ژئومورفولوژی
لیلا آقایاری؛ صیاد اصغری سراسکانرود؛ بتول زینالی
چکیده
یکی از انواع فرآیندهای دامنهای که هرساله موجب خسارات جانی و مالی فراوانی در بسیاری از نقاط ایران و جهان میشود، پدیده زمینلغزش است. افزایش جمعیت و گسترش سکونتگاههای انسانی در نواحی کوهستانی، مشکل بودن زمان پیشبینی وقوع زمینلغزش و متعدد بودن عوامل موثر در رخداد این پدیده، ضرورت پهنهبندی خطر زمین لغزش را آشکار میسازد. ...
بیشتر
یکی از انواع فرآیندهای دامنهای که هرساله موجب خسارات جانی و مالی فراوانی در بسیاری از نقاط ایران و جهان میشود، پدیده زمینلغزش است. افزایش جمعیت و گسترش سکونتگاههای انسانی در نواحی کوهستانی، مشکل بودن زمان پیشبینی وقوع زمینلغزش و متعدد بودن عوامل موثر در رخداد این پدیده، ضرورت پهنهبندی خطر زمین لغزش را آشکار میسازد. شناسایی عوامل موثر در وقوع این پدیده و پهنهبندی خطر آن، یکی از روشهای اساسی و کاربردی جهت دستیابی به راهکارهای پشبینی، کنترل و پایش آن میباشد. با استفاده از مطالعات میدانی، نقشه های زمینشناسی و توپوگرافی و با مرور پژوهشها و مطالعات صورت گرفته در این زمینه و همچنین بررسی شرایط موجود در منطقه مورد مطالعه 9 عامل طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، زمینشناسی، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از راههای ارتباطی ،کاربری اراضی و بارش به عنوان عوامل موثر بر وقوع زمینلغزش بررسی شد. لذا، هدف این پژوهش بررسی و تحلیل مهمترین عوامل دخیل در ایجاد خطر زمینلغزش در شهرستان گرمی و مشخص کردن سطوح مستعد که احتمالاً در آینده نزدیک درگیر زمینلغزش خواهند شد. در این پژوهش نسبت به پهنه بندی مناطق مستعد با الگوریتم چند معیاره Aras درمحیط نرم افزار Edrisiاقدام گردید و با توجه به نتایج حاصل از پهنهبندی خطر زمینلغزش؛ معیارهای کاربری اراضی، شیب، زمینشناسی به ترتیب با ضریب وزنی 187/0، 152/0، 152/0 و 142/0، مهم ترین عوامل دخیل در ایجاد خطرزمینلغزش محدوده مطالعاتی بوده و به ترتیب 99/361 و 32/450 کیلومتر مربع از محدوده دارای احتمال خطر بسیارزیاد و زیاد می باشد. در نهایت می توان گفت مهمترین عامل اصلی دخیل در افزایش مقدار و پتانسیل زمینلغزش در شهرستان گرمی، تغییر کاربریاراضی و افزایش زمینهای کشاورزی و چراگاههای دامی میباشد.
هیدروژئولوژی
زهرا صدقی؛ عطا الله ندیری؛ سینا صادق فام؛ سمیه اسدی؛ فرانک سای
چکیده
محدوده ماکو-بازرگان-پلدشت دارای آبخوان کمپلکس(آبرفتی-آهکی-بازالتی) است که برای ارزیابی منابع آبی این محدوده در آبان‌ماه 1400 به تعداد 60 نمونه با پراکندگی و توزیع مناسب از آبخوان کمپلکس منطقه و منابع آب سطحی برداشت شده و پس از آنالیز برای عناصر اصلی، فرعی و کمیاب، مقادیر نیترات، نیتریت و آمونیوم چندین برابر بالاتر از استاندارد نمایان ...
بیشتر
محدوده ماکو-بازرگان-پلدشت دارای آبخوان کمپلکس(آبرفتی-آهکی-بازالتی) است که برای ارزیابی منابع آبی این محدوده در آبان‌ماه 1400 به تعداد 60 نمونه با پراکندگی و توزیع مناسب از آبخوان کمپلکس منطقه و منابع آب سطحی برداشت شده و پس از آنالیز برای عناصر اصلی، فرعی و کمیاب، مقادیر نیترات، نیتریت و آمونیوم چندین برابر بالاتر از استاندارد نمایان شده است. هدف این پژوهش تعیین شاخص ریسک سلامت انسان (Human Health Risk Assessment) برای میزان ریسک ترکیبات ازته برای دو گروه بزرگسال و کودک که در معرض سطوح بالای ترکیبات نیتروژن از طریق آب آشامیدنی می باشد. نتایج نشان از احتمال وجود پتانسیل بالا برای مشکلات مرتبط با بیماری‌های غیر سرطان دارد و همچنین مشخص‌شد که کودکان نسبت به بزرگسالان در معرض خطر بیشتری برای تغییرات غیر سرطان زا هستند و نقشه نهایی ریسک غیرسرطانزایی مرتبط با بحث آشامیدن ارائه شد که بیانگر وجود ریسک بالا در قسمت‌های شمال‌غرب و جنوب شرق منطقه مورد مطالعه است و بیشترین ریسک مرتبط با بخش‌های پایین‌دست و منطقه تخلیه است که در آن منطقه آبخوان کاملا آبرفتی بوده و در این ناحیه فعالیت‌های کشاورزی گسترده‌ای در حال انجام است و این مهمترین دلیل بر بالابودن آنومالی چندین‌برابری نیترات و باتبع آن بیشتر بودن HI از حد آستانه تعریف‌شده توسط USEPA برای ریسک غیرسرطانزایی بوده (HI>1)،که نشان‌دهنده در معرض ریسک بودن ساکنین منطقه است.
رضا آقایاری سامیان؛ علی محمد خورشیددوست؛ سعید جهانبخش اصل؛ آیدا حسینی بقانام
چکیده
یکی از مهمترین اثرات تغییر اقلیم تشدید چرخه هیدرولوژیکی میباشد که موجب تغییر میزان دما، تبخیر و تعرق و تغییر الگوی بارش میشود. پژوهش حاضر باهدف پیشبینی تغییرات دما، بارش و ارزیابی تأثیرات تغییر اقلیم بر وضعیت روانابهای سطحی حوضه آبریز ارس واقع در شمال غرب ایران صورت گرفت. شبیه‌سازی شرایط اقلیمی در محیط نرمافزار LARS-WG ...
بیشتر
یکی از مهمترین اثرات تغییر اقلیم تشدید چرخه هیدرولوژیکی میباشد که موجب تغییر میزان دما، تبخیر و تعرق و تغییر الگوی بارش میشود. پژوهش حاضر باهدف پیشبینی تغییرات دما، بارش و ارزیابی تأثیرات تغییر اقلیم بر وضعیت روانابهای سطحی حوضه آبریز ارس واقع در شمال غرب ایران صورت گرفت. شبیه‌سازی شرایط اقلیمی در محیط نرمافزار LARS-WG تحت سناریو RCP8.5 انجام شد و در محیط نرمافزار اکسل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با استفاده از مدل تجربی ترنت وایت اصلاح‌شده میزان تبخیر و تعرق پتانسیل برای دو دوره مشاهداتی و شبیه‌سازی برآورد گردید. جهت اطمینان از صحت سنجی مدل از شاخصهای خطا سنجی میانگین ﻣﺠﺬور ﻣﺮﺑﻌﺎت ﺧﻄﺎ (RMSE)، و ضریب تعیین (R2) و ضریب کارایی نش - ساتکلیف (ENS) نیز استفاده شد، همچنین مدلسازی تغییرات رواناب سطحی در محیط نرمافزار GIS و افزونه SWAT انجام شد و پس از تشکیل واحدهای هیدرولوژیکی (HRU) جهت واسنجی و اعتبارسنجی مدل شرایط پایه برای تغییرات روانابهای سطحی انتخاب گردید و برای ایستگاههای هیدرومتری اعتبارسنجی صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان می‌دهد با مدلسازی دادههای اقلیمی طی دوره شبیه‌سازی میزان دما و تبخیر و تعرق افزایش خواهد یافت و در مقابل میزان نزولات جوی کاهش اتفاق افتاده و رواناب سطحی کاهش پیدا میکند. همچنین نتایج صحتسنجی برای دادههای اقلیمی نشان داد که دقت مدل در ایستگاههای منتخب موردبررسی بالا بوده است و برای پارامتر بارش به دلیل ماهیت ناپیوسته آن، همبستگی بین دادهی کمتر از پارامتر دما و متفاوت میباشد. نتایج مدلسازی هیدرومتری حوضه‌ها نشان داد که مقدار نش – ساتکلیف به مقدار 1 نزدیک بوده و ضریب همبستگی بین داده‌ها 99/0 میباشد که نشان‌دهنده کارایی بالایی مدل جهت شبیه‌سازی و برآورد تغییرات اقلیم و اثرات آن بر میزان روانابهای سطحی میباشد.
صیاد اصغری سراسکانرود؛ مصطفی امیدی فر؛ احسان قلعه
چکیده
شناخت لندفرم‌ها و نحوه پراکنش آنها از نیازهای اساسی در علم ژئومورفولوژی کاربردی و سایر علوم محیطی است و نقشه لندفرم‌ها نمایانگر اشکال سطح زمین و نیز ماهیت فرآیندهایی است که در زمان حاضر رخ می‌دهند. هدف از این تحقیق، شناسایی لندفرم‌ها و کاربری‌های اراضی حوضه آبریز قرنقو با استفاده از روشهای طبقه‌بندی شی‌گرا شامل الگوریتم نزدیکترین ...
بیشتر
شناخت لندفرم‌ها و نحوه پراکنش آنها از نیازهای اساسی در علم ژئومورفولوژی کاربردی و سایر علوم محیطی است و نقشه لندفرم‌ها نمایانگر اشکال سطح زمین و نیز ماهیت فرآیندهایی است که در زمان حاضر رخ می‌دهند. هدف از این تحقیق، شناسایی لندفرم‌ها و کاربری‌های اراضی حوضه آبریز قرنقو با استفاده از روشهای طبقه‌بندی شی‌گرا شامل الگوریتم نزدیکترین همسایه و آستانه‌گذاری میباشد. بدین منظور از تصاویر ماهواره لندست برای بازه زمانی 1990 (TM) و 2020 (OLI) استفاده شد. برای اعمال طبقه‌بندی در گام نخست تصحیحات اتمسفری و رادیومتریکی بر روی تصاویر اعمال شد و سپس به منظور شناسایی و استخراج بهتر پدیده‌ها از الگوریتم‌های PCA و MNF استفاده شد. برای انجام طبقه‌بندی تصاویر ماهواره‌ای نیز از روشهای طبقه‌بندی شی‌گرا شامل روش نزدیکترین همسایه و آستانه‌گذاری بهره گرفته شد. برای صحت نقشه‌های تولید شده با استفاده از ضریب کاپا و صحت کلی استفاده گردید. نتایج ارزیابی روشهای مورد استفاده نشان داد که روش نزدیکترین همسایه دارای دقت بیشتری نسبت به روش آستانه‌گذاری میباشد. همچنین نتایج حاصل از طبقه‌بندی نشان داد که بیشترین میزان تغییرات کاهشی در خلال سال‌های 1990-2020 مربوط به کاربری مرتع متراکم میباشد، چرا که 49/12 درصد کاهش داشته است و بیشترین میزان تغییرات افزایشی مربوط به کاربری زراعت آبی میباشد که 83/10 درصد افزایش داشته است که مهمترین علت این افزایش مساحت را می‌توان به احداث سد سهند در طول زمان ارتباط داد.
محمد حسین رضایی مقدم؛ داود مختاری؛ نسرین سمندر
چکیده
تغییرات کاربری اراضی یکی از عامل های مهم در تغییر جریان هیدرولوژیک، فرسایش حوضه و انهدام تنوع زیستی است. به همین دلیل آگاهی ازمیزان اثر تغییرات کاربری اراضی بر روی دبی و بار معلق یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. هدف اصلی این پژوهش،آزمون کارایی مدل و قابلیت استفاده از آن به عنوان شبیه سازی روند تغییرات کاربری اراضی بر دبی و رسوب از مدل ارزیابی ...
بیشتر
تغییرات کاربری اراضی یکی از عامل های مهم در تغییر جریان هیدرولوژیک، فرسایش حوضه و انهدام تنوع زیستی است. به همین دلیل آگاهی ازمیزان اثر تغییرات کاربری اراضی بر روی دبی و بار معلق یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. هدف اصلی این پژوهش،آزمون کارایی مدل و قابلیت استفاده از آن به عنوان شبیه سازی روند تغییرات کاربری اراضی بر دبی و رسوب از مدل ارزیابی آب و خاک (SWAT) و برنامه SUFI2 میباشد. شبیه سازی مدل برای مدت 29 سال از سال 1987الی 2015 انجام شد که 5 سال اول آن برای واسنجی مدل و پنج سال آخر برای صحت سنجی نتایج مدل انتخاب شد. چهار شاخص آماری ،ر r_factor ،P_factor نش-ساتکلیف (NS) و ضریب تبیین (R2)، نسبت خطای مجذور ریشه مربعات به انحراف معیار (RSR) و درصد اریبی (PBIAS) به صورت ماهانه برای ارزیابی مدل انتخاب شدند. دقت شبیه سازی ماهانه با استفاده شاخص ارزیابی NSدر مرحله واسنجی و اعتبارسنجی برای دبی و بار معلق به ترتیب معادل 65/0 و 49/0 میباشد. نتایج حاصل از تحقیق با توجه به دامنه های تفسیری مورد استفاده در تحقیقات گذشته، قابل قبول ارزیابی شد و حاکی از کارایی رضایت بخش مدلSWAT در شبیه سازی مولفه های تاثیر تغییرات کاربری بر رسوب و دبی در حوضه ی آبخیر اوجان چای بستان آباد است. و نتایج نشان داد که ارتفاع رواناب سطحی به میزان 1.15 میلیمتر و غلظت رسوب به میزان 1.5 تن در هکتار در سال افزایش یافته است.
هیدروژئومورفولوژی
عطا الله ندیری؛ فاطمه نوین؛ قدرت برزگری؛ مهدی اوجاقی؛ نصیر نوری
چکیده
حوضه‌ی آبریز حاجیلارچای در قسمت غربی شهرستان ورزقان قرار گرفته است. قرارگیری کارخانهی استحصال طلای شرکت زرین داغ آستارکان در محدوده‌ی این حوضه پتانسیل آلودگی منابع آبی منطقه را افزایش می‌دهد. به‌منظور بررسی منابع آبی حوضه‌ی حاجیلارچای تعداد 12 نمونه از آبهای سطحی و زیرزمینی در اسفندماه 1399 جمع‌آوری گردید و مورد تجزیه شیمیایی ...
بیشتر
حوضه‌ی آبریز حاجیلارچای در قسمت غربی شهرستان ورزقان قرار گرفته است. قرارگیری کارخانهی استحصال طلای شرکت زرین داغ آستارکان در محدوده‌ی این حوضه پتانسیل آلودگی منابع آبی منطقه را افزایش می‌دهد. به‌منظور بررسی منابع آبی حوضه‌ی حاجیلارچای تعداد 12 نمونه از آبهای سطحی و زیرزمینی در اسفندماه 1399 جمع‌آوری گردید و مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت. نتایج تجزیه شیمیایی نشان داد غلظت برخی از عناصر همچون کبالت، سرب و آرسنیک در برخی از موقعیت‌ها بالاتر از حد مجاز برای آشامیدن است. بررسی‌ا حاکی از این است که منشأ این عناصر مرتبط با سازندهای منطقه و در اثر فرایندهای زمین‌زاد میباشد. هدف این تحقیق ارزیابی ویژگی‌های هیدرو شیمیایی منابع آبی با استفاده از روشهای ترسیمی و بررسی و تعیین منشأ عناصر کمیاب به کمک روشهای آماری چندمتغیره مانند تحلیل عاملی و تحلیل خوشهای میباشد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از روشهای ترسیمی، بیشتر نمونه‌های آبی منشأ آهکی داشته و تیپ غالب بی‌کربنات کلسیم را دارا می‌باشند. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشانگر تأثیر 4 گروه عاملی بر کیفیت منابع آبی حوضه‌ی حاجیلارچای است. عامل‌های اول، سوم و چهارم نشان‌دهنده‌ی تأثیر سازندها بر منابع آبی و فرآیندهای زمین‌زاد هستند. عامل دوم از فعالیت‌های انسانی ناشی میشود. همچنین تحلیل خوشهای، داده‌ها را به سه دسته تقسیم کرد. دادههای دسته‌ی اول دارای روند ژئوشیمیایی مشابه و عناصر کمیاب پایینی هستند. در دسته دوم تعادل هیدرو شیمیایی برقرار نمی‌باشد که به‌احتمال زیاد به دلیل تأثیر فعالیت‌های کارخانه میباشد. در دسته‌ی سوم غلظت عنصر آرسنیک بالا است که از سازندهای منطقه منشأ گرفته است.
محمدحسین رضائی مقدم؛ داود مختاری؛ مجید شفیعی مهر
چکیده
سیلاب یکی از رایج‌ترین مخاطرات طبیعی است که سالانه موجب خسارات جانی و مالی فراوانی در سراسر جهان می‌گردد. پهنهبندی پتانسیل سیل‌خیزی یکی از روش‌هایی است که جهت کاهش خطرات ناشی از سیل می‌توان اتخاذ نمود. در این منطقه مطالعه ی جامعی در این زمینه صورت نگرفته است و هرسال وقوع سیلاب خسارات زیادی به بار می‌آورد بنابراین هدف از این ...
بیشتر
سیلاب یکی از رایج‌ترین مخاطرات طبیعی است که سالانه موجب خسارات جانی و مالی فراوانی در سراسر جهان می‌گردد. پهنهبندی پتانسیل سیل‌خیزی یکی از روش‌هایی است که جهت کاهش خطرات ناشی از سیل می‌توان اتخاذ نمود. در این منطقه مطالعه ی جامعی در این زمینه صورت نگرفته است و هرسال وقوع سیلاب خسارات زیادی به بار می‌آورد بنابراین هدف از این پژوهش، تعیین پهنههای خطر سیلاب در حوضه‌ی آبریز شهرچای میانه (بستان آباد - میانه) واقع در شمال غرب ایران میباشد. جهت اجرای این مدل از لایههای مختلفی همچون شیب، جهت شیب، طبقات ارتفاعی، فاصله از آبراهه، تراکم آبراهه، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، لیتولوژی، بارندگی و خاک استفاده گردید. استانداردسازی با استفاده از روش فازی در محیط نرمافزار Arc Map صورت گرفت. تحلیل و مدلسازی نهایی با استفاده از مدل ویکور انجام گردید. نتایج نشان داد که شیب، بارندگی و جهت شیب بیشترین تأثیر را در وقوع سیلاب، در این حوضه دارند. همچنین با توجه به نتایج به‌دست‌آمده به ترتیب 02/6 و 45/10 درصد از محدوده ی موردمطالعه در طبقه بسیار پرخطر و پرخطر قرار دارند.
