ژئومورفولوژی
داود مختاری؛ محمد حسین رضایی مقدم؛ دیانا درتاج
چکیده
فرایندهای تکتونو-کارست نقش مهمی در شکلگیری و تغییر لندفرمها دارند. بعضی از مناطق مانند زاگرس استان فارس، به دلیل قرار گرفتن در منطقه فعال تکتونیکی و همچنین داشتن سازندهای کارستیک، متاثر از فعالیتهای تکتونو-کارست هستند. با توجه به اهمیت بررسی تغییرات لندفرمی در برنامهریزیهای مختلف، در این پژوهش نقش فرایندهای تکتونو-کارست ...
بیشتر
فرایندهای تکتونو-کارست نقش مهمی در شکلگیری و تغییر لندفرمها دارند. بعضی از مناطق مانند زاگرس استان فارس، به دلیل قرار گرفتن در منطقه فعال تکتونیکی و همچنین داشتن سازندهای کارستیک، متاثر از فعالیتهای تکتونو-کارست هستند. با توجه به اهمیت بررسی تغییرات لندفرمی در برنامهریزیهای مختلف، در این پژوهش نقش فرایندهای تکتونو-کارست در شکلگیری و گسترش درههای عرضی زاگرس فارس از محدوده اَوز تا کَرمُستَج تحلیل شده است. در این تحقیق از تصاویر راداری سنتینل 1، مدل رقومی ارتفاعی 5/12 متر SRTM، نقشه زمینشناسی 1:100000 منطقه و اطلاعات هیدرواقلیمی منطقه بهعنوان مهمترین دادههای تحقیق استفاده شده است. مهمترین ابزارهای مورد استفاده در تحقیق، ArcGIS و GMT بوده است. این تحقیق با توجه به اهداف مورد نظر در دو مرحله انجام شده است که در مرحله اول با استفاده از روش سری زمانی SBAS به ارزیابی وضعیت تکتونیکی منطقه و در مرحله دوم با استفاده از مدل تلفیقی منطق فازی-AHP، به پتانسیلسنجی مناطق مستعد توسعه فرایندهای کارستیک پرداخته شده است. نتایج حاصله از روش سری زمانی SBAS نشان داده است که برخی از درههای عرضی منطقه نسبت به مناطق پاییندست خود در حال فرونشینی هستند و همین مسئله سبب کاهش اختلاف ارتفاع، کاهش سرعت رواناب، ایجاد فرصت لازم برای فرسایش و انحلال و در نتیجه توسعه عرضی این درهها شده است. همچنین بر اساس نتایج حاصله، تمامی درههای عرضی در طبقه با پتانسیل زیاد یا خیلیزیاد توسعه فرایندهای کارستیک قرار دارند که این مسئله بیانگر نقش فرایندهای کارستیک در شکلگیری درههای عرضی منطقه است. مجموع نتایج حاصله از این پژوهش نشان داده است که شکلگیری و توسعه درههای عرضی در منطقه مورد مطالعه متاثر از عوامل تکتونو-کارست بوده است.
غلام حسن جعفری (زنجان)؛ زینب براتی
چکیده
عقیدهی عمومی بر این باور است که در مطالعه و بررسی لندفرم‌های توپوگرافیکی و الگوی سیستم شبکهی زهکشی، با استفاده از شاخص‌های ژئومورفیک، می‌توان وضعیت عملکرد تکتونیک فعال را ارزیابی نمود. این در صورتی است که ساختار اولیهی زمین، نوع سنگ و عوامل محلی تعیین‌کنندهی میکروکلیما، مدنظر قرار نگیرند. در نظر گرفتن این عوامل، نتایج ...
بیشتر
عقیدهی عمومی بر این باور است که در مطالعه و بررسی لندفرم‌های توپوگرافیکی و الگوی سیستم شبکهی زهکشی، با استفاده از شاخص‌های ژئومورفیک، می‌توان وضعیت عملکرد تکتونیک فعال را ارزیابی نمود. این در صورتی است که ساختار اولیهی زمین، نوع سنگ و عوامل محلی تعیین‌کنندهی میکروکلیما، مدنظر قرار نگیرند. در نظر گرفتن این عوامل، نتایج شاخص‌های ژئومورفیک را مورد تردید قرار میدهد. در این مقاله نقش عوامل مختلف در شاخص عدم تقارن زهکشی 117 زیرحوضهی تودهی کوهستانی الوند همدان بررسی می‌گردد. برای این منظور پارامترهای جهت شیب غالب، متوسط شیب، متوسط ارتفاع، مساحت سمت راست و چپ، طول آبراههی اصلی، فاصلهی هوایی آبراههی اصلی، مجموع طول آبراهه‌ها، فاصلهی سرچشمه تا خط تقسیم آب و نوع سنگ بخش‌های مختلف زیرحوضهها مشخص گردید. با استفاده از این پارامترها، ضریب گراولیوس، نسبت کشیدگی، تراکم زهکشی و شاخص عدم تقارن محاسبه و تجزیه‌وتحلیل شد. در زیرحوضه‌های وسیع شیب زیاد و متفاوت بودن جهت شیب دامنه، از جمله بردارهایی است که می‌تواند در عدم تقارن شبکهی زهکشی اثر مهمی داشته باشد. کشیدگی بیشتر حوضه با تراکم زهکشی کم، در سنگ گرانیت، بر عدم تقارن شبکهی زهکشی حوضه اثر دارد. بررسی شاخص مقدار شیب در کلاس‌های مختلف شاخص عدم تقارن در زیرحوضه‌هایی با سنگ غالب غیر از گرانیت، دال بر این است که تفاوت مقدار شیب چپ و راست در عدم تقارن حوضه نقش چندانی ندارد. بررسی ضریب گراولیوس دال بر این است که حوضه‌های پایدارتر ازنظر شاخص عدم تقارن، به شکل دایره‌ای نزدیک‌تر هستند.
غلام حسن جعفری؛ مهدی عباسی
دوره 5، شماره 14 ، خرداد 1397، ، صفحه 1-22
چکیده
چکیده بررسی پادگانههای رودخانهای از عمدهترین مباحث مربوط به ژئومورفولوژی رودخانـهای میباشد؛ ازاین‌رو به عنوان یکی از لندفرم‌های محیط‌های آبرفتی و میراثی از چینهشناسی، به‌منظور درک زمان تکتونیکی و آب و هوایی به طور گسترده توسط ژئومورفولوژیست‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. رودخانهی قزلاوزن به عنوان یکی ...
بیشتر
چکیده بررسی پادگانههای رودخانهای از عمدهترین مباحث مربوط به ژئومورفولوژی رودخانـهای میباشد؛ ازاین‌رو به عنوان یکی از لندفرم‌های محیط‌های آبرفتی و میراثی از چینهشناسی، به‌منظور درک زمان تکتونیکی و آب و هوایی به طور گسترده توسط ژئومورفولوژیست‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. رودخانهی قزلاوزن به عنوان یکی از طویلترین سیستمهای رودخانهای، به عوامل لیتولوژیکی و تکتونیکی به‌خوبی پاسخ داده است. بر این اساس به کمک نقشههای توپوگرافی 1:50000 و زمینشناسی 1:100000 منطقه و استفاده از نرم افزارهای رایانهای مانند Arc GIS -Global Mapper و Excel پادگانههای این رودخانه از نظر لیتولوژی به بازههای مارنی، متبلور و کنگلومرایی و از نظر لیتولوژی و تکتونیک، مسیر رودخانه به هشت بازه تقسیم شد و نیمرخ عرضی پادگانههای هر بازه، تفسیر گردید. نتایج نشان داد که از بین لیتولوژی پادگانههای قزلاوزن (مارن، متبلور و کنگلومرا) پادگانههای مارنی نامتقارنتر و پادگانههای متبلور، در مناطق فاقد حرکات زمینساختی، متقارنتر هستند. در مناطق فاقد حرکات تکتونیکی، یا مناطقی با حرکات تکتونیکی یکسان در دو طرف بـستر با لیتولوژی مقاوم، پادگانـههای متقارن ایـجاد شـده و در مـکانهایی که فعالیتهای تکتونیکی دو طرف بستر یکسان نبوده، یا در بین لایههای زمینشناسی ﻣﺎرن وجود دارد پادگانههای نامتقارن شکل‌گرفته‌اند. لیتولوژی مارنی که بیشترین لیتولوژی حوضه را نیز تشکیل داده، بیشترین تأثیر را در نامتقارنی پادگانههای این رودخانه داشته است. تکتونیک در بازههای A, C, E, F & H فعال و در بازههای B, D & G غیرفعال بوده است.
نصراله کلانتری؛ مهران مهدی پور؛ ولی اله همرایان آزاد
دوره 3، شماره 9 ، اسفند 1395، ، صفحه 87-112
چکیده
چشمه کارستی گرداب (منگره) با متوسط تخلیهی سالانه بیش از 330 لیتر بر ثانیه از بزرگترین چشمههای کارستی شهرستان اندیمشک به حساب میآید. هدف از انجام این تحقیق بررسی زمینشناسی ساختمانی، مورفولوژی منطقه و تعیین عوامل مؤثر بر نحوهی ظهور، تغذیه و گلآلود شدن چشمه گرداب میباشد. در این راستا مطالعات چینهشناسی، لیتولوژی، ...
بیشتر
چشمه کارستی گرداب (منگره) با متوسط تخلیهی سالانه بیش از 330 لیتر بر ثانیه از بزرگترین چشمههای کارستی شهرستان اندیمشک به حساب میآید. هدف از انجام این تحقیق بررسی زمینشناسی ساختمانی، مورفولوژی منطقه و تعیین عوامل مؤثر بر نحوهی ظهور، تغذیه و گلآلود شدن چشمه گرداب میباشد. در این راستا مطالعات چینهشناسی، لیتولوژی، ساختاری و مورفولوژیکی انجام شده است. به این منظور، علاوه بر اینکه در 20 ایستگاه (بالا دست چشمهها) برداشت درزه و شکستگی انجام شده است و خصوصیات شکستگیها شامل مختصات، میزان بازشدگی و فاصلهی آنها اندازهگیری شده است، در محیطGIS با استفاده از تابع density از ابزار Spatial analyst، نقشهی هم تقاطع شکستگیهای منطقه تهیه شده و در نهایت مدل تفهیمی هیدروژئولوژیکی از وضعیت تغذیهی چشمهی گرداب ارائه شده است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که شکستگیها، زون گسلی بالارود، گـسلهای موجود در منطقه و فروچالهی چالاب در ظهور، تغذیه و گلآلود شدن چشمهی گرداب نقش اساسی دارند. با این وجود که شیب توپوگرافی و شیب لایـههای کوه چائونی به سمت چشمهی گرداب مـیباشند و آب را به سمت چشمهی انتقال میدهند، ولی مهمترین پارامتر در ظهور، انتقال آب به چشمه و گلآلود شدن آن، گسلهای موجود در منطقه مانند گسلهای منگره، چاره و ورنا میباشند. با توجه به اطلاعات به دست آمده علت ایجاد گلآلود شدن آب چشمهی گرداب در هنگام بارندگی، فروچالهی چالاب میباشد.
