پژوهشی
حاجی کریمی؛ ناهید زروش؛ عبدالرضا واعظی
دوره 5، شماره 16 ، آذر 1397، صفحه 1-22
چکیده
چکیده
در مناطق خشک و نیمهخشک که با کمبود آب روبرو هستند، بررسی پتانسیل آب و مدیریت آبهای زیرزمینی امری ضروری میباشد. یکی از راهکارهای مدیریتی منابع آب، شناسایی مناطق آبی با پتانسیل‌های مختلف و بهره‌برداری از آنها با توجه به ظرفیتشان میباشد. هدف از این پژوهش پهنهبندی مناطق پتانسیل آب زیرزمینی در دشت مهران (استان ...
بیشتر
چکیده
در مناطق خشک و نیمهخشک که با کمبود آب روبرو هستند، بررسی پتانسیل آب و مدیریت آبهای زیرزمینی امری ضروری میباشد. یکی از راهکارهای مدیریتی منابع آب، شناسایی مناطق آبی با پتانسیل‌های مختلف و بهره‌برداری از آنها با توجه به ظرفیتشان میباشد. هدف از این پژوهش پهنهبندی مناطق پتانسیل آب زیرزمینی در دشت مهران (استان ایلام)، از طریق روشهای AHP و تکنیک GIS میباشد. جهت نیل به این هدف از معیارهای زمین‌شناسی، اقلیم، هیدرولوژی، پوشش گیاهی و توپولوژی (طبقات ارتفاع و شیب توپوگرافی)، بهره گرفته شد، به کمک روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در نرمافزار IDRISI وزندهی انجام شد. با استفاده از روشهای AHP-OWA، AHP-WLC نقشهی نهایی پتانسیل‌یابی آب زیرزمینی در منطقهی مورد مطالعه تهیه گردید. در مجموع 5 پهنه با پتانسیل‌یابی خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد شناسایی گردید، که پهنه با پتانسیل‌یابی بالا منطبق بر رسوبات آبرفتی و پهنه با پتانسیل کم منطبق بر مناطق با حداکثر شیب و رسوبات رسی و مارنی میباشد. نتایج نشان داد که، روشهای بکار رفته کارایی مناسبی در پتانسیل‌یابی آب زیرزمینی ایفا مـی‌کنند. نتایج حاصل از این پـژوهش مـی‌تواند در طرح‌های مدیـریت منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از استفاده بیشتر از توان آنها کارساز باشد.
پژوهشی
ابوذر نیکنام؛ احمد نوحه گر؛ عاطفه جعفرپور؛ محمدتقی آوند
دوره 5، شماره 16 ، آذر 1397، صفحه 23-41
چکیده
چکیده
در این تحقیق با استفاده از یک مدل عددی به بررسی سیلاب‌های رودخانه با دورهی بازگشت مختلف 10 و 50 ساله پرداخته شده است. محدودهی مورد مطالعه بازه‌ای از رودخانهی کر میباشد. در این بررسی پس از نقشهبرداری دقیق، نقشهی توپوگرافی با مقیاس مناسب از محدودهی مورد مطالعه به دست آمد و سپس هندسه مدل و شبکهی محاسباتی با ...
بیشتر
چکیده
در این تحقیق با استفاده از یک مدل عددی به بررسی سیلاب‌های رودخانه با دورهی بازگشت مختلف 10 و 50 ساله پرداخته شده است. محدودهی مورد مطالعه بازه‌ای از رودخانهی کر میباشد. در این بررسی پس از نقشهبرداری دقیق، نقشهی توپوگرافی با مقیاس مناسب از محدودهی مورد مطالعه به دست آمد و سپس هندسه مدل و شبکهی محاسباتی با ابعاد مختلف تهیه و در نهایت بر اساس مشخصات اندازهگیری شده جریان و رسوب رودخانه، مدل هیدرودینامیک دو بعدی متوسط عمق، اجرا و تغییرات عمق جریان در دورهی بازگشتهای مختلف استخراج گردید. بررسی دبی‌هایی با دورهی بازگشت مختلف نشان میدهد که، در محدوده‌های پیچان رودی بازهی مورد مطالعهی نیروی گریز از مرکز بر جریان اثر نموده و باعث ایجاد شیب عرضی در سطح آب میگردد که در نتیجه شیب عرضی سطح آب در قوس خارجی بالا رفته و در قوس داخلی کاهش مییابد، این پدیده باعث ایجاد گرادیان فشار جانبی در داخل مقطع خواهد شد، در نتیجه در اثر عدم تعادل موضعی بین نیروی گریز از مرکز و گرادیان فشار جانبی، جریان ثانویه در داخل مقطع عرضی شکل میگیرد. در هنگام بروز سیلاب در رودخانه، (دورهی بازگشت 50 ساله) سطح آب از مقطع اصلی رودخانه فراتر رفته و وارد دشت‌های سیلابی اطراف آن میشود. در این شرایط، به دلیل تفاوت بین زبری سیلابدشت و کانال اصلی، سرعت جریان بر روی سیلابدشت بسیار کمتر از سرعت در کانال اصلی بوده و لذا این اختلاف سرعت نیز باعث ایجاد لایههای برشی در محل اتصال جریان کانال اصلی و سیلابدشت در ورودی بازه شده و آشفتگی‌های نسبتاً بزرگی را ایجاد می‌کند. با مقایسهی سرعت جریان آب در مقاطع مختلف بازهی مورد مطالعه مشاهده میشود که بیشترین سـرعت آب مربوط به مقاطع پیچان رود اول است، که در دورهی بازگشت 10 ساله حـدود m/s7/2 و در دورهی بازگشت 50 ساله به m/s 3 رسیده است.
پژوهشی
منیژه قهرودی؛ طاهر ولی پور؛ لقمان شیرزادی
دوره 5، شماره 16 ، آذر 1397، صفحه 43-59
چکیده
چکیده
یکی از عوامل مهم در پایداری توسعهی یک منطقه، فراهم بودن منابع آب کافی و مناسب برای مصارف مختلف میباشد که علاوه بر کمیت، وضع کیفی آن نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در شرایط اقلیم خشک و نیمهخشک کشور و کمبود منابع آب شیرین، حساسیت نسبت به کیفیت آب رودخانهها و عوامل مؤثر بر آنها، ضروری است. در تحقیق حاضر از تصاویر ماهوارهای ...
بیشتر
چکیده
یکی از عوامل مهم در پایداری توسعهی یک منطقه، فراهم بودن منابع آب کافی و مناسب برای مصارف مختلف میباشد که علاوه بر کمیت، وضع کیفی آن نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در شرایط اقلیم خشک و نیمهخشک کشور و کمبود منابع آب شیرین، حساسیت نسبت به کیفیت آب رودخانهها و عوامل مؤثر بر آنها، ضروری است. در تحقیق حاضر از تصاویر ماهوارهای مربوط به تصویر TM 13 اکتبر سال 1991 و تصویر ETM 15 اکتبر 2011 جهت آشکارسازی تغییرات کاربری و آمار مربوط به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب مربوط سالهای 1361 الی 1390 به ایستگاههای تفت، اسلامیه و فیضآباد استفاده شده است. در انجام تحقیق ابتدا از تصحیح هندسی برای رفع خطاها و انطباق دو تصویر استفاده شده است. سپس با استفاده از نمونههای آموزشی و روش حداکثر احتمال کاربری هر تصویر استخراج گردید. در مرحلهی بعد آمار خصوصیات فیزیکی و شیمیایی شامل آنیونها و کاتیونها، غلظت املاح محلول، هدایت الکتریکی و اسیدیتهی آب مربوط به ایستگاه مورد نظر در سال 1361تا1370 و 1371 تا 1390 تفکیک شد و معنیداری میانگین نمونهها سپس با استفاده از آزمون من ویتنی ارزیابی گردید. نتایج به دست آمده از کاربری اراضی نشان داد که کاربریهای غالب منطقهی مورد مطالعه در هر دو دورهی مراتع و زمینهای بایر میباشند. نتایج آزمون من ویتنی در عناصر مختلف و در سه ایستگاه مورد نظر نشان داد که تفاوت میان دو دوره سالهای 1361تا1370با سالهای 1370تا1390 در ایستگاه تفت تفاوت معنیداری که براساس آنها بین میانگین دو دورهی زمانی تفاوت در تمام پارمترهای کیفی آب وجود دارد. در ایستگاه اسلامیه این تفاوت در میزان آنیونها و نسبت سدیم قابل جذب وجود ندارد و در ایستگاه فیضآباد نسبت فوق برای تمام عناصر مورد نظر معنیدار نیست.
پژوهشی
مهین نادری؛ علیرضا ایلدرمی؛ حـمید نـوری؛ سـهیلا آقابیگی امین؛ حسین زینی وند
دوره 5، شماره 16 ، آذر 1397، صفحه 61-79
چکیده
چکیده تغییر کاربری اراضی و تأثیر پدیدهی تغییر اقلیم بر فرآیندهای هیدرولوژیکی و رواناب سطحی حوضهی آبخیز میتواند به مدیریت چالشهای منابع آب و برنامهریزی صحیح و مدیریت حوضههای آبخیز کمک نماید. در این تحقیق به منظور بررسی اثر تغییر کاربری اراضی و تغییر اقلیم بر رواناب، مدل SWAT مورد استفاده قرار گرفت. برای پیشبینی کاربری ...
بیشتر
چکیده تغییر کاربری اراضی و تأثیر پدیدهی تغییر اقلیم بر فرآیندهای هیدرولوژیکی و رواناب سطحی حوضهی آبخیز میتواند به مدیریت چالشهای منابع آب و برنامهریزی صحیح و مدیریت حوضههای آبخیز کمک نماید. در این تحقیق به منظور بررسی اثر تغییر کاربری اراضی و تغییر اقلیم بر رواناب، مدل SWAT مورد استفاده قرار گرفت. برای پیشبینی کاربری اراضی حوضهی گرین از تصاویر ماهواره لندست سالهای 1986، 2000، 2014، مدل مارکوف وCA مارکوف استفاده و نقشهی کاربری اراضی سال 2042 پیشبینی شد. ریز مقیاس نمایی دادههای بارش و دما نیز توسط مدل SDSM انجام شد و خروجیهای مدل HADCM3 جهت پیشبینی اقلیم آتی حوضهی گرین استفاده گردید. با توجه به ضریب نش ساتکلیف و ضریب تعیین به دست آمده در مرحله واسنجی (به ترتیب برابر با 59/0 و60/0) و مرحلهی اعتبارسنجی (به ترتیب برابر با 66/0 و 67/0) این مدل دارای کارایی قابل قبولی در پیشبینی متغیرهای مورد بررسی در حوضهی آبخیز مورد مطالعه است. نتایج بهدست آمده نشان میدهد با ثابت ماندن روند تغییرات دورهی پایه در سالهای 1986 تا 2014 این منطقه شاهد افزایش 28/2 درصدی مساحت جنگل و کاهش 07/2 درصدی مساحت مرتع تا سال 2042 نسبت به سال 2014 خواهد بود و همچنین مشاهده میشود که در اکثر ماههای سال در دورهی آتی میانگین بارش ماهانه دارای روند کاهشی و میانگین دما دارای روند افزایشی خواهد بود. نتایج بیانگر این موضوع است که تغییر کاربری اراضی در دورهی آتی با کاهش مساحت مرتع و اراضی بدون پوشش و افزایش مساحت اراضی جنگلی و همچنین تغییر اقلیم تحت سناریوهایA2 و B2 موجب کاهش میزان رواناب میگردد. در نهایت نتایج نشان داد کاهش میزان رواناب در دوره 2042 تا 2050 نسبت به دورهی 2000 تا 2010 در اثر تغییر اقلیم (بارش و دما) بیشتر از میزان کاهشی است که در اثر تغییر کاربری اراضی ایجاد میشود.
پژوهشی
ابوالقاسم گورابی؛ مجتبی یمانی؛ سیدجواد حسینی
دوره 5، شماره 16 ، آذر 1397، صفحه 81-100
چکیده
چکیده
الگوی رودخانهها به ندرت ثابت بوده و همواره دست‌خوش تغییر هستند. کنارههای رودخانهها از دیرباز از مناطق مهم اسکان جمعیت بهویژه در قلمرو نیمه‌بیابانی ایران بودهاند. این امر موجب شده تا شناخت و ارزیابی تغییر شکل هندسی رودخانهها از مباحث مهم کاربردی محسوب گردد. زنجانرود شاهرگ حیاتی-.اقتصادی طبیعی استان زنجان محسوب ...
بیشتر
چکیده
الگوی رودخانهها به ندرت ثابت بوده و همواره دست‌خوش تغییر هستند. کنارههای رودخانهها از دیرباز از مناطق مهم اسکان جمعیت بهویژه در قلمرو نیمه‌بیابانی ایران بودهاند. این امر موجب شده تا شناخت و ارزیابی تغییر شکل هندسی رودخانهها از مباحث مهم کاربردی محسوب گردد. زنجانرود شاهرگ حیاتی-.اقتصادی طبیعی استان زنجان محسوب میگردد. در پـژوهش حاضر، با شناخت تـغییرات زمانی هیدروژئومورفولوژیـکی زنجانرود طی سالهای 1334-1390 و تغییرات مکانی در قسمتی از بخش غربی این رودخانه (که از نظر کشاورزی اهمیت بیشتری دارد)، میزان تغییرات مورفولوژیکی محاسبه و در قالب نقشه ارائه شده است. روش تحقیق روش تحلیلی با مقایسه فضایی-.مکانی تغییرات آبراهه است که با اتکا به کارهایی میدانی و دورسنجی از طریق تصاویر ماهوارهای، عکسهای هوایی و نقشهها صورت گرفته است. در روش مذکور ابـتدا طبقه‌بندی بازهها بـه بخش‌های مجزا بر اساس تشابـه مورفولوژی-هیدرودینامیکی صورت گرفته و سپس با اعمال تحلیلهای فضایی بر نقشههای رستری، الگو و میزان تغییرات با ترسیم ترانسکتهای مماس بر سطوح پیشروی و پس‌روی در کنارههای راست و چپ برآورد شده است. با تعیین سطوح پیشروی و پس‌روی دو طرف آبراهه، نوع و میزان تغییرات آبراهه در هر بازه نیز تعیین شده است. نتایج بررسی نشان میدهد که برایند کنش.-.واکنش عوامل مؤثر بر تغییرات زنجانرود در محدودهی مورد مطالعه طی 56 سال گذشته روند نسبتاً پایداری داشته است. مهمترین عوامل دخیل در این روند توسعه کشاورزی، گسترش اقدامات مدیریتی جهت تثبیت آبراهه با مقاصد کشاورزی و زیرساختی و احداث سد بوده است. اگر چه تأثیر عامل شیب و شرایط زمینشناختی (نوزمینساختی) نیز قابل چشم پوشی نیست.
پژوهشی
سعید جهانبخش اصل؛ مجید رضایی بنفشه؛ هاشم رستم زاده؛ محمدحسین عالی نژاد
دوره 5، شماره 16 ، آذر 1397، صفحه 101-118
چکیده
چکیده
در محاسـبات هیدرولوژیکی یـک حوضه تعیین ارتباط بین بارش- رواناب بسیار مـهم است. محاسبهی دقیق بارش-رواناب در سطح حوضه به شناخت مؤلفهها و متغیرهای شکلدهندهی آن و همچنین استفاده از یک مدل مناسب وابسته است. در این مطالعه، بارش-رواناب پیوستهی حوضهی شهرچای ارومیه با استفاده از مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS شبیهسازی شد. ...
بیشتر
چکیده
در محاسـبات هیدرولوژیکی یـک حوضه تعیین ارتباط بین بارش- رواناب بسیار مـهم است. محاسبهی دقیق بارش-رواناب در سطح حوضه به شناخت مؤلفهها و متغیرهای شکلدهندهی آن و همچنین استفاده از یک مدل مناسب وابسته است. در این مطالعه، بارش-رواناب پیوستهی حوضهی شهرچای ارومیه با استفاده از مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS شبیهسازی شد. برای این منظور ابتدا مدل حوضهی آبخیز با استفاده از نقشهی DEM منطقهی مورد مطالعه با استفاده از الحاقیهی HEC-GeoHMS در محیط GIS ساخته شد. بعد از ایجاد مدل حوضه، برای محاسبهی پارامترهای تأثیرگذار در مدل HEC-HMS اقدام شد و برای تلفات از روش رطوبت خاک (SMA)، برای روندیابی رودخانه از روش ماسکینگهام و برای جریان پایه از روش بازگشتی استفاده شد. با به دست آمدن مدل حوضه و ایجاد مدلهای هواشناسی، کنترل و وارد کردن سایر پارامترهای لازم، مدل اجرا شد. شبیهسازی در دورهی 2013-2004، انجام شد که دورهی پایه به دو دورهی واسنجی (2010-2004) و اعتبارسنجی (2013-2011) تقسیم شد. مدل با دقت نسبتاً بالایی شبیهسازی را انجام داد. بهطوری که ضریب تعیین برای دورهی واسنجی 72/0 و برای دورهی اعتبارسنجی 78/0 بود. نتایج پژوهش حاضر دلالت بر توانایی مدل HEC-HMS در شبیهسازی رفتار هیدرولوژیک حوضهی شهرچای و همچنین قابلیت استفاده از سامانهی اطلاعات جغرافیایی به منظور دقت در تأمین ورودیهای مدل را دارد.
پژوهشی
شهرام روستایی؛ صمد عظیمی راد؛ داوود مختاری؛ سیداسدالله حجازی؛ مجتبی یمانی
دوره 5، شماره 16 ، آذر 1397، صفحه 119-138
چکیده
چکیده
زمینلغزش سیمره یکی از بزرگ‌ترین لغزشهای شناخته‌شده جهان است که در جنوب غرب ایران قرارگرفته است. هدف این پژوهش بررسی ویژگیها و تأثیرات ژئومورفولوژیکی این زمینلغزش است. برای دستیابی به این هدف، از تصاویر ماهوارهای، نقشههای توپوگرافی، نقشههای زمین‌شناسی، نقشههای رقومی استفاده شده است. روش پژوهش تجربی و ...
بیشتر
چکیده
زمینلغزش سیمره یکی از بزرگ‌ترین لغزشهای شناخته‌شده جهان است که در جنوب غرب ایران قرارگرفته است. هدف این پژوهش بررسی ویژگیها و تأثیرات ژئومورفولوژیکی این زمینلغزش است. برای دستیابی به این هدف، از تصاویر ماهوارهای، نقشههای توپوگرافی، نقشههای زمین‌شناسی، نقشههای رقومی استفاده شده است. روش پژوهش تجربی و بر پایه تحلیل دادههای میدانی است. برای این کار، فرآیند رخداد زمینلغزش، علل وقوع و خصوصیات مورفومتریک زمینلغزش در سه بخش سطح لغزش، تودهی لغزشی و مؤلفه‌های جابه‌جایی لغزش به همراه رسوبات ته‌نشست شده در دریاچههای سدی سیمره و چینهشناسی آنها مطالعه شده است. نتایج مورفومتری زمینلغزش شواهدی از نقش عوامل گوناگون در آن است. در میان آنها زیربری لایههای آهک آسماری توسط رود سیمره و کشکان مهمترین عامل رخداد آن میباشد. این لغزش موجب تشکیل دریاچه سدی در پشت تودهی لغزشی شده و این دریاچه در اثر تکرار لغزش دارای پادگانههای متوالی است. نتایج مورفومتری دریاچه به ویژه برآورد حجم آب (642/45 میلیارد مترمکعب) و رسوب دریاچه (422/23 میلیارد مترمکعب) و مقایسه زمان پر شدن این حجم آبی (8/19 سال) با توجه به حجم آب ورودی به دریاچه (3/2 میلیارد مترمکعب در سال) با مدت زمان لازم برای ته‌نشست تمامی این رسوبات (5/1913 سال) نشان میدهد دریاچه چند مرحله و در نتیجه تکرار انسداد رود سیمره توسط تکرار زمینلغزش تجدید شده است. چینهشناسی رسوبات دریاچهای تجدید محیط دریاچهای را در چهار مرحله روشن می‌کند. توالی پادگانههای دریاچهای و سایر شواهد، مقیاس‌های متفاوت تکرار زمینلغزش بزرگ سیمره را تأیید می‌کند.
پژوهشی
ناصر احمدی ثانی؛ کریم سلیمانی؛ لیدا رزاق نیا؛ رئوف مصطفی‌زاده؛ جلال زندی
دوره 5، شماره 16 ، آذر 1397، صفحه 139-158
چکیده
چکیده با افزایش جمعیت و فعالیت‌های بشری و در نتیجه افزایش تقاضای آب، دسترسی به آب بحرانی شده و ارزیابی و برنامهریزی منابع آب برای استفاده پایدار پیچیده میگردد. بررسی قوانین دینامیکی و طولانی مدت رواناب اهمیت و ارزش عملی برای توسعهی پایدار و برنامهریزی منابع آب دارد. از سوی دیگر در رابطه با رواناب، روشهای مرسوم اندازهگیری ...
بیشتر
چکیده با افزایش جمعیت و فعالیت‌های بشری و در نتیجه افزایش تقاضای آب، دسترسی به آب بحرانی شده و ارزیابی و برنامهریزی منابع آب برای استفاده پایدار پیچیده میگردد. بررسی قوانین دینامیکی و طولانی مدت رواناب اهمیت و ارزش عملی برای توسعهی پایدار و برنامهریزی منابع آب دارد. از سوی دیگر در رابطه با رواناب، روشهای مرسوم اندازهگیری آن بسیار پرهزینه، وقت‌گیر و مشکل هستند. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی صحت ابزار ArcCN-Runoff برای تهیهی نقشهی حجم و ارتفاع رواناب در حوضهی آبخیز هراز میباشد. برای تهیهی نقشهی کاربری اراضی، تصاویر ماهواره‌لندست سالهای 1375 و 1390 مورد پردازش و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نقشهی گروه‌های هیدرولوژیک خاک تهیه و مـحاسبات بارش سالانه با استفاده از دادههای روزانه بارش ایستگاههای محدودهی حوضه برای سالهای مختلف انجام شد. جهت تهیهی نقشهی شمارهی منحنی (CN) و برآورد حجم و ارتفاع رواناب از روش SCS و ابزار ArcCN-Runoff در محیط GIS استفاده شد. سپس رواناب مشاهداتی با استفاده از دادههای روزانه دبی ایستگاه کره‌سنگ محاسبه و جداسازی جریان پایه انجام گرفت. در نهایت صحت رواناب برآوردی با برآورد درصد خطای نسبی ارزیابی گردید. براساس نتایج خطای نسبی برآورد رواناب در هر دو دوره 1375 و 1390 به‌هم نزدیک و نسبتاً کم (10 درصد) میباشد و ابزار به‌کار رفته، رواناب را با صحت حدود 90 درصد در هر دو دوره برآورد کرده است و میتواند برای ارزیابی و برآورد رواناب به‌کار برده شود.
پژوهشی
زهره مریانجی؛ مسلم درویشی
دوره 5، شماره 16 ، آذر 1397، صفحه 159-175
چکیده
چکیده
پوشش برف یک پدیدهی مهم هیدروژئومورفولوژیکی است، آب ناشی از ذوب برف یک منبع حیاتی در تغذیهی آبهای زیر زمینی در بسیاری از نقاط جهان بوده و سهم چشمگیری در سیلاب رودخانهها دارد. برف یکی از فاکتورهای مهم کنترلکننده‌ی هیدرو اقلیم هر ناحیه‌ی جغرافیایی است که تابع عوامل هیدروژئومورفولوژیکی مانند شیب و جهت دامنه است. ...
بیشتر
چکیده
پوشش برف یک پدیدهی مهم هیدروژئومورفولوژیکی است، آب ناشی از ذوب برف یک منبع حیاتی در تغذیهی آبهای زیر زمینی در بسیاری از نقاط جهان بوده و سهم چشمگیری در سیلاب رودخانهها دارد. برف یکی از فاکتورهای مهم کنترلکننده‌ی هیدرو اقلیم هر ناحیه‌ی جغرافیایی است که تابع عوامل هیدروژئومورفولوژیکی مانند شیب و جهت دامنه است. تحقیق اخـیر در فنآوری سنجش از دور، تـرکیب مناسبی را از تحلیلها و تعیین سهم شیب وجهت دامنه و تغییرات دما و بارش در بررسی پوشش برف در ارتباط با مدلهای هیدرولوژیکی در اختیار قرار میدهد، بر این اساس برای تشخیص سهم ناهمواری‌ها (جهت و میزان شیب دامنه) در ریزش برف در دو طرف دامنه شمالی و جنوبی کوهستان الوند از تلفیق مدل NDSI و مدل همسازها استفاده گردید، نتایج نشان میدهد دامنهی شمالی منطقهی مورد مطالعه (حوضهی آبریز عباسآباد) هفت درصد بارش برف بیشتری نسبت به دامنهی جنوبی دریافت می‌کند. تأثیر دامنه در میزان پوشش برف را مدل آماری همسازها نیز تأیید می‌کند، چنانچه بر اساس یافتهها این مدل مقدار واریانس همساز دوم در دامنهی شمالی الوند (حوضهی آبریز عباسآباد) 28 درصد و در دامنه جنوبی آن (حوضهی آبریز تویسرکان رود) 20 درصد است و علت آن دریافت کمتر انرژی خورشید و سرمای بیشتر دامنهی شمالی در حوضهی آبریز عباسآباد است. همچنین میزان برف در منطقهی تحت تأثیر عواملی نظیر شیب دامنه، متغیر بوده است. بهطور کلی بر اساس یافتهها میتوان گفت روند پوشش برف در دو طرف دامنهی الوند در دههی اخیر رو به کاهش است و میتواند چالش زیست محیطی منطقه در سالهای اخیر باشد.
پژوهشی
ابراهیم بهشتی جاوید؛ فریبا اسفندیاری؛ شـهرام روستایی
دوره 5، شماره 16 ، آذر 1397، صفحه 177-197
چکیده
چکیده
یکی از مسائل مطرح در هیدرولوژی یک منطقه تولید رواناب و مساله سیلخیزی است. لندفرمها با توجه به مورفومتری که دارند نقش مهمی را در ایجاد رواناب و سیلخیزی ایفا میکنند. در این پژوهش با استفاده از استخراج لندفرمها و لایههای کاربری زمین، پوششگیاهی، جنس سازندها، بارش و کاربری زمین اقدام به پهنهبندی سیلخیزی ...
بیشتر
چکیده
یکی از مسائل مطرح در هیدرولوژی یک منطقه تولید رواناب و مساله سیلخیزی است. لندفرمها با توجه به مورفومتری که دارند نقش مهمی را در ایجاد رواناب و سیلخیزی ایفا میکنند. در این پژوهش با استفاده از استخراج لندفرمها و لایههای کاربری زمین، پوششگیاهی، جنس سازندها، بارش و کاربری زمین اقدام به پهنهبندی سیلخیزی در دامنههای شمالی سبلان شده است تا از این طریق اثرات مورفومتری لندفرمها در هیدرولوژی منطقه بررسی شود. برای استخراج لندفرمها از روش شیگرا در محیط نرمافزار Ecognition استفاده شد. ترکیب این لایه با لایههای کاربری زمین، تراکم پوشش گیاهی، جنس سازندها، بارندگی و تراکم شبکهی آبراهه با استفاده از روش منطق فازی صورت گرفت و نقشهی پهنهبندی پتانسیل سیلخیزی برای منطقه به دست آمد. نتایج کار نشان داد در بین 14 لندفرم استخراج شده برای منطقه سه لندفرم درههای کوچک کوهستانی، شانهخطالراس و دامنهی مستقیم، بیشترین تأثیر را در سیلخیزی دارند و به ترتیب 3/67، 9/62 و 2/53 درصد از سطح آنها به عنوان زمینهای با سیلخیزی زیاد و خیلیزیاد پهنهبندی شده است. در مقابل لندفرمهای از نوع دشتی و چالهها به صورت مناطق کمخطر از نظر سیلخیزی پهنهبندی شداند. با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش میتوان گفت تولید رواناب و سیلخیزی در سطح زمین به شدت تحت تأثیر مورفومتری لندفرمها قرار دارد که در کنار سایر پارمترهای محیطی میتواند در مطالعه هیدرولوژی مناطق بسیار مفید باشد.
