هیدروژئومورفولوژی

نقش عوامل هیدروژئومورفولوژیکی در تأمین آب و مکان گزینی سکونتگاه‌ها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی "AHP" (مطالعه موردی: دشت میاندوآب)

داود مختاری؛ سمیه معزز

دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1393، ، صفحه 1-19

چکیده

  چکیده تأمین آب از مسائل مهم جهان از گذشته تا به حال بوده است. منابع آب سطحی و زیرزمینی یکی از منابع باارزش برای انسانها به­شمار می­روند. در شرایط موجود با عنایت به روند رو به تزاید جمعیت، توسعه فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی و افزایش نیاز به آب، بهره‌برداری غیراصولی از یک‌سو و وقوع خشکسالی‌ها و نوسانهای آب و هوایی از دیگر سو، شناخت پتانسیل ...  بیشتر چکیده تأمین آب از مسائل مهم جهان از گذشته تا به حال بوده است. منابع آب سطحی و زیرزمینی یکی از منابع باارزش برای انسانها به­شمار می­روند. در شرایط موجود با عنایت به روند رو به تزاید جمعیت، توسعه فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی و افزایش نیاز به آب، بهره‌برداری غیراصولی از یک‌سو و وقوع خشکسالی‌ها و نوسانهای آب و هوایی از دیگر سو، شناخت پتانسیل آبی هر منطقه جهت تصمیم‌گیری در حفاظت و استفاده درست از منابع آب ضروری است. بدین منظور در پژوهش حاضر به بررسی و شناسایی نقش عوامل هیدروژئومورفولوژیکی در تأمین آب و مکان­گزینی سکونتگاهها در دشت میاندوآب پرداختیم. جهت انجام دادن این مطالعه از تصویر ماهواره‎‏ای لندست 2011 سنجنده TM، نقشه زمین­شناسی 1:100000 استفاده کردیم. لایه فاکتورهای موثر (شیب، لیتولوژی، کاربری زمین، فاصله از گسل، بارندگی، فاصله از رودخانه، طبقات ارتفاعی و پوشش گیاهی) را در محیط GIS آماده شد سپس با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) وزن­دهی لایه­ها انجام دادیم. نتایج به­دست آمده با استفاده از این روش و همچنین تفسیر ضرایب فاکتورها نشان داد که فاصله از رودخانه، بارندگی و طبقات ارتفاعی نقش مهمی در تأمین آب دارند. در نهایت نقشه مکان­یابی سکونتگاهها را در محیط GIS در پنج کلاس از بسیار مناسب تا  بسیار نامناسب تهیه کردیم. بهترین مکانها جهت مکان­گزینی نواحی جنوب غربی و مرکزی دشت، و نواحی اطراف دریاچه ارومیه، نزدیک گسلها و همچنین نواحی بدلندی مکانهای نامناسب جهت مکان­گزینی سکونتگاهها بودند. لذا آلودگی و یا کاهش کیفیت منابع آب می تواند به طور مستقیم و غیر مستقیم سلامتی انسان و امنیت غذایی او را به خطر اندازد. رودخانه اهر یکی از رودخانه های مهم دامنه های غربی سبلان می باشد و نقش موثری در سیراب سازی و تامین آب اراضی کشاورزی و شهرها و روستاهای در مسیر خود دارد.ولی در سال های اخیر این رودخانه دچار تغییراتی در میزان دبی و رواناب حوضه گردیده است. در این پژوهش به صورت موردی تغییرات درازمدت کیفیت آب رودخانه در ایستگاه اهر با استفاده از شاخص های(pH,Na، SO4، TDS) مورد بررسی و با استفاده از آزمون آماری من-کندال روندیابی گردیده است و سپس با استفاده از رابطه رگرسیون خطی هر سه شاخص تا سال 1400پیش بینی شده است .نتایج این بررسی ، نشان می دهد، هر سه شاخص در طول دوره چهل ساله مورد مطالعه، روند افزایشی داشته اند، که در نتیجه آن شاخص Na همچنان در منطقه خوب، شاخص SO4، در محدوده خوب و قابل قبول و شاخص TDS به محدوده نامناسب و بد برای مصرف انسان بر اساس آستانه های تعیین شده شولر رسیده است. بنابراین بر اساس نتایج و پیش بینی های انجام شده ، مواد جامد محلول در آب منطقه مورد مطالعه به شدت افزایش یافته ودرصورت تداوم وتشدید این روند منجر به آلودگی آب این رودخانه و مضر برای مصرف انسان می گردد .

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 2.48 M

بررسی و پهنه‌بندی مناطق مستعد به وقوع سیل با تأکید بر سیلاب‌های شهری (مطالعه‌ موردی: شهر ماکو)

حسن احمدزاده؛ رشید سعیدآبادی؛ الهه نوری

دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1394، ، صفحه 1-24

چکیده

  در میان کل سوانح طبیعی، سیلاب بیشترین خسارت را به بخش کشاورزی، شیلات، مسکن و زیرساخت­ها وارد     می­سازد و به­شدت روی فعالیت­های اجتماعی و اقتـصادی تأثیر می­گذاردو تعداد بی­شماری از افراد را تحت تأثیر قرار می­دهد. رخداد چندین سیل توأم با خسارت­های جانی و مالی در شهر ماکو نشان­دهنده­ ضرورت مطالعه­ جامع ...  بیشتر در میان کل سوانح طبیعی، سیلاب بیشترین خسارت را به بخش کشاورزی، شیلات، مسکن و زیرساخت­ها وارد     می­سازد و به­شدت روی فعالیت­های اجتماعی و اقتـصادی تأثیر می­گذاردو تعداد بی­شماری از افراد را تحت تأثیر قرار می­دهد. رخداد چندین سیل توأم با خسارت­های جانی و مالی در شهر ماکو نشان­دهنده­ ضرورت مطالعه­ جامع در این زمینه در حوضه‌های منتهی به شهر ماکو از جمله زیرحوضه­های کوچک کوهستانی شمالی شهر است. در این پژوهش نخست ویژگی­های فیزیوگرافی محدوده­ مورد مطالعه را با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، توابع تحلیلی GIS و WMS معین کردیم. سپس پهنه­های تولید سیل را در منطقه با تأکید بر شهر ماکو شناسایی و مسیل­های هدایت­کننده سیلاب به کالبد شهر را تحلیل کردیم. نتایج نشان داند که توپوگرافی خشن، ضخامت کم عناصر منفصل روی سنگ بستر و ظرفیت ناچیز آنها برای نگهداشت آب، نبود پوشش گیاهی مناسب، تجاوز به حریم سیلاب‌ها و تبدیل آنها به سطوح نفوذناپذیر، شرایط را برای جریان سیل‌های مخرب به­ویژه هنگام وقوع بارش‌های رگباری در ماه‌های خشک سال مهیا می‌سازد به­گونه­ای که روان­آب حاصل از یک بارش با شدت 120 میلی­متر در ساعت، در حدود 5/2 میلیون مترمکعب برآورد شد. از این میزان 338 هزار متر مکعب از زیرحوضه‌های کوچک شمالی مشرف به شهر، حاصل می‌شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.86 M

تحلیل الگو و فرسایش‌پذیری مسیر رودخانه گرمی‌چای

صیاد اصغری سراسکانرود؛ بتول زینالی؛ نادر پورنریمان

دوره 2، شماره 3 ، شهریور 1394، ، صفحه 1-20

چکیده

  چکیده    رودخانه­ ها سیستم­ های پویا هستند که مرزهای جانبی و مشخصات مورفولوژیکی آنها در طول زمان و به­ طور پیوسته در حال تغییر است. این ناپایداری و تغییرات تحت تأثیر فرسایش­ پذیری مسیر رود و به­تبع آن تغییریافتن الگوهای رودخانه ­ای ایجاد می­شود. محدوده مورد مطالعه این تحقیق رودخانه گرمی چای واقع در استان آذربایجان ...  بیشتر چکیده    رودخانه­ ها سیستم­ های پویا هستند که مرزهای جانبی و مشخصات مورفولوژیکی آنها در طول زمان و به­ طور پیوسته در حال تغییر است. این ناپایداری و تغییرات تحت تأثیر فرسایش­ پذیری مسیر رود و به­تبع آن تغییریافتن الگوهای رودخانه ­ای ایجاد می­شود. محدوده مورد مطالعه این تحقیق رودخانه گرمی چای واقع در استان آذربایجان شرقی است. هدف این تحقیق بررسی انواع الگوهای جریان رودخانه و تعیین فرسایش­ پذیری مسیر جریان است. جهت رسیدن به این هدف از تصاویر ماهواره­ای لندست، مدل رقومی ارتفاعی (DEM)، نقشه­های زمین­شناسی، کاربری اراضی و پوشش گیاهی و جهت تعیین الگوی رودخانه و عوامل مؤثر بر آن از شاخص­های ضریب خمیدگی، زاویه مرکزی و تحلیل نیم­رخ طولی استفاده شد. در مرحله بعد، با روی­هم ­گذاری لایه­های مؤثر در فرسایش ­پذیری رودخانه، کلاس­های فرسایش­ پذیری رودخانه را در پنچ کلاس تعیین گردید. نتایج تحقیق نشان داد که الگوی رودخانه پیچان­ رودی است. تحلیل نیمرخ طولی نشان داد که تغییر حالتی در پروفیل طولی دیده نمی‌شود و این تغییرات، حالت بهنجار دارد که گویای روند منظم و مشخص در عوامل تأثیرگذار بر فعالیت‌های مورفولوژیکی رودخانه است. علاوه بر این، نتایج نشان داد که مناطق فرسایش­ پذیری متوسط تا زیاد و زیاد، عمدتاً منطبق بر مناطقی که دارای تشکیلات حساس به فرسایش (عمدتاً رسوبات کواترنری)، فاقد پوشش گیاهی مناسب و متراکم هستند و باعث ایجاد حرکات دامنه­ ای به بستر رودخانه می­شوند. 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.53 M

پیش بینی زمانی و مکانی تراز آب زیرزمینی دشت داورزن

طاهر رجائی؛ فاطمه پوراصلان

دوره 2، شماره 4 ، آذر 1394، ، صفحه 1-19

چکیده

  هدف از این پژوهش تخمین مقدار تراز آب زیرزمینی در نقاط مختلف دشت داورزن واقع در استان خراسان رضوی در یک ماه آینده است. جهت پیش ­بینی زمانی از روش پرسپترون چندلایه‌ شبکه­ عصبی و برای پیش ­بینی مکانی از روش کریجینگ استفاده شده است. داده­ های ورودی شامل سری زمانی تراز آب زیرزمینی است که به ­مدت هشت سال از مهر 82 تا اسفند 89 به صورت ...  بیشتر هدف از این پژوهش تخمین مقدار تراز آب زیرزمینی در نقاط مختلف دشت داورزن واقع در استان خراسان رضوی در یک ماه آینده است. جهت پیش ­بینی زمانی از روش پرسپترون چندلایه‌ شبکه­ عصبی و برای پیش ­بینی مکانی از روش کریجینگ استفاده شده است. داده­ های ورودی شامل سری زمانی تراز آب زیرزمینی است که به ­مدت هشت سال از مهر 82 تا اسفند 89 به صورت ماهیانه اندازه­گیری شده است. ابتدا به ­منظور تعیین میزان دقت مدل، تراز آب زیرزمینی 12 ماه پایانی یک پیزومتر جدید با استفاده از روش پیشنهادی مدل­ سازی شده و با مقدار واقعی آن مقایسه گردیده است. مقدار ضریب انطباق به ­دست آمده (812/0E=) نشان‌ دهنده­ کارایی مدل در این دشت است. سپس با اتکا به نتایج قابل قبول به ­دست آمده، تراز آب زیرزمینی یک ماه آینده  پیش بینی شد. در مرحله­ بررسی کارایی مدل، روش شبکه­ عصبی با میانگین ضریب انطباق 688/0 برای پیزومترها و نیم تغییرنمای گوسی نیز با درصد همبستگی 657/0 نتایج قابل قبولی را برای دشت داورزن نشان دادند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 853.82 K

شناسایی و استخراج تغییرات رودخانه‌ی زرینه‌رود در فاصله‌ی سال‌های 1989 تا 2014 با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره‌ای

صیاد اصغری سراسکانرود؛ مهدی پوراحمد

دوره 2، شماره 5 ، اسفند 1394، ، صفحه 1-16

چکیده

  این تحقیق به منظور شناسایی و استخراج تغییرات قسمتی از رودخانه­ی زرینه‌رود در فاصله­ی سال‌های 1989 تا 2014 میلادی - مطابق با سال‌های 1368 تا 1393 هجری شمسی- با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست انجام گرفته است؛ تغییر مسیر و مورفولوژی مجرای رودخانه‌ها - که از ویژگی‌های مهم دشت‌های سیلابی بوده- و در مقیاس زمانی اتفاق می‌افتد، و مطالعه ...  بیشتر این تحقیق به منظور شناسایی و استخراج تغییرات قسمتی از رودخانه­ی زرینه‌رود در فاصله­ی سال‌های 1989 تا 2014 میلادی - مطابق با سال‌های 1368 تا 1393 هجری شمسی- با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست انجام گرفته است؛ تغییر مسیر و مورفولوژی مجرای رودخانه‌ها - که از ویژگی‌های مهم دشت‌های سیلابی بوده- و در مقیاس زمانی اتفاق می‌افتد، و مطالعه آن با استفاده از فن‌آوری سنجش ‌از دور، نتایج مطلوب‌تری به دست می‌دهد در این تحقیق نیز از این تکنیک استفاده شده است. تصاویر پس از تصحیحات رادیومتریک و تصحیحات هندسی، جهت افزایش تباین به روش خطی بسط داده شده و در مرحله­ی بعد با استفاده از روش‌های تحلیل مؤلفه‌های اصلی و ترکیب باندی بهترین مؤلفه و ترکیب باندی مشخص گردید. سپس با انتقال این مؤلفه‌ها و ترکیب باندی به محیط نرم‌افزار ArcGIS محدوده­ی رودخانه­ در سال‌های مورد مطالعه استخراج و تجزیه‌ و تحلیل شد. جهت تحلیل کمّی تغییرات مسیر رودخانه، از شاخص‌های ضریب خمیدگی و بعد فراکتالی برای مقایسه­ی سال‌های مورد مطالعه استفاده شد. نتایج تحقیق نشان‌ می‌دهد به علت کاهش بسیار محسوس دبی رودخانه از سال 2000 تا سال 2014، پتانسیل رودخانه برای ایجاد تغییرات مورفولوژیک در بخش‌های مختلف بسیار پایین است. بیشترین میزان تغییرات در سال 1989 اتفاق افتاده است. ناپایداری مسیر رودخانه نیز در طی سال‌های مورد مطالعه به جز حذف یک پیچان‌رود از الگوی سال 1989، بسیار کم می‌باشد. همچنین نتایج روش‌های استخراج الگوی رودخانه نشان داد که جهت تشخیص خط مرزی رودخانه تحلیل مؤلفه‌های اصلی از روش‌های دیگر کاراتر است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.37 M

برآورد فرسایش و رسوب حوضه ی آبریز رودخانه ی گاوی با استفاده از روش MPSIAC در محیط GIS

داود مختاری؛ فاطمه محمدزاده گلانی؛ محمدرضا نیکجو؛ شمس الله عسگری

دوره 3، شماره 6 ، خرداد 1395، ، صفحه 1-16

چکیده

  حوضه­ی آبریز رودخانه­ی گاوی واقع در جنوب­غرب شهرستان ایلام با مساحت 460 کیلومتر مربع می­باشد که وقوع انواع فرسایش در آن قابل ملاحظه بوده، لذا برآورد مقدار فرسایش و رسوب جهت طرح­های حفاظت آب و خاک ضروری می­نماید. روش تحقیق در این مطالعه مبتنی بر مطالعات کتابخانه­ای، میدانی و استفاده از مدل­های تجربی برآورد فرسایش و رسوب ...  بیشتر حوضه­ی آبریز رودخانه­ی گاوی واقع در جنوب­غرب شهرستان ایلام با مساحت 460 کیلومتر مربع می­باشد که وقوع انواع فرسایش در آن قابل ملاحظه بوده، لذا برآورد مقدار فرسایش و رسوب جهت طرح­های حفاظت آب و خاک ضروری می­نماید. روش تحقیق در این مطالعه مبتنی بر مطالعات کتابخانه­ای، میدانی و استفاده از مدل­های تجربی برآورد فرسایش و رسوب می باشد. در این تحقیق مدل تجربی MPSIAC، که بیشترین پارامترهای مؤثر در فرسایش و رسوب را در نظر می­گیرد، به عنوان تکنیک منتخب مورد استفاده قرار گرفته و پارامترهای محیطی در قالب این روش مورد بررسی قرار گرفته­اند و در نهایت نتایج حاصل با ایستگاه رسوب­سنجی تنگه باجک مقایسه گردید. در این مقاله از نرم­افزار GIS به منظور تهیه­ی لایه­های اطلاعاتی استفاده شده است. نـتایج این بررسی­ها، بیانگر این است که  مدل MPSIAC در این حوضه به خوبی پاسخ می­دهد، زیرا به عنوان نمونه مقدار رسوب برآورد شده در حوضه­ی مورد مطالعه با مدل MPSIAC  20/453 تن رسوب در کیلومتر مربع در سال و رسوب برآورد شده در ایستگاه هیدرومتری تنگه­ی باجک 23/461 تن در سال می­باشد، همچنین مشاهده گردید میزان رسوب برآورد شده در این حوضه در کلاس فرسایشی 4 و از نظر طبقه­بندی کیفی فرسایش در کلاس درجه­ی زیاد قرار داشته و طبق تعریف این کلاس می­توان گفت که در این حوضه جابجایی ذرات خاک به میزانی است که اجرای برنامه­های حفاظت خاک و آب ضرورت و اولویت داشته و استفاده از اراضی محدودیت زیادی دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 923.72 K

پهنه بندی خطر وقوع سیل در حوضه ی آبریز کرگانرود با استفاده از Arc GIS

موسی عابدینی؛ روقیه فتحی جوکدان

دوره 3، شماره 7 ، شهریور 1395، ، صفحه 1-17

چکیده

  امروزه پدیده­ی سیل یکی از پیچیده­ترین رخداد­های مخاطره­آمیز است که بیش از سایر بلایای طبیعی دیگر، همه ساله در نقاط مختلف دنیا منجر به ایجاد خسارت­های جانی و مالی و تخریب اراضی کشاورزی می­شود. به دلیل سیل­خیز بودن حوضه­ی کرگانرود، بررسی و پهنه­بندی خطر وقوع سیل در این حوضه ضروری به نظر می­رسد. لذا در این تحقیق ابتدا ...  بیشتر امروزه پدیده­ی سیل یکی از پیچیده­ترین رخداد­های مخاطره­آمیز است که بیش از سایر بلایای طبیعی دیگر، همه ساله در نقاط مختلف دنیا منجر به ایجاد خسارت­های جانی و مالی و تخریب اراضی کشاورزی می­شود. به دلیل سیل­خیز بودن حوضه­ی کرگانرود، بررسی و پهنه­بندی خطر وقوع سیل در این حوضه ضروری به نظر می­رسد. لذا در این تحقیق ابتدا متغیرهای تأثیرگذار در وقوع سیل نظیر: شیب، زمین­شناسی، پوشش گیاهی، خاک، میزان بارندگی و رتبه­بندی آبراهه­ها، مورد بررسی قرار گرفته و به صورت لایه­های اطلاعاتی وارد نرم­افزار جی آی اس شده­اند. سپس به هر یک از متغیرها براساس درجه­ی اهمیت آنها طبق نظر کارشناسان مرتبط، امتیازاتی داده شده است. نهایتاً با تلفیق لایه­های مذکور و تجزیه و تحلیل آنها نقشه­ی پهنه­بندی خطر وقوع سیل با چهار پهنه­ی خطر تهیه شده است که شامل: 1- احتمال وقوع زیاد، نسبتاً زیاد، متوسط و کم می­باشد. با توجه به نقشه­ی پهنه­بندی وقوع سیل، پهنه­ی با احتمال وقوع­زیاد، 86/18 درصد (53/113 کیلومترمربع)، پهنه­هایی با احتمال وقوع نسبتاً­ زیاد، 68/35 درصد (90/215 کیلومترمربع)، پهنه­هایی با احتمال وقوع­ متوسط، 66/29 درصد (29/179 کیلومترمربع) و پهنه­هایی با احتمال وقوع کم، 80/15 درصد (58/94) از سطح حوضه را شامل می­شوند. نتایج تحقیق نشان می­دهد که حوضه­ی مورد مطالعه به دلیل برخورداری از متوسط بارندگی سالانه­ی 7/1058 میلی­متر، شیب زیاد، سازند­های نسبتاً نفوذناپذیر و همچنین به دلیل داشتن شکلی دایره­وار از قابلیت سیل­خیزی نسبتاً زیادی برخوردار می­باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 2.84 M

پتانسیل یابی آب های زیرزمینی از طریق فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در حوضه ی مهدیشهر

حسن فتحی زاد؛ حمید علیپور؛ سیده نگار هاشمی نسب؛ حاجی کریمی

دوره 3، شماره 8 ، آذر 1395، ، صفحه 1-20

چکیده

  آب­های زیرزمینی به­عنوان بخش مهمی از آب­های تجدیدپذیر جهان به­حساب می­آیند. با افزایش جمعیت، گرایش به زندگی شهرنشینی و غیره، تقاضا برای این منابع روز به روز در حال افزایش است. امروزه استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تبدیل به یکی از ابزارهای قدرتمند و مقرون به صرفه ­جهت شناسایی و اکتشاف منابع آب زیرزمینی ...  بیشتر آب­های زیرزمینی به­عنوان بخش مهمی از آب­های تجدیدپذیر جهان به­حساب می­آیند. با افزایش جمعیت، گرایش به زندگی شهرنشینی و غیره، تقاضا برای این منابع روز به روز در حال افزایش است. امروزه استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تبدیل به یکی از ابزارهای قدرتمند و مقرون به صرفه ­جهت شناسایی و اکتشاف منابع آب زیرزمینی قابل دسترس شده است. هدف از این تحقیق نیز مشخص کردن نواحی بالقوه آب­های زیرزمینی در منطقه­ی مهدیشهر واقع در استان سمنان با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی (AHP)، سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی می­باشد. پارامترهایی که برای شناسایی نواحی بالقوه آب­های زیرزمینی در نظر گرفته شده است عبارتند از واحدهای سنگ­شناسی، خطواره­ها، شیب، توپوگرافی، تراکم زهکشی، پوشش گیاهی و خطوط همباران که با استفاده از نقشه­های توپوگرافی 1:50000، مدل ارتفاعی رقومی، تصویر ماهواره­ایETM+، نقشه زمین­شناسی 1:250000 و آمار باران­سنجی ایستگاه­های هواشناسی از طریق تکنیک­های سنجش از دور و GIS به دست آمده­اند. تمام لایه­ها در کلاس­های مختلف از طریق تحلیل سلسله مراتبی جهت تعیین نواحی بالقوه آب­های زیرزمینی مورد وزن­دهی قرار گرفته و پس از مدل­سازی در محیط GIS، حوضه­ی مهدیشهر از نظر نواحی بالقوه آب­های زیرزمینی تقسیم­بندی گردید. نتایج نشان داد که از بین 7 معیار مورد بررسی توسط نظرات کارشناسی و روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، معیار سنگ­شناسی و خطواره به ترتیب با اهمیت نسبی 33/0 و 22/0 دارای بیشترین اهمیت نسبی و ارجحیت بالا جهت پتانسیل­یابی آب­های زیرزمینی در منطقه می­باشد. همچنین در منطقه مورد مطالعه آبرفت­های کواترنری شامل تراس­های قدیم و جدید و رسوبات رودخانه­ای دارای بیشترین اهمیت نسبی و مطلوبیت و ذخایر تراسی و مخروط افـکنه­های کوهپایه­ای قدیمی مرتفع و جدیـد کم ارتفاع به عـنوان مناطق بالقوه خوب آب­های زیرزمینی محسوب می­شوند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.47 M

رفتار فرکتالی و ارتباط آن با خصوصیات هیدرومورفومتری حوضه‌های آبریز دامنه‌ی شمالی بینالود

عذرا خسروی؛ عادل سپهر؛ زهرا عبدالله‌زاده

دوره 3، شماره 9 ، اسفند 1395، ، صفحه 1-20

چکیده

  در این پژوهش، روابط بین ابعاد فرکتال با خصوصیات مورفومتری حوضه­های آبریز دامنه­ی شمالی بینالود مطالعه شده است. هدف مقاله، محاسبه­ی ابعاد فرکتال حوضه­های مورد مطالعه و مقایسه­ی نتایج آن با خصوصیات مورفومتری آنها و تحلیل رفتار فرکتالی این حوضه­ها بوده است. در ابتدا رودخانه­های طرق، گلستان، اسجیل، گلمکان، فریزی و اخلمد ...  بیشتر در این پژوهش، روابط بین ابعاد فرکتال با خصوصیات مورفومتری حوضه­های آبریز دامنه­ی شمالی بینالود مطالعه شده است. هدف مقاله، محاسبه­ی ابعاد فرکتال حوضه­های مورد مطالعه و مقایسه­ی نتایج آن با خصوصیات مورفومتری آنها و تحلیل رفتار فرکتالی این حوضه­ها بوده است. در ابتدا رودخانه­های طرق، گلستان، اسجیل، گلمکان، فریزی و اخلمد در دامنه­های شمالی بینالود انتخاب و مرز حوضه­های آبریز آنها با استفاده از عکس­های هوایی، تصاویر ماهواره­ای و نقشه­های توپوگرافی مشخص شد. سپس شاخص­های مورفومتری و هیدرولوژی حوضه مانند نسبت انشعاب، طول شبکه­های رودخانه­، تعداد شبکه­ها، مساحت حوضه­ها و طول آبراهه­ی اصلی هر یک از حوضه­ها اندازه­گیری و در نهایت بعد فرکتال برای هر حوضه محاسبه گردید. بر اساس محاسبات صورت گرفته، حوضه­ی آبریز رودخانه­ی اسجیل دارای بیشترین مقدار بعد فرکتال، و حوضه­ی آبریز رودخانه­ی طرق حداقل مقدار عددی بعد فرکتال را دارا می­باشد. نتایج حاصل از این پژوهش مشخص­کننده­ی روابط معناداری بین ابعاد فرکتال حوضه­ها، شبکه­های زهکشی، فرم­ها، الگوهای نهایی و خصوصیات مورفومتری آنها می­باشد. بررسی رابطه­ی بین بعد فرکتال نسبت انشعاب با مساحت حوضه­های مورد مطالعه، یک رابطه­ی معکوس و منفی را نشان می­دهد، به­طوری­ که در بین حوضه­های مورد مطالعه، حوضه­ی آبریز اسجیل با کمترین مساحت، دارای بیشترین بعد فرکتال انشعاب رودخانه­ای و حوضه­ی آبریز طرق با بیشترین مساحت، حداقل بعد فرکتال انشعاب روخانه­ای را نشان می­دهد. همچنین نتایج ضریب همبستگی در سطح اطمینان 95% بین پارامترهای مورفومتری و ابعاد فرکتال انشعاب رودخانه­ای و تراکم زهکشی، نشان داد که بعد فرکتال انشعاب رودخانه­ای و شکل حوضه، بیشترین ضریب همبستگی را داراست.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 977.37 K

بررسی نقش عوامل هیدروژئومورفولوژیکی مؤثر در تأمین آب و مکان‌گزینی سکونتگاه‌ها با استفاده از روش تحلیل سلسه مراتبی(AHP) در شهرستان میاندوآب

داود مختاری؛ سمیه معزز؛ فاطمه محمدزاده گلانی

دوره 4، شماره 10 ، خرداد 1396، ، صفحه 1-19

چکیده

  در حیات انسان تأمین آب، از مسائل مهم از گذشته تا حال بوده است منابع آب سطحی و زیرزمینی از منابع با ارزش به شمار می­رود و این منابع فراهم­کننده­ی آب مصرفی مردم می­باشند. در شرایط موجود با عنایت به روند ازدیاد جمعیت­، توسعه فعالیت­های کشاورزی­، صنعتی و بهره­برداری بی­رویه، شناخت پتانسیل آبی هر منطقه جهت حفاظت و استفاده ...  بیشتر در حیات انسان تأمین آب، از مسائل مهم از گذشته تا حال بوده است منابع آب سطحی و زیرزمینی از منابع با ارزش به شمار می­رود و این منابع فراهم­کننده­ی آب مصرفی مردم می­باشند. در شرایط موجود با عنایت به روند ازدیاد جمعیت­، توسعه فعالیت­های کشاورزی­، صنعتی و بهره­برداری بی­رویه، شناخت پتانسیل آبی هر منطقه جهت حفاظت و استفاده بهینه از منابع آب ضروری است. در این پژوهش به اولویت­بندی عوامل هیدروژئومورفولوژیکی در تأمین آب و مکان­گزینی سکونتگاه­ها پرداخته شد. در این مطالعه از تصویر TM، 2011 ماهواره لندست استفاده شد. فاکتورهای هیدروژئومورفولوژی انتخاب شده عبارتند از: شیب، جهت شیب، لیتولوژی، کاربری زمین و ... که در محیط GIS آماده شد سپس با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی وزندهی لایه­ها انجام شد. صحت­سنجی پژوهش نیز بدین طریق بود که نتایج به دست آمده با همه­ی لایه­های اطلاعاتی به عنوان محدوده­های معیار مقایسه و مشخص شد که مناطق انتخاب شده به عنوان خیلی مناسب و مناسب برای مکان­گزینی دارای شرایط ایده­آل می­باشند. می­توان نتیجه­گیری کرد که فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی عملکرد مناسبی در تعیین عوامل هیدروژئومورفولوژیکی در تأمین آب و مکان­گزینی دارد. تفسیر ضرایب نشان داد که، فاصله از رودخانه، بارندگی و طبقات ارتفاعی نقش مهمی دارند.    

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 616.48 K

ارائه مدل مفهومی- چینه‌ای نهشته‌های کواترنر شمال دریاچه‌ی ارومیه با استفاده از GMS

احد حبیب‌زاده؛ شهرام روستایی؛ محمدرضا نیکجو؛ عطاءاله ندیری

دوره 4، شماره 11 ، شهریور 1396، ، صفحه 1-20

چکیده

  نهشته­های کواترنر به عنوان منابع اصلی تأمین­کننده­ی آب شیرین برای بشر محسوب شده و همیشه تحت تأثیر فعالیت­های انسانی از قبیل کشاورزی، صنعت، غیره قرار داشته­اند. مدل مفهومی نشان­دهنده­ی ابعاد و جهت و چگونگی گسترش نهشته­ها است. در پژوهش حاضر مدل مفهومی- چینه­ای نهشته­های کواترنر دشت تسوج واقع در شمال دریاچه­ی ارومیه ...  بیشتر نهشته­های کواترنر به عنوان منابع اصلی تأمین­کننده­ی آب شیرین برای بشر محسوب شده و همیشه تحت تأثیر فعالیت­های انسانی از قبیل کشاورزی، صنعت، غیره قرار داشته­اند. مدل مفهومی نشان­دهنده­ی ابعاد و جهت و چگونگی گسترش نهشته­ها است. در پژوهش حاضر مدل مفهومی- چینه­ای نهشته­های کواترنر دشت تسوج واقع در شمال دریاچه­ی ارومیه تهیه شده است. مدل بر اساس 28 لوگ­ زمین­شناسی چاه­های مشاهده­ای و 78 سونداژ ژئوالکتریکی در نرم­افزار GMS  تهیه شده است. بر اساس مقاطع ژئوالکتریک 5 کلاس چینه­ای برای نهشته­های کواترنر دشت تسوج تفکیک گردید، که شامل نهشته­های آبرفتی Qal، نهشته­های خشک Q3، نهشته­های آبرفتی دانه متوسط (احتمالاً حاوی آب) Q2، نهشته­های آبرفتی ریزدانه (احتمالاً حاوی آب)  Q1و رس Qmf هستند. نتایج نشان می­دهد، نهشته­های کلاس  Q2از نفوذپذیری متوسط برخوردار بوده دارای سفره­ی آب زیرزمینی شیرین هستند، گسترش عمده­ی این واحد در نواحی شرقی و جنـوب­شرقی می­باشد. بیشترین فراوانی نهشته­های  Q3و Qal در ارتفاع   1320 متر بوده ولی ضخامت بالا در ارتفاع 1550 متر با ماکزیمم 190 متر است. این نهشته­ها از یک گسترش افقی سرتاسر برخوردار بوده لکن گسترش عمودی آنها بیشتر در نواحی شمالی دشت به خصوص شمال­شرقی است. از خصوصیات این واحد نفوذپذیری شدید، عدم وجود ناخالصی­های رسی در آن می­باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.96 M

ارزیابی قابلیت اراضی حوضه‌ی رودخانه‌ی شور (شهرستان قروه) برای توسعه‌ی مناطق شهری با استفاده از مدل‌های فازی و ANP

مجتبی یمانی؛ ابوالقاسم گورابی؛ شیرین محمدخان؛ حمید گنجائیان

دوره 4، شماره 12 ، آذر 1396، ، صفحه 1-23

چکیده

   چکیده رشد جمعیت و به تبع آن رشد مراکز مسکونی، صنعتی و غیره سبب گسترش نامتوازن مناطق مسکونی و پیشروی به سمت مناطق نامساعد شده است. شهرستان قروه از جمله شهرستان­هایی است که به دلیل رشد چشمگیر جمعیت در سال­های اخیر گسترش زیادی داشته است، که بسیاری از آن­ها بدون توجه به مسائل هیدروژئومورفولوژیکی صورت گرفته است. بنابراین هدف اصلی ...  بیشتر  چکیده رشد جمعیت و به تبع آن رشد مراکز مسکونی، صنعتی و غیره سبب گسترش نامتوازن مناطق مسکونی و پیشروی به سمت مناطق نامساعد شده است. شهرستان قروه از جمله شهرستان­هایی است که به دلیل رشد چشمگیر جمعیت در سال­های اخیر گسترش زیادی داشته است، که بسیاری از آن­ها بدون توجه به مسائل هیدروژئومورفولوژیکی صورت گرفته است. بنابراین هدف اصلی این پزوهش شناسایی مناطق مستعد حوضه­ی رودخانه­ی شور جهت اهداف توسعه­ی شهری می­باشد. این تحقیق مبتنی بر روش­های میدانی کتابخانه­ای و نرم­افزاری می­باشد. در این تحقیق به منظور ارزیابی و پهنه­بندی مناطق مساعد برای توسعه­ی شهری شهرستان قروه از 8 عامل، لیتولوژِی، گسل، شیب، جهت­شیب، ارتفاع، فاصله از رودخانه، پوشش­گیاهی و کاربری اراضی استفاده شده است. روش کار به­گونه­ای است که پس از تهیه­ی لایه­های اطلاعاتی، ضرایب و تعیین ارزش آن­ها با استفاده از مدل ANP برآورد شده است. سپس در محیط GIS نقشه­های همپوشانی تهیه و یکسان­سازی عوامل و تهیه­ی نقشه­ی فازی با استفاده از گامای فازی انجام شده است. در پایان منطقه­ی مورد مطالعه از نظر مساعد بودن به منظور اهداف توسعه­ی شهری به پنج منطقه تقسیم شده است. نتایج حاصل بیانگر آن است که مناطق مرکزی و حاشیه­ی نزدیک رودخانه­ی اصلی و محدوده­ی ­اطراف شهر قروه، به دلیل دسترسی به رودخانه­ی اصلی، تغییرپذیر بودن نوع کاربری اراضی موجود در منطقه، ارتفاع پایین و نداشتن شیب زیاد، دارای بالاترین امتیاز جهت اهداف توسعه­ی شهری هستند. 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.4 M

پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی و GIS (مطالعه‌ی موردی: حوضه‌ی آبریز سردول چای، استان اردبیل)

توحید رحیم پور؛ شهرام روستایی؛ مهسا نخستین روحی

دوره 4، شماره 13 ، اسفند 1396، ، صفحه 1-20

چکیده

  چکیده در این مقاله سعی بر آن است تا مناطق مستعد از لحاظ وقوع زمین‌لغزش در حوضه­ی آبریز سردول چای واقع در استان اردبیل از طریق پهنه‌بندی مشخص گردد. برای نیل به این هـدف، لایـه‌های اطلاعاتی مربوط به 8 فاکـتور مؤثر در وقوع زمین‌لغزش شامل زمین‌شناسی، کاربری اراضی، شیب، جهت شیب، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، بارش و ارتفاع با استفاده ...  بیشتر چکیده در این مقاله سعی بر آن است تا مناطق مستعد از لحاظ وقوع زمین‌لغزش در حوضه­ی آبریز سردول چای واقع در استان اردبیل از طریق پهنه‌بندی مشخص گردد. برای نیل به این هـدف، لایـه‌های اطلاعاتی مربوط به 8 فاکـتور مؤثر در وقوع زمین‌لغزش شامل زمین‌شناسی، کاربری اراضی، شیب، جهت شیب، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، بارش و ارتفاع با استفاده از نرم‌افزار Arc­GIS تهیه ‌شد. سپس با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و نرم‌افزار Expert Choice وزن­دهی به عوامل صورت گرفت. در نهایت، با تلفیق این لایه‌ها با توجه به وزنشان، در محیط GIS نقشه‌ی پهنه‌بندی به‌ دست ‌آمد. نتایج نهایی به دست آمده از تحقیق حاضر نشان داد که وزن معیارهای هشت‌گانه مذکور به ترتیب 343/0، 126/0، 215/0، 032/0، 071/0، 151/0، 042/0 و 021/0 است که عامل زمین‌شناسی بیشترین وزن را داشته است. هم‌چنین نقشه­ی پهنه‌بندی نشان داد که نواحی شرقی، جنوب شرقی و جنوب غربی حوضه به دلیل وجود سازندهای رسوبی، پادگانه‌های قدیمی و انواع ترکیباتی از مارن، آهک و شیل، کاربری مراتع ضعیف و جهت شیب شمالی و غربی بیشترین حساسیت را برای وقوع زمین‌لغزش دارا هستند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.05 M

بررسی نقش لیتولوژی و تکتونیک در روند تحول توپوگرافی پادگانه های رودخانه ی قزل اوزن

غلام حسن جعفری؛ مهدی عباسی

دوره 5، شماره 14 ، خرداد 1397، ، صفحه 1-22

چکیده

  چکیده بررسی پادگانه­های رودخانه­ای از عمده­ترین مباحث مربوط به ژئومورفولوژی رودخانـه­ای می­باشد؛ ازاین‌رو به ‌عنوان یکی از لندفرم‌های محیط‌های آبرفتی و میراثی از چینه‌شناسی، به‌منظور درک زمان تکتونیکی و آب و هوایی به ‌طور گسترده توسط ژئومورفولوژیست‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. رودخانه­ی قزل­اوزن به ‌عنوان یکی ...  بیشتر چکیده بررسی پادگانه­های رودخانه­ای از عمده­ترین مباحث مربوط به ژئومورفولوژی رودخانـه­ای می­باشد؛ ازاین‌رو به ‌عنوان یکی از لندفرم‌های محیط‌های آبرفتی و میراثی از چینه‌شناسی، به‌منظور درک زمان تکتونیکی و آب و هوایی به ‌طور گسترده توسط ژئومورفولوژیست‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. رودخانه­ی قزل­اوزن به ‌عنوان یکی از طویل­ترین سیستم­های رودخانه­ای، به عوامل لیتولوژیکی و تکتونیکی به‌خوبی پاسخ داده است. بر این اساس به کمک نقشه­های توپوگرافی 1:50000 و زمین­شناسی 1:100000 منطقه و استفاده از نرم افزارهای رایانه­ای مانند Arc GIS -Global Mapper و Excel پادگانه­های این رودخانه از نظر لیتولوژی به بازه­های مارنی، متبلور و کنگلومرایی و از نظر لیتولوژی و تکتونیک، مسیر رودخانه به هشت بازه تقسیم شد و نیمرخ عرضی پادگانه­های هر بازه، تفسیر گردید. نتایج نشان داد که از بین لیتولوژی پادگانه­های قزل­اوزن (مارن، متبلور و کنگلومرا) پادگانه­های مارنی نامتقارن­تر و پادگانه­های متبلور، در مناطق فاقد حرکات زمین­ساختی، متقارن­تر هستند. در مناطق فاقد حرکات تکتونیکی، یا مناطقی با حرکات تکتونیکی یکسان در دو طرف بـستر با لیتولوژی مقاوم، پادگانـه­های متقارن ایـجاد شـده و در مـکان‏هایی که فعالیت‏های تکتونیکی دو طرف بستر یکسان نبوده، یا در بین لایه­های زمین‌شناسی ﻣﺎرن وجود دارد پادگانه‌های نامتقارن شکل‌گرفته‌اند. لیتولوژی مارنی که بیشترین لیتولوژی حوضه را نیز تشکیل داده، بیشترین تأثیر را در نامتقارنی پادگانه­های این رودخانه داشته است. تکتونیک در بازه‌های A, C, E, F & H فعال و در بازه‌های B, D & G غیرفعال بوده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 844.47 K

شناسایی سیرک های یخچالی زردکوه با تأکید بر ویژگی های ژئومورفومتری

علی احمدآبادی؛ امیر کرم؛ واردوهی سرکیسیان

دوره 5، شماره 15 ، شهریور 1397، ، صفحه 1-16

چکیده

  چکیده در این پژوهش به منظور شناسایی ویژگی­های کمی شکل سیرک­ها در منطقه­ی زردکوه بختیاری از شاخص‌های ژئومورفومتریک شامل مشتقات درجه دوم انحنای پلان، پروفیل، کلی،حداقل، حداکثر، انحنای طولی و مقطعی و شاخص شیب به عنوان مشتق درجه اول استفاده شده است. برای این منظور مدل رقومی ارتفاع با دقت 20 متر از نقشه‌های توپوگرافی 1:25000 سازمان ...  بیشتر چکیده در این پژوهش به منظور شناسایی ویژگی­های کمی شکل سیرک­ها در منطقه­ی زردکوه بختیاری از شاخص‌های ژئومورفومتریک شامل مشتقات درجه دوم انحنای پلان، پروفیل، کلی،حداقل، حداکثر، انحنای طولی و مقطعی و شاخص شیب به عنوان مشتق درجه اول استفاده شده است. برای این منظور مدل رقومی ارتفاع با دقت 20 متر از نقشه‌های توپوگرافی 1:25000 سازمان نقشه­برداری تهیه و برای تحلیل‌های ژئومورفومتریک استفاده گردید. سپس با ترکیب نقشه­ی انواع انحنا و نقشه­ی شیب، نقشه­ی رنگی با ترکیب باندی مختلف به دست آمد که در طبقه­بندی نظارت شده MLC از آنها استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می­دهند از 26 چاله سیرک مانند مشخص شده تنها 14مورد توسط مدل طبقه­بندی نظارت شده شناسایی شد. با انطباق دادن خروجی مدل MLC با تعریف لندفرم سیرک، در نهایت به 8 سیرک کاملاٌ توسعه­یافته در منطقه رسیدیم. همچنین نتایج ارزیابی دقت طبقه‌بندی با استفاده از نقشه­ی پایه ژئومورفولوژی منطقه نشان می‌دهد دقت کلی طبقه­بندی سیرک­ها در منطقه حدود 60% است و این در حالی است سازند غالب منطقه کربناته و انحلالی است و در نتیجه سیرک­های یخچالی در زردکوه تحت شرایط انحلال کارستی شکل و توسعه­یافته و در بیشتر موارد شکل تیپیک سیرک را ندارند. همچنین از نتایج چنین استنباط می­شود که مشتقات درجه دوم کارایی بیشتری در شناسایی ویژگی­های شکلی سیرک­های یخچالی دارند. شاخص انحنای پلان بخوبی توانسته پرتگاه اطراف سیرک را نشان دهد و انحنای پروفیل مسیر عبور بهمن­های دیواره سـیرک را بارز نموده است. به نظر مـی­رسد شاخص­های مشتق دوم شـامل خانواده انحناء قابلیت­های زیادی در استخراج و بارزسازی اشکال طبیعی بر روی داده­های رقومی ارتفاعی دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 845.29 K

کاربرد GIS و تحلیل سلسله مراتبی در تعیین مناطق مستعد آب‌های زیرزمینی دشت مهران- استان ایلام

حاجی کریمی؛ ناهید زروش؛ عبدالرضا واعظی

دوره 5، شماره 16 ، آذر 1397، ، صفحه 1-22

چکیده

  چکیده در مناطق خشک و نیمه­خشک که با کمبود آب روبرو هستند، بررسی پتانسیل آب و مدیریت  آب­های زیرزمینی امری ضروری می‌باشد. یکی از راهکارهای مدیریتی منابع آب، شناسایی مناطق آبی با پتانسیل‌های مختلف و  بهره‌برداری از آنها با توجه به ظرفیت­شان می‌باشد. هدف از این پژوهش پهنه‌بندی مناطق  پتانسیل آب زیرزمینی در دشت مهران (استان ...  بیشتر چکیده در مناطق خشک و نیمه­خشک که با کمبود آب روبرو هستند، بررسی پتانسیل آب و مدیریت  آب­های زیرزمینی امری ضروری می‌باشد. یکی از راهکارهای مدیریتی منابع آب، شناسایی مناطق آبی با پتانسیل‌های مختلف و  بهره‌برداری از آنها با توجه به ظرفیت­شان می‌باشد. هدف از این پژوهش پهنه‌بندی مناطق  پتانسیل آب زیرزمینی در دشت مهران (استان ایلام)، از طریق روش‌های AHP و تکنیک GIS می‌باشد. جهت نیل به این هدف از معیارهای زمین‌شناسی، اقلیم، هیدرولوژی، پوشش گیاهی و توپولوژی (طبقات ارتفاع و شیب توپوگرافی)،  بهره گرفته شد، به کمک روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در نرم­افزار IDRISI وزن­دهی انجام شد. با استفاده از روش‌های  AHP-OWA، AHP-WLC  نقشه­ی نهایی پتانسیل‌یابی آب زیرزمینی در منطقه­ی مورد مطالعه تهیه گردید. در مجموع 5 پهنه با پتانسیل‌یابی خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد شناسایی گردید، که پهنه با پتانسیل‌یابی بالا منطبق بر رسوبات آبرفتی و پهنه با پتانسیل کم منطبق بر مناطق با حداکثر شیب و رسوبات رسی و مارنی می‌باشد. نتایج نشان داد که، روش­های بکار رفته کارایی مناسبی در پتانسیل‌یابی آب زیرزمینی ایفا مـی‌کنند. نتایج حاصل از این پـژوهش مـی‌تواند در طرح‌های مدیـریت منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از استفاده بیشتر از توان آنها کارساز باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.2 M

برآورد میزان فرسایش خاک با استفاده از مدل (RUSLE)، مطالعه‌ی موردی حوضه‌ی آبریز نورآباد ممسنی

لیلا گلی مختاری؛ نجمه شفیعی؛ ابوالفضل رحمانی

دوره 5، شماره 17 ، اسفند 1397، ، صفحه 1-21

چکیده

  چکیده فرسایش یک پدیده­ی طبیعی ناشی از حذف ذرات خاک توسط آب و یا باد و انتقال آنها به مناطق دیگر است و عوامل مختلف طبیعی و انسانی آن را تشدید می­کند. از آنجایی که خاک یکی از مهم­ترین منابع طبیعی هر کشور می­باشد، فرایند فرسایش سبب تنزل خاک شده و خسارات جبران ناپذیری را بر جای می­گذارد. تمرکز اصلی این تحقیق برآورد میزان فرسایش ...  بیشتر چکیده فرسایش یک پدیده­ی طبیعی ناشی از حذف ذرات خاک توسط آب و یا باد و انتقال آنها به مناطق دیگر است و عوامل مختلف طبیعی و انسانی آن را تشدید می­کند. از آنجایی که خاک یکی از مهم­ترین منابع طبیعی هر کشور می­باشد، فرایند فرسایش سبب تنزل خاک شده و خسارات جبران ناپذیری را بر جای می­گذارد. تمرکز اصلی این تحقیق برآورد میزان فرسایش در حوضه ­ی آبریز نورآباد ممسنی واقع در شمال غرب استان فارس با استفاده از مدل (RUSLE) است. بررسی نقشه­ ی فاکتور فرسایندگی باران در سطح حوضه نشان داد که مقادیر این فاکتور از 11 تا 31 متغیر است. مقادیر فرسایندگی از قسمت­های مرکزی حوضه تا نیمه­ ی شمالی روند کاهشی داشته و در قسمت­ های جنوبی که ارتفاعات و بارش بیشتر است، فرسایندگی افزایش یافته است. میزان فرسایش­پذیری خاک حوضه از 25/0 تا 48/0متغیر بوده است. نتیجه­ ی حاصل از بررسی فاکتور پوشش گیاهی نشان داد که مقادیر این فاکتور از 7/0 تا 35/1 متغیر است بخش عمده­ای از نقش عوامل مخرب بر فرسایش آبی خاک، در اراضی دیم و مرتعی مربوط به عوامل انسانی می­باشد .بررسی نقشه­ ی خطر فرسایش خاک که از ترکیب لایه­ های فرسایندگی، فرسایش­ پذیری خاک،توپوگرافی و پوشش گیاهی تولید گردید، نشان داد که میزان خطر فرسایش خاک در سطح حوضه بر حسب تن در هکتار در سال از 8 تا 75 متغیر است. مـطابق نقشه­ی خطر فـرسایش خاک تهیه شده، مناطق با خطر فرسایش تا زیاد، در بخش­ های جنوبی به علت ارتفاعات بیشتر، شیب تند و لیتولوژی مستعد، شدیدتر است. علاوه بر این، تحلیل رگرسیون از لایه‌های مختلف نشان داد که عامل طول شیب (LS) نقش بیشتری در فرسایش نسبت به بقیه عوامل دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.27 M

تأثیر تغییر اقلیم بر روند نوسانات دبی حوضه ی آبخیز گرگانرود-قره سو با استفاده ازمدل های گردش عمومی جو

مهناز کرمی جوزانی؛ علیرضا ایلدرمی؛ حمید نوری؛ عبدااله پیرنیا

دوره 6، شماره 18 ، خرداد 1398، ، صفحه 1-18

https://doi.org/10.22034/hyd.2019.8966

چکیده

  چکیده                                               پیش­ بینی­ های اقلیمی نشان می­دهد که افزایش غلظت گازهای گلخانه­ ای سبب تغییر در چرخه­ ی هیدرولوژیکی خواهد شد. هدف از این تحقیق ارزیابی تأثیر تغییر اقلیم بر دبی در حوضه­ ...  بیشتر چکیده                                               پیش­ بینی­ های اقلیمی نشان می­دهد که افزایش غلظت گازهای گلخانه­ ای سبب تغییر در چرخه­ ی هیدرولوژیکی خواهد شد. هدف از این تحقیق ارزیابی تأثیر تغییر اقلیم بر دبی در حوضه­ ی آبخیز گرگانرود - قره­سو در استان گلستان می­باشد. در این مطالعه از آزمون‌های ناپارامتری جهت آنالیز روند و همبستگی در سری­های زمانی پارامترهای اقلیمی و هیدرولوژیکی در دوره­ی پایه استفاده گردید. سپس داده‌های دو مدل گردش عمومی جو HadCM3 و ECHAM4 با به کارگیری مدل LARS-WG طبق سه سناریوی A2، B1 و A1B برای منطقه­ ی مورد مطالعه طی دوره­ی 2030-2011 ریزمقیاس گردید و از مدل شبکه­ ی عصبی پرسپترون چندلایه در مقیاس روزانه برای شبیه­ سازی دوره­ ی پایه­ ی 2008-1987 استفاده شد. دبی خروجی از حوضه برای سه سناریو در دو مدل HadCM3و ECHAM4 در دوره­ ی 2030-2011 تولیدگردید. نتایج نشان داد که دبی در دو ایستگاه تمر و اراز کوسه واقع در حوضه­ ی مورد مطالعه کاهش یافته است که در هیچ­کدام از دو ایستگاه این ­کاهش معنی‌دار نیست. ­به­ علاوه تغییرات دمای حداقل و بارش تأثیر بیشتر و معنی‌‌‌داری را بر تغییرات جریان رودخانه­ ی حوضه داشته است.­ نتایج حاصل نشان­دهنده­ ی کاهش دبی در تمام سناریوهای ذکر شده دو مدل گردش عمومی جو در دوره­ی آینده نسبت به دوره­ ی پایه خواهد بود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.05 M

تعیین و بررسی سیرک های یخچالی اشترانکوه با استفاده از شاخص سطح نرمال شده ی پوشش برف (NDSI)

علی احمد آبادی؛ محمد فتح اله زاده؛ طیبه کیانی؛ فاطمه عمادالدین

دوره 6، شماره 19 ، شهریور 1398، ، صفحه 1-18

چکیده

  سیرک ­های یخچالی، حفره­­ هایی با حجم متغیر و اغلب نیمه ­مدور هستند که با توجه به اندازه و ویژگی شکل ناهمواری­ ها، نمونه­ های مختلفی دارند. سیرک­ ها هم از نظر میراث طبیعی یخچال­ ها که در گذشته فعال بوده­ اند و هم از نظر فرآیندهای یخچالی که در زمان حال رخ می­دهد، به عنوان شاخص­ ترین لندفرم حاصل از فرسایش یخچالی، حائز ...  بیشتر سیرک ­های یخچالی، حفره­­ هایی با حجم متغیر و اغلب نیمه ­مدور هستند که با توجه به اندازه و ویژگی شکل ناهمواری­ ها، نمونه­ های مختلفی دارند. سیرک­ ها هم از نظر میراث طبیعی یخچال­ ها که در گذشته فعال بوده­ اند و هم از نظر فرآیندهای یخچالی که در زمان حال رخ می­دهد، به عنوان شاخص­ ترین لندفرم حاصل از فرسایش یخچالی، حائز اهمیت می­باشند. این لند فرم­ ها با توجه به مورفولوژی که دارند در مشاهدات عینی و همچنین در تصاویر ماهواره­ای و نقشه­ های توپوگرافی شاخصه­ ی مناسبی برای تعیین محدوده­ ی فعالیت­ های یخچالی و برف مرزها و دنباله­ های زبانه­ ی یخچالی در یک منطقه می­ باشند، چرا که این اشکال با تأمین شرایط لازم، زمینه را برای ذخیره و شکل­ گیری برفچال­ ها و یخچال­ ها در خود فراهم می­کنند. در این پژوهش، سیرک­ های یخچالی منطقه­ ی اشترانکوه با توجه به روند شمال غربی-جنوب شرقی آن به دو دسته­ ی سیرک ­های دامنه­ ی شمال شرقی و سیرک­ های دامنه­ ی جنوب-غربی تقسیم و توسط شاخص پوشش برف سطح نرمال شده (NDSI) و با استفاده از شکل خطوط منحنی میزان نقشه­ ی توپوگرافی منطقه تعیین شدند. پس از مشخص شدن سیرک­ های یخچالی منطقه، مورفومتری سیرک­ ها در هر دامنه تعیین و با یکدیگر مقایسه شد. در نتیجه­ ی این مقایسه مشخص شد که سیرک­ های دامنه­ ی شمال شرقی با توجه به تابش دریافتی کمتر و تأثیرپذیری کمتر از فرآیندهای مختلف شکل زا  مانند هوازدگی و رواناب ناشی از ذوب، کمتر از دامنه­ ی مقابل دستخوش تغییر شده­اند و از سیرک­ های مشخص و تیپ یک­تری با توجه به تعریف ایوانس برخوردار است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.29 M

تأثیر تغییرکاربری اراضی و توسعه ی فیزیکی شهر بر تغییرات رواناب سیلاب شهری با استفاده از روش NRCS-CN (مطالعه موردی: شهر اسدآباد)

سحر فروتن؛ علیرضا ایلدرمی؛ حمید نوری؛ مهتاب صفری شاد

دوره 6، شماره 20 ، آذر 1398، ، صفحه 1-20

چکیده

  تغییر کاربری اراضی یک چالش هیدرولوژیک در آبخیزداری شهری است که با تأثیر بر رواناب سطحی روش­های مدیریت منابـع آب را تغییر مـی دهد. تکنیک­های سنجش از دور و استفاده از تصاویر ماهواره­ای می­تواند به بهبود و تسریع در مطالعات منابع طبیعی و مدیریت حوزه­های شهری بیانجامد. در این تحقیق رابطه­ی مقادیر گسترش شهری و رواناب حوزه با استفاده ...  بیشتر تغییر کاربری اراضی یک چالش هیدرولوژیک در آبخیزداری شهری است که با تأثیر بر رواناب سطحی روش­های مدیریت منابـع آب را تغییر مـی دهد. تکنیک­های سنجش از دور و استفاده از تصاویر ماهواره­ای می­تواند به بهبود و تسریع در مطالعات منابع طبیعی و مدیریت حوزه­های شهری بیانجامد. در این تحقیق رابطه­ی مقادیر گسترش شهری و رواناب حوزه با استفاده از مدل­سازی هیدرولوژیک، سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور بررسی شد. ابتدا برای تهیه­ی نقشه­ی کاربری اراضی شهرستان اسدآباد از داده­های رقومی سنجنده­های TM و ETM+ ماهواره­ی لندست­های 5 و 7 ماه اردیبهشت در سال­های 1992، 2002، 2014 استفاده شد. برای طبقه­بنـدی نظارت شده از روش حداکـثر احتمال و برای برآورد رواناب سطحی، روش سرویس حفاظت منابع ملی  (NRCS-CN)استفاده شد. سپس نقشه­های کاربری اراضی، شماره منحنی و ارتفاع رواناب محاسبه و ترسیم شد. نتایج نشان داد که با افزایش مساحت کاربری شهری از سال 1992 تا 2014 به میزان 95/4  درصد و تغییرات رواناب سطحی تا 8/15 درصد افزایش داشته است. که حجمی معادل 350 مترمکعب خواهد بود که این حجم رواناب در یک شهر کوچک قابل ملاحظه و بعضاً خطرناک است. 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.2 M

پاسخ دبی جریان به تغییرات بارندگی با استفاده از شاخص الاستیسیته اقلیمی در برخی از ایستگاه‌های هیدرومتری استان اردبیل

علی نصیری خیاوی؛ علی فرجی؛ رئوف مصطفی‌زاده

دوره 6، شماره 21 ، اسفند 1398، ، صفحه 1-22

چکیده

  الاستیسیته بارش یکی از ابزارهایی است که در تعیین میزان حساسیت دبی رودخانه به متغیر بارش استفاده می‌شود. هدف اصلی پژوهش، محاسبه ­ی شاخص الاستیسیته بارش در برخی از ایستگاه‌های هیدرومتری استان اردبیل می‌باشد. بر این اساس مقادیر شاخص الاستیسیته محاسبه گردید و برای بررسی تغییرات شاخص الاستیسیته از نمودار سه متغیره استفاده شد. نتایج ...  بیشتر الاستیسیته بارش یکی از ابزارهایی است که در تعیین میزان حساسیت دبی رودخانه به متغیر بارش استفاده می‌شود. هدف اصلی پژوهش، محاسبه ­ی شاخص الاستیسیته بارش در برخی از ایستگاه‌های هیدرومتری استان اردبیل می‌باشد. بر این اساس مقادیر شاخص الاستیسیته محاسبه گردید و برای بررسی تغییرات شاخص الاستیسیته از نمودار سه متغیره استفاده شد. نتایج نشان داد که بازه­ ی عددی شاخص الاستیسیته بین 21/2- تا 96/3 می‌باشد که بیش‌ترین و کم‌ترین میزان این شاخص به‌ترتیب مربوط به ایستگاه‌های ارباب‌کندی و شمس‌آباد است. تغییرات شاخص الاستیسیته در دبی‌های پایین، بیش‌تر است. هم‌چنین در ماه‌های خشک سال مقدار شاخص الاستیسیته بالاتر از سایر ماه‌هاست که به این معنی است که بارش در ماه‌های خشک سال تأثیر بیش‌تری بر افزایش دبی داشته است. با توجه به نمودار تغییر ماهانه شاخص الاستیسیته و بارش می‌توان گفت، در ماه‌های پرباران و کم‌باران دامنه مقادیر بارش به‌ترتیب 45-15 و 20-0 میلی‌متر بیش‌ترین مقدار شاخص الاستیسیته محاسبه شده است. کاهش مقادیر الاستیسیته در مقادیر بارش کم را می‌توان به تأثیر اندک بارش‌های کم در تولید رواناب مرتبط دانست، در حالی‌که در بارش‌های زیاد کاهش الاستیسیته با هم‌ز‌مانی وقوع بارش و دبی‌های بالا در فصول پرآب توجیه می‌شود. در مجموع می‌توان گفت که شاخص الاستیسیته بارش، امکان مقایسه واکنش آبخیزها را در تولید رواناب و عکس‌العمل به متغیرهای اقلیمی فراهم می‌نماید.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.1 M

بررسی وضعیت کیفی آب‌های زیرزمینی دشت جنگل استان خراسان رضوی با استفاده از شاخص‌های GWQI و AWQI و پهنه‌بندی آن با سامانه‌ی اطلاعات جغرافیایی (GIS)

علی شهیدی؛ فهیمه خادم‌پور

دوره 7، شماره 22 ، خرداد 1399، ، صفحه 1-20

https://doi.org/10.22034/hyd.2020.10802

چکیده

  افزایش مصرف آب ناشی از افزایش جمعیت، باعث کاهش کیفی و کمی آب­های قابل استحصال شده است. با توجه به این وضعیت، شناخت کمی و کیفی منابع مناسب برای شرب و کشاورزی امری ضروری و اجتناب­ناپذیر به نظر می­رسد. در این مطالعه، به  بررسی کیفیت آب­های زیرزمینی دشت جنگل در استان خراسان رضوی پرداخته شده است. 10 حلقه چاه در این دشت در سال­های ...  بیشتر افزایش مصرف آب ناشی از افزایش جمعیت، باعث کاهش کیفی و کمی آب­های قابل استحصال شده است. با توجه به این وضعیت، شناخت کمی و کیفی منابع مناسب برای شرب و کشاورزی امری ضروری و اجتناب­ناپذیر به نظر می­رسد. در این مطالعه، به  بررسی کیفیت آب­های زیرزمینی دشت جنگل در استان خراسان رضوی پرداخته شده است. 10 حلقه چاه در این دشت در سال­های 1395-1386 از نظر غلظت یون­های Ca2+، Mg2+،Na2+، HCO3-، SO42-، Cl-، pH  و TDS با دو شاخص GWQI و AWQI مورد تحلیل قرار گرفت. هم­چنین، پهنه­بندی دشت با استفاده از شاخص GWQI در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام شد. بر اساس نتایج این مطالعه، مقدار شاخص GWQI در منطقه بین 66/69 تا 12/239 و مقدار شاخص AWQI بین 49/56 تا 48/189 قرار دارد، یعنی کیفیت آب­های زیرزمینی منطقه­ی جنگل در حد ضعیف و نامناسب قرار دارد که علت آن نیز بالا بودن مقدار جامدات محلول کل آب می­باشد. در حقیقت در این منطقه، مقدار تمامی شاخص­های کیفی اندازه­گیری شده غیر از جامدات محلول کل در حد استاندارد قرار دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 906 K
• چکیده تفصیلی

کاربردمدل های آماری دو متغیره در پهنه بندی خطر زمین‌لغزش در حوضه آبریز نازلوچای

احمد نجفی ایگدیر؛ شهرام روستایی؛ سید اسدالله حجازی؛ معصومه رجبی؛ نادر جلالی

دوره 8، شماره 27 ، شهریور 1400، ، صفحه 17-1

https://doi.org/10.22034/hyd.2021.25375.1376

چکیده

  چکیدهشناسایی عوامل مؤثر در وقوع زمین‌لغزش و پهنه‌بندی خطر آن جهت برنامه‌ریزی و انجام اقدامات کنترلی از اهداف تحقیق حاضر میباشد. شناسایی این عوامل و ارزش گذاری هر عامل می تواند به پهنه‌بندی مناسب خطر زمین لغزش کمک کند. بنابر‌‌این برای مدیریت خطر در حوضه نازلوچای در شمال غرب ایران، کارایی روش های آماری دو متغیره مورد ارزیابی قرار ...  بیشتر چکیدهشناسایی عوامل مؤثر در وقوع زمین‌لغزش و پهنه‌بندی خطر آن جهت برنامه‌ریزی و انجام اقدامات کنترلی از اهداف تحقیق حاضر میباشد. شناسایی این عوامل و ارزش گذاری هر عامل می تواند به پهنه‌بندی مناسب خطر زمین لغزش کمک کند. بنابر‌‌این برای مدیریت خطر در حوضه نازلوچای در شمال غرب ایران، کارایی روش های آماری دو متغیره مورد ارزیابی قرار گرفته است. لذا از طریق بازدیدهای میدانی و استفاده از اطلاعات محلی، عکس های هوایی، تصاویر ماهوارهای Google Earth، نقشه پراکنش زمین‌لغزش ها تهیه گردید. در ادامه عوامل مؤثر در زمین‌لغزش شامل شیب، جهت شیب، ارتفاع، بارش، پوشش گیاهی، زمین‌شناسی، کاربری اراضی، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه و فاصله از جاده با استفاده از نقشه توپوگرافی، عکس هوایی و تصاویر ماهواره‌ای تهیه و وارد مدل گردیدند. سـپس از طریـق همپوشـانی و انطبـاق نقشـه‌های عامـل بـا نقشـه پراکنش زمین‌لغزش بطور مستقل و جداگانـه، پهنه‌بنـدی خطـر زمین‌لغـزش بـا روش‌های آماری دو متغیره (مدل‌های گوپتا- جوشی و ارزش اطلاعاتی و تراکم سطح) انجام شد. در نهایت نقشه پهنه‌بنـدی خطـر زمین‌لغـزش با همپوشانی لایه‌های مختلف بدست آمده است. نتایج نشان می‌دهد که مدل تراکم سطح وارزش اطلاعاتی از کارایی بالایی برای پهنه‌بنـدی خطـر زمین‌لغـزش در مناطق نیمه خشک و مرطوب برخوردار هستند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.74 M
• چکیده تفصیلی

ارزیابی فعالیت گسل تبریز با شاخص‌های ژئومورفیک، تکنیک سنجش از دور و GIS

موسی عابدینی؛ فریبا کرمی؛ نادر سرمستی

دوره 2، شماره 5 ، اسفند 1394، ، صفحه 17-40

چکیده

  کلان‌­شهر تبریز در حریم گسل فعال تبریز قرار دارد و از بخش انتهایی حوضه‌های آبریز گماناب‌چای و ورکش‌چای در شمال شهر نیز عبور می‌کند. پژوهش حاضر، با استفاده از شاخص‌های ژئومورفیک، تکنیک سنجش از دور و GIS به بررسی فعالیت‌های تکتونیکی این گسل در محدوده­ی کلان­‌شهر تبریز می‌پردازد. بدین منظور شاخص‌های ژئومورفیک شامل تراکم زهکشی، ...  بیشتر کلان‌­شهر تبریز در حریم گسل فعال تبریز قرار دارد و از بخش انتهایی حوضه‌های آبریز گماناب‌چای و ورکش‌چای در شمال شهر نیز عبور می‌کند. پژوهش حاضر، با استفاده از شاخص‌های ژئومورفیک، تکنیک سنجش از دور و GIS به بررسی فعالیت‌های تکتونیکی این گسل در محدوده­ی کلان­‌شهر تبریز می‌پردازد. بدین منظور شاخص‌های ژئومورفیک شامل تراکم زهکشی، نسبت انشعاب، نسبت شکل حوضه، عدم تقارن حوضه، تقارن توپوگرافی معکوس، انتگرال هیپسومتری، سینوسی جبهه­ی‌ کوهستان، سینوسی رودخانه، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع دره، گرادیان طولی رود و شاخص ارزیابی نسبی تکتونیکی فعال به ‌عنوان ابزار‌های مدلی و مفهومی استفاده شد. تصویر ماهواره‌ای سنجنده­ی ASTER، نقشه­ی زمین‌شناسی، مدل رقومی ارتفاع و نرم‌افزارهای ENVI4.8 و ArcGIS10.2 دیگر ابزارهای فیزیکی این پژوهش است. طبق نتایج، مقادیر کمّی شاخص‌های تراکم زهکشی 51/0 و 57/0،‌ نسبت انشعاب 2 و 1/2، نسبت شکل حوضه 2/2 و 8/1، عدم تقارن حوضه 7/39 و 2/23، تقارن توپوگرافی معکوس 36/0 و 59/0، انتگرال هیپسومتری 28/0 و 39/0، سینوسی جبهه‌ کوهستان 4/1 و 93/0، سینوسی رودخانه 1/1 و 3/1، پهنای کف دره به ارتفاع دره 08/1 و 2/1، گرادیان طولی رود 1202 و 318 به ترتیب برای حوضه‌های آبریز گماناب‌چای و ورکش‌چای به دست آمد. بر اساس شاخص ارزیابی نسبی تکتونیک فعال، حوضه‌های آبریز گماناب‌چای و ورکش‌چای به ‌ترتیب با مقادیر عددی 9/1 و 7/1 دارای حرکات تکتونیکی زیاد هستند. نتایج شاخص‌های مورد بررسی، حاکی از تأثیرپذیری مورفولوژی حوضه‌های آبریز گماناب‌چای و ورکش‌چای از حرکات تکتونیکی گسل تبریز است. با پردازش داده‌های ماهواره‌ای شواهد تکتونیکی گسل تبریز همچون انحراف آبراهه‌ آجی‌چای، پرتگاه گسل و پدیده­ی‌ عدسی‌ شکل در محدوده­ی کلان­‌شـهر تبریز نیز تفسیر شدند. نتایج بـه دست آمده با شواهد میدانی منطقه تأیید گردید. بنابراین، کلان­‌شهر تبریز از نظر حرکات تکتونیکی در یک منطقه­ی مخاطره‌آمیز واقع شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 5.92 M

تعیین مناسب ترین روش زمین آمار در تهیه ی نقشه ی تغییرات شوری آب های زیرزمینی (مطالعه ی موردی: دشت شیرامین، استان آذربایجان شرقی)

خلیل ولی زاده کامران؛ شهرام روستایی؛ توحید رحیم پور؛ مهسا نخستین روحی

دوره 3، شماره 6 ، خرداد 1395، ، صفحه 17-32

چکیده

  در سرتاسر دنیا و از جمله کشور ایران، آب‌های زیرزمینی مهم‌ترین منابع تأمین آب مورد نیاز می‌باشند. تعیین کیفیت آب در مدیریت منابع از اهمیت خاصی برخوردار بوده و پایش آن به ‌عنوان یک اصل مهم در برنامه­ریزی­ها باید مد نظر قرار گیرد. هدف از انجام این تحقیق، تعیین مناسب­ترین روش درون­یابی به‌ منظور تحلیل مکانی تغییرات هدایت الکتریکی ...  بیشتر در سرتاسر دنیا و از جمله کشور ایران، آب‌های زیرزمینی مهم‌ترین منابع تأمین آب مورد نیاز می‌باشند. تعیین کیفیت آب در مدیریت منابع از اهمیت خاصی برخوردار بوده و پایش آن به ‌عنوان یک اصل مهم در برنامه­ریزی­ها باید مد نظر قرار گیرد. هدف از انجام این تحقیق، تعیین مناسب­ترین روش درون­یابی به‌ منظور تحلیل مکانی تغییرات هدایت الکتریکی (EC) و نسبت جذبی سدیم (SAR) آب­های زیـرزمینی دشت شـیرامین واقع در استان آذربایجان شرقی می­باشد. اطلاعات مربوطه از تجزیه‌ و تحلیل نمونه­های مربوط به 30 حلقه چاه عمیق و نیمه­عمیق در منطقه­ی مورد مطالعه و بر اساس آخرین نمونه­گیری سال 1390 توسط سازمان آب منطقه­ای استان آذربایجان شرقی به‌دست آمده­اند. جهت انجام کار از روش­های زمین­آمار مانند کریجینگ ساده (SK)، کریجینگ معمولی (OK)، کریجینگ گسسته و کوکریجینگ استفاده شد. برای بررسی همبستگی مکانی داده­ها، واریوگرام­های تجربی هر یک از متغیرها و واریوگرام متقابل آن­ها، محاسبه و ترسیم شدند. ضریب همبستگی دو متغیر، بر اساس واریوگرام متقابل آن­ها، 93/0محاسبه شد. برای هر دو پارامتر EC و SAR مدل کروی بر مبنای حداقل مقدار RSS به ‌عنوان مناسب ترین مدل برازش داده شد. برای ارزیابی روش­ها از روش ارزیابی متقابل با معیار جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) و همچنین ضریب همبستگی (R) بین مقادیر مشاهده ‌شده و تخمینی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که روش کریجینگ ساده به دلیل R بالاتر و RMSE پایین­تر نسبت به سایر روش­ها جهت تهیه نقشه تغییرات EC و SAR در منطقه مناسب­ترین روش می­باشد.   

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.67 M