آب های زیرزمینی
پریسا قهرمانی ساعتلو؛ مهدی عرفانیان؛ میرحسن میریعقوب زاده؛ عطا الله ندیری؛ مهدی سلیمانی مطلق؛ مریم قره خانی
چکیده
توجه به مسئله تغذیه نزولات جوی و تخمین دقیق آن در آبخوان‌های ایران اهمیت زیادی دارد. استفاده از روش‌های مناسب برآورد تغذیه با توجه به شرایط منطقه‌ای، ضرورت دارد. مولفه تغذیه از اجزای کلیدی معادله بیلان آب است که به‌عنوان ورودی سیستم آب زیرزمینی، عملکرد سیستم آبخوان را کنترل می‌کند. در این پژوهش از مدل WetSpass-M به منظور برآورد تغذیه ...
بیشتر
توجه به مسئله تغذیه نزولات جوی و تخمین دقیق آن در آبخوان‌های ایران اهمیت زیادی دارد. استفاده از روش‌های مناسب برآورد تغذیه با توجه به شرایط منطقه‌ای، ضرورت دارد. مولفه تغذیه از اجزای کلیدی معادله بیلان آب است که به‌عنوان ورودی سیستم آب زیرزمینی، عملکرد سیستم آبخوان را کنترل می‌کند. در این پژوهش از مدل WetSpass-M به منظور برآورد تغذیه سالانه دشت آبخوان ارومیه استفاده شد. به دلیل استفاده از داده‌های قابل دسترس، این مدل قادر به تخمین مقادیر تغذیه به صورت توزیعی می‌باشد و مولفه‌های بیلان به صورت ماهانه، فصلی و سالانه قابل برآورد است. پس از واسنجی مدل، مقادیر ماهانه رواناب، تغذیه، تبخیر و تعرق و برگاب در دوره آماری 2006-2020 برآورد شد. بیشترین مقدار رواناب در بخش غربی و بالاترین نرخ تغذیه در مناطق شمالی، غربی و جنوبی مشاهده شد. بعلاوه، بخش‌های غربی و مرکزی، تبخیر و تعرق بالاتری داشته و در بخش شمالی دشت آبخوان، کمترین تبخیر و تعرق برآورد شد. از نظر بیلان آب، نتایج نشان داد حدود 54/47 درصد بارش سالیانه به تغذیه، 24/14درصد به تبخیر و تعرق، 3/26 درصد به رواناب و 2 درصد به برگاب تبدیل می‌شوند. در مرحله اعتبارسنجی، مقادیر برآوردی مدل WetSpass-M با مقادیر مشاهده‌ای روش Scanlon مورد اعتبارسنجی قرار گرفت. باتوجه به وجود آمار چاه‌های مشاهداتی برای دوسال 2009 و 2019 اعتبارسنجی انجام گرفت. کارایی مدل بر اساس معیارهای KGE و Dr به‌عنوان مناسب‌ترین معیارهای ارزیابی نشان داد که مقادیر تغذیه WetSpass و مقادیرتغذیه‌ای مشاهده‌ای روش Scanlon نزدیک به هم می‌باشند.
آب های زیرزمینی
ناصر جبرائیلی اندریان؛ عطا الله ندیری؛ مریم قره خانی
چکیده
در سه دهه گذشته، مخازن آب زیرزمینی ایران با چالش‌های مهم و مرتبطی مواجه بوده است. کاهش همزمان حجم و کیفیت این آب‌ها که با افزایش آلاینده‌ها نیز برای اغلب مصارف غیر قابل استفاده می‌شود. بنابراین برای جلوگیری همین مقدار آب در دسترس ضرورت ارزیابی کیفیت آب‌های زیرزمینی و شناسایی عوامل انسانی یا طبیعی تاثیر گذار بر کیفیت بیش از پیش تاکید ...
بیشتر
در سه دهه گذشته، مخازن آب زیرزمینی ایران با چالش‌های مهم و مرتبطی مواجه بوده است. کاهش همزمان حجم و کیفیت این آب‌ها که با افزایش آلاینده‌ها نیز برای اغلب مصارف غیر قابل استفاده می‌شود. بنابراین برای جلوگیری همین مقدار آب در دسترس ضرورت ارزیابی کیفیت آب‌های زیرزمینی و شناسایی عوامل انسانی یا طبیعی تاثیر گذار بر کیفیت بیش از پیش تاکید می‌شود. در این پژوهش ابتدا با بررسی هیدروژئوشیمیایی آلودگی حاصل از عناصر اصلی، فرعی و کمیاب شناسایی گردید و سپستغییرات آبنمود معرف آبخوان در مقابل هدایت الکتنوریکی منابع آب موجود در آبخوان دشت آذرشهر بررسی شده است. به‌منظور دستیابی به اهداف پژوهش در منطقه موردمطالعه داده های بلند مدت سطح آب و هدایت الکتریکی از آب منطقه‌ای استان آذربایجان شرقی اخذ شده و پس از بررسی اولیه، اقدام به نمونه‌برداری از چاه‌ها و قنات‌های موجود در منطقه گردید و تعداد 33 نمونه با توزیع مناسب از آبخوان برداشت گردیده و به آزمایشگاه آب دانشگاه تبریز منتقل شد. پارامترهای اندازه‌گیری شده شامل pH، هدایت الکتریکی، عناصر اصلی، فرعی و کمیاب بود. نتایج حاصل از تجزیه شیمیایی عناصر، غلظت بیش‌ازحد مجاز شرب نیترات و عناصر آرسنیک، سرب، نیکل و کروم را نشان داد. به منظور بررسی تیپ آب منطقه از نمودارهای پایپر و استیف استفاده شد که نشان داد تیپ آب عمدتا سولفاته و بیکربناته می‌باشد؛ که منشا آب‌های موجود مطابق سازندهای زمین‌شناسی منطقه، آب حاصل از اختلاط و آب‌های حاصل تعویض یونی بودند. همچنین یافته‌های حاصل از آنالیزهای آماری چند متغیره تحلیل عاملی نیز چهار گروه عاملی را در کیفیت منابع آب منطقه موثر نشان دادند که تنها عامل چهارم انسان‌زاد تلقی شد. به‌طور کل اکثریت عناصر کمیاب موجود در منابع آبی متأثر از سازندها و اندرکنش آب-سنگ است. روند کلی آبنمود معرف کمیت آبخوان در طی بازه زمانی 25 ساله تقریباَ متعادل و با شیب نزولی کم می‌باشد ولی روند کلی نمودار کموگراف هدایت الکتریکی در این آبخوان به صورت صعودی با شیب بسیار بالاتر است که نشانگر افزایش فعالیت‌های انسان‌زاد و وجود شورابه‌ها و لایه‌های با شوری بالا می‌باشد که در اثر انحلال و نفوذ به آب زیرزمینی منجر به کاهش کیفیت مخزن آب زیرزمینی شده است. در منطقه مطالعاتی عمده نمونه‌های آلوده از نظر عناصر اصلی و کمیاب در اطراف شهر گوگان که انتهای دشت می‌باشد. آلودگی در انتهای دشت با روند کلی انحلال در مسیر حرکت آب‌زیرزمینی و تمرکز چاه‌های پمپاژ در این منطقه مرتبط است
