواص آب همچون EC،  pHو TDS به صورت برجا در محل نمونه­برداری و با استفاده از دستگاه­های قابل حمل اندازه­گیری شد. بررسی نمودارهای دایره­ای نشان داد که ژیپس موجود در واحد آبرفت­های جوان سبب بالا رفتن جزئی مقدار SO4 و EC در نمونه­های موجود در حوضه­ی آبگیر این واحد شده است و همچنین وجود مارن­های موجود در منطقه باعث افزایش مقدار  Naدر برخی از نمونه­ها شده است. تیپ غالب نمونه­های آب زیرزمینی منطقه، بیکربناته و کلسیک بوده و فرآیندهایی چون تعویض یونی (به علت حضور کانی­های رسی)، هوازدگی و انحلال سازند­های آهکی و دولومیتی موجود در منطقه عوامل اصلی کنترل‌کننده‌ی شیمی آب چشمه­های موردمطالعه بوده است، همچنین مشخص گردید که بخش اعظمی از تغذیه­ی آب چشمه­ها از واحدهای زمین­شناسی مشابه (آهک­های پرمین و واحدهای تخریبی میوسن) صورت می­گیرد که ازنظر کشاورزی مناسب بوده و اکثریت نمونه­ها برای شرب از کیفیت خوب برخوردار هستند. بالاترین همبستگی بین سولفات و TDS با 84 درصد است که نشان­دهنده­ی شوری نسبی در برخی نمونه­ها تحت تأثیر این یون بوده و همبستگی کلسیم و بی­کربنات نشان از منشاء ناشی از انحلال آهک و دولومیت است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.29 M

ارزیابی کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت مهربان با استفاده از روشهای GQI و FGQI

اصغر اصغری مقدم؛ زهرا جوانمرد؛ میثم ودیعتی؛ مرتضی نجیب

دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1394، ، صفحه 79-98

چکیده

       دشت مهربان در شرق استان آذربایجان شرقی واقع شده است. در این دشت، آب زیرزمینی تنها منبع تأمین ­کننده آب شرب ساکنان است. در این منطقه سنگ کف آبخوان و بلندی‌های اطراف آن عمدتاً از رسوبات مربوط به دوره نئوژن شامل مارن‌های گچ­دار و نمک‌دار، ماسه، سیلت- مارن، کنگلومرا و آهک تشکیل یافته است. این دشت در مقایسه با دیگر دشت‌های ...  بیشتر      دشت مهربان در شرق استان آذربایجان شرقی واقع شده است. در این دشت، آب زیرزمینی تنها منبع تأمین ­کننده آب شرب ساکنان است. در این منطقه سنگ کف آبخوان و بلندی‌های اطراف آن عمدتاً از رسوبات مربوط به دوره نئوژن شامل مارن‌های گچ­دار و نمک‌دار، ماسه، سیلت- مارن، کنگلومرا و آهک تشکیل یافته است. این دشت در مقایسه با دیگر دشت‌های استان آذربایجان­شرقی از نظر کمیت و کیفیت منابع آب از بحرانی‌ترین مناطق به­ حساب می‌آید. به ­طوری که چندین روستای پر جمعیت این دشت آب شرب خود را از آب شیرین کن نصب شده در روستای اربطان، دریافت مـی‌دارند، لذا پایش و ارزیابی کیفیت آن بسیار با اهمیت است. روش‌های متداول بـررسی کیفیت آب زیرزمینی برای مصارف شرب، مانند دیاگرام شولر، امکان ارزیابی آب­ها با در نظر گرفتن پارامترهای شیمیایی به­صورت منفرد و در یک نقطه آبخوان را فراهم می‌کنند. از شاخص‌های مهم دیگر برای ارزیابی و پهنه‌بندی کیفیت آب­های زیرزمینی، روش­های شاخص کیفی آب زیرزمینی (GQI) و فازی- شاخص کیفی آب زیرزمینی (FGQI) است. هدف از این مطالعه، به ‌­کار بردن روش‌های FGQI, GQI در ارزیابی کیفیت آب زیـرزمینی دشت مهربان، بر اساس استانداردهای سازمان بهداشت جـهانی (WHO) و اسـتاندارد تحقیقات صنعتی ایران (ISIRI) است. بـدین منظور از ده پارامتر شـیمیایی مؤثر (,F-,NO2-3, Ca2+, Mg2+ ,Na+, Cl-, SO42-, TDS K+,HCO-3) که فراوانی زیادی در آب زیرزمینی دارند، استفاده و با استانداردهایISIRI, WHO  مقایسه شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که بر اساس شاخص­های GQI و FGQI آب‌های زیرزمینی منطقه مورد مطالعه از نظر کیفیت، بین رده‌های کاملاً نامطلوب تا مناسب قرار می‌گیرند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.45 M

ارزیابی شوری و آرسنیک به عنوان عوامل مخرب کیفیت آب های سطحی و زیرزمینی حوضه آبریز سد سهند

عطاالله ندیری؛ فریبا صادقی اقدم؛ اصغر اصغری مقدم؛ کیوان نادری

دوره 2، شماره 4 ، آذر 1394، ، صفحه 79-99

چکیده

  مدیریت تقاضا و تأمین آب برای کاربری­های مختلف به همراه شناسایی، کنترل و کاهش آلاینده­های آب به منظور ارتقای شاخص­های کیفیت منابع آب و حفظ محیط زیست از رویکردهای مدیریت منابع آب کشور محسوب می­شود. با توجه به تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت مردم ناحیه از سد سهند و با توجه به گزارشات تأثیرات سوء سلامت مردم روستاهای اطراف، ناشی از ...  بیشتر مدیریت تقاضا و تأمین آب برای کاربری­های مختلف به همراه شناسایی، کنترل و کاهش آلاینده­های آب به منظور ارتقای شاخص­های کیفیت منابع آب و حفظ محیط زیست از رویکردهای مدیریت منابع آب کشور محسوب می­شود. با توجه به تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت مردم ناحیه از سد سهند و با توجه به گزارشات تأثیرات سوء سلامت مردم روستاهای اطراف، ناشی از مصرف آب شرب حاوی غلظت­های بالایی از آرسنیک (بیش از 200 برابر حد استاندارد آب شرب) مطالعه کیفی منابع آبی مرتبط با این سد ضرورت می­یابد. در این مطالعه به منظور ارزیابی کیفی منابع آب، 50  نمونه  از منابع آب منطقه مورد مطالعه جمع­آوری و در آزمایشگاه آبشناسی گروه زمین­شناسی دانشگاه تبریز  مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفت. علاوه بر این، از  داده­های تهیه شده توسط سازمان آب منطقه­ای استان آذربایجان شرقی جهت مطالعات سد سهند استفاده گردید. این مطالعه با روش­های تجزیه و تحلیل مولفه­های اصلی و تغییرات سری­های زمانی به منظور تعیین عوامل موثر بر هیدروشیمی منطقه انجام پذیرفت. پایش­های کیفی و آنالیز عوامل موثر بر هیدروشیمی منابع آبی سد سهند مشخص کننده دو عامل عمده تأثیرگذار روی هیدروشیمی محدوده مطالعاتی شامل آنومالی­های آرسنیک و شوری می­باشند. در این راستا مکان­های متأثر از این آنومالی­ها در ارتباط با منشأ مربوطه شناسایی و نقشه توزیع این عوامل در محدوده مطالعاتی تهیه گردید.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.17 M

بررسی دوره‌های خشکسالی و تأثیر آن بر منابع آب زیرزمینی حوضه‌ی آبخیز گرگانرود

نرجس بای؛ شیما نیکو؛ وحید فیضی؛ هایده آرا

دوره 4، شماره 13 ، اسفند 1396، ، صفحه 79-97

چکیده

  چکیده هدف اصلی این پژوهش، تعیین گستره­ی تداوم خشکسالی­های هواشناسی و هیدرولوژیکی و مشخص کردن ارتباط بین آن­ها است. در این تحقیق از شاخص­های بارش استاندارد (SPI) و سطح آب استاندارد (SWI)، جهت بررسی خشکسالی­ها استفاده شد. در این تحقیق از 16 ایستگاه باران‌سنجی و 31 حلقه چاه پیزومتری با طول دوره­ی آماری مشترک 30 ساله (1362 تا 1392) استفاده ...  بیشتر چکیده هدف اصلی این پژوهش، تعیین گستره­ی تداوم خشکسالی­های هواشناسی و هیدرولوژیکی و مشخص کردن ارتباط بین آن­ها است. در این تحقیق از شاخص­های بارش استاندارد (SPI) و سطح آب استاندارد (SWI)، جهت بررسی خشکسالی­ها استفاده شد. در این تحقیق از 16 ایستگاه باران‌سنجی و 31 حلقه چاه پیزومتری با طول دوره­ی آماری مشترک 30 ساله (1362 تا 1392) استفاده شد. برای آنالیز روند خشکسالی­ها از 7 مقیاس زمانی 1، 3، 6، 12، 24 و 48 ماهه و مقیاس سالانه استفاده شد. در این پژوهش برای بازسازی نواقص آماری از روش همبستگی و از روش نسبت نرمال برای همگنی داده­ها بهره گرفته شده است. سپس برای بررسی روند تغییرات میزان بارش و آب­های زیرزمینی و تحلیل کمی خشکسالی­های حوضه از شاخص­های SPI و SWI استفاده گردید تا امکان ارزیابی آن در مقیاس­های مختلف زمانی و مکانی میسر شود. با محاسبات انجام شده و بررسی نقشه­ی گستره­ی خشکسالی­های سالانه هواشناختی مناطق نیمه­ی غربی و شرق حوضه بیشتر از سایر مناطق خشکسالی داشته­اند. در بررسی نقشه­ی گستره­ی خشکسالی­های سالانه آب زیرزمینی مناطق جنوب غرب، غرب و شمال بیشتر از سایر مناطق در معرض خشکسالی قرار گرفته­اند. طولانی­ترین تداوم از لحاظ طول مدت خشکسالی هواشناسی نشان می­دهد که در بخش­های شمال شرقی، غرب و جنوب غربی دارای تداو­م­های طولانی­تری نسبت به سایر مناطق دارند. همچنین طولانی­ترین تداوم از لحاظ طول مدت خشکسالی آب­های زیرزمینی نشان مـی­دهد در نواحی شمالی و جـنوب غربی و مرکز حوضـه، طولانی­ترین تداوم­های خشکسالی وجود دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 887.2 K

مرز سیستم شکل زای یخچال کواترنری در حوضه‌های آبریز شمال غرب ایران

غلام حسن جعفری؛ نسرین حضرتی

دوره 6، شماره 18 ، خرداد 1398، ، صفحه 79-96

چکیده

  چکیدهواحد شمال غربی که محل تلاقی رشته‌کوه‌های شمالی و جنوب غربی ایران است، یک منطقه­ ی کوهستانی به‌حساب می‌آید. شواهد فراوانی از فعالیت‌های یخچالی کواترنری در این واحد باقی‌مانده است. در راستای همین مسئله، این مقاله درصدد آن است که با توجه به آثار یخچالی موجود در منطقه به برآورد ارتفاع برف مرز کواترنری آن بپردازد. با استفاده ...  بیشتر چکیدهواحد شمال غربی که محل تلاقی رشته‌کوه‌های شمالی و جنوب غربی ایران است، یک منطقه­ ی کوهستانی به‌حساب می‌آید. شواهد فراوانی از فعالیت‌های یخچالی کواترنری در این واحد باقی‌مانده است. در راستای همین مسئله، این مقاله درصدد آن است که با توجه به آثار یخچالی موجود در منطقه به برآورد ارتفاع برف مرز کواترنری آن بپردازد. با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی 1:50000 و انعکاس فرم اشکال یخچالی بر روی نقشه‌ها، بیش از 4000 سیرک یخچالی شناسایی شد که در بین حوضه‌های آبریز ارس، سفیدرود و دریاچه­ ی ارومیه پراکنده‌شده است. با توجه به قرارگیری مناطق کوهستانی این منطقه، سیرک‌های یخچالی در قسمت‌های غرب، شرق و مرکز واحد شناسایی شدند. ارتفاع برف مرز به روش‌های رایت، ارتفاع کف سیرک، نسبت پنجه به دیواره و نسبت‌های ارتفاعی برآورد شد. در این واحد ژئومورفیک سیرک‌های یخچالی از ارتفاع 1800 متر به بالا امکان شکل‌گیری داشته‌اند. تجزیه‌ و تحلیل ارتفاعات برآورد شده گواه این است که ارتفاع برف مرز دائمی در روش ارتفاع کف سیرک پورتر، به دلیل انعکاس اثرگذاری جهت بر ارتفاع برف مرز نسبت به سایر روش‌ها با واقعیت انطباق بیشتری دارد. ارتفاع برف مرز کواترنری بین 2453 متر (حوضه­ ی آبریز ارس) تا 2685 متر (حوضه­ ی آبریز سفیدرود) متغیر برآورد گردید (232 متر اختلاف ارتفاع). این اختلاف نشان‌دهنده­ی کاهش ارتفاع برف مرز از جنوب به شمال است. متوسط ارتفاع برف مرز این واحد 2586 متر است. تجزیه‌ و تحلیل یافته‌ها نشان می‌دهد که این واحد در دوره‌های سرد تحت حاکمیت سیستم شکل­زایی یخچالی بوده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 865.91 K

تحلیل خشکسالی های هیدرولوژیک در شمال دریاچه ی ارومیه

جمشید یاراحمدی؛ قباد رستمی زاد

دوره 6، شماره 19 ، شهریور 1398، ، صفحه 79-100

چکیده

  این تحقیق، با هدف پایش خشکسالی­ های هیدرولوژیکی در رودخانه دریان­چای در یک دوره­ ی 31 ساله اجرا شـده است. مشخصات خـشکسالی­ های هیدرولوژیـکی شامل: زمان وقـوع، مدت، شـدت و حـداقل دبی مـشاهده شـده در طـول رخـداد خـشکی، از روش سـطح آسـتانه با نـرم­ افـزار NIZOWKA2003 محاسبه شده است. در اینجا، مقادیر سطح آستانه از منحنی مدت جریان انتخاب ...  بیشتر این تحقیق، با هدف پایش خشکسالی­ های هیدرولوژیکی در رودخانه دریان­چای در یک دوره­ ی 31 ساله اجرا شـده است. مشخصات خـشکسالی­ های هیدرولوژیـکی شامل: زمان وقـوع، مدت، شـدت و حـداقل دبی مـشاهده شـده در طـول رخـداد خـشکی، از روش سـطح آسـتانه با نـرم­ افـزار NIZOWKA2003 محاسبه شده است. در اینجا، مقادیر سطح آستانه از منحنی مدت جریان انتخاب شده و دوره­ های ریز و وابسته دو سویه خشکی نیز با اعمال روش IC از سری رخدادهای خشکی مشاهداتی حذف شدند. تحلیل فراوانی براساس سری­های جزئی و با برازش توابع توزیعی مختلف برای بررسی احتمال وقوع رخدادهای خشکی، شدت و مدت آن صورت گرفته است. نتایج نشان داد در مجموع ۳۸ دوره ­ی خشکی هیدرولوژیکی در این رودخانه رخ داده که بیش از 60 درصد آن دارای تداومی بیشتر از 200 روز هستند. از نظر توزیع زمانی وقوع دوره­ های خشکی حدود 71 درصد (تعداد 27رخداد) در فصل بهار شروع شده است. در عوض، حدود 39 درصد (14رخداد خشکی) از مجموع خشکسالی­ های مشاهداتی در اسفندماه خاتمه یافته­ اند. بزرگ­ترین رخداد خشکی، دارای تداومی577 روزه بوده و دومین دوره­ ی بزرگ خشکی با تداوم 365 روز با تاخیر دو ماهه رخ داده است. کسری جریان سطحی ناشی از وقوع دوره­ های خشکی در این رودخانه، معادل 117 میلیون مترمکعب محاسبه شده است. این موضوع و تعمیم آن به دیگر رودخانه­ های حوضه­ ی آبریز دریاچه­ ی ارومیه و تأثیر آن در کاهش سطح آب این دریاچه و خشک شدن آن بسیار حائز اهمیت است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 979.94 K