امین نویدطلب؛ قاسم عسکری؛ فرحناز احمدپور؛ مریم طهماسبی
چکیده
مسألهی آب یکی از اساسیترین مسایل امروزی جوامع انسانی است، اما در سایهی خشکسالی، به یک چالش جدی برای تصمیمسازان جامعه تبدیل شده و تمامی ابعاد توسعهی جامعه را متاثر میکند. در استان لرستان، در سالهای اخیر تعداد قابل توجهی از رودخانهها و چشمهها خشکیده است که اغلب، آن را به خشکسالی جوی (کمبود بارش) نسبت میدهند. ...
بیشتر
مسألهی آب یکی از اساسیترین مسایل امروزی جوامع انسانی است، اما در سایهی خشکسالی، به یک چالش جدی برای تصمیمسازان جامعه تبدیل شده و تمامی ابعاد توسعهی جامعه را متاثر میکند. در استان لرستان، در سالهای اخیر تعداد قابل توجهی از رودخانهها و چشمهها خشکیده است که اغلب، آن را به خشکسالی جوی (کمبود بارش) نسبت میدهند. در این پژوهش با استفاده از نمایهی درصد نرمال بارش به ارزیابی این نوع خشکسالی در بازهی زمانی 1988 تا 2017 پرداخته شد. محاسبه درصد نرمال بارش نشان میدهد که فقط درصد کمی (بین 30 تا 6/6 درصد) از دورهی سیسالهی مورد بررسی دارای خشکسالی، آنهم از نوع ضعیف (کمی خشک) بودهاند. این بدان معنی است که خشکسالی به صورت قابل توجه در این دوره رخ نداده است. بنابراین بروز عوارض خشکسالی متوسط تا شدید که به صورت خشک شدن بسیاری از چشمهها، رودخانهها، و آبشارها نمایان شده است، نمیتواند بهتنهایی ناشی از خشکسالی جوی باشد. این مساله میتواند ریشه در برداشت بیرویهی آبهای زیرزمینی داشته باشد که موجب افت ناگهانی و شدید سطح سفره و بروز علایم خشکسالی شدید شده است. واکاوی دورهی بازگشت خشکسالی نیز تایید میکند که خشکسالی شدید در اغلب ایستگاهها دارای دورهی بازگشت بسیار طولانی و غیرقابل محاسبه است. خشکسالی متوسط نیز دورهی بازگشتی بیشتر از هزار سال دارد. تنها خشکسالی ضعیف دارای دورهی بازگشت 100 تا 200 سال است، اما این نوع خشکسالی نمیتواند مسئول بروز عوارض خشکسالی شدید باشد، پس باید به دنبال عوامل انسانی مانند مدیریت منابع بود که مرتبط با خشکسالی اجتماعی-اقتصادی است. بر پایهی میزان دادههای بازسازی شده، ضریب اطمینان نتایج بهدست آمده برای ایستگاههای خرمآباد، الیگودرز و بروجرد 100%، برای ازنا، دورود و نورآباد 7/56%، پلدختر 4/63 % و برای کوهدشت و الشتر 7/66 % میباشد.