پژوهشی آبخیزداری

بررسی کارایی مدل های الگوریتم جنگل تصادفی (RTC)، حداکثر احتمال (MLC) و ماشین بردار پشتیبانی (SVM) در تشخیص تغییرات پهنه آبی دریاچه نئور و تاثیر این تغییرات در دمای سطح زمین با استفاده از مدل LST در بازه زمانی 2002 تا 2022

مهدی فیض اله پور

دوره 11، شماره 40 ، مهر 1403، صفحه 21-1

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.18681

چکیده

تغییرات پوشش و کاربری زمین در اثر فعالیت های انسانی تاثیرات نامطلوبی بر محیط زیست بر جای گذاشته است. مناطق شرقی استان اردبیل نمونه بارز این پدیده به شمار می آید. هدف از این تحقیق تجزیه و تحلیل تغییرات مکانی و زمانی در پوشش و کاربری زمین و اثرات آن بر دمای سطح زمین در دریاچه نئور می باشد. برای برآورد کاربری و پوشش زمین از مدل های جنگل تصادفی ... بیشتر تغییرات پوشش و کاربری زمین در اثر فعالیت های انسانی تاثیرات نامطلوبی بر محیط زیست بر جای گذاشته است. مناطق شرقی استان اردبیل نمونه بارز این پدیده به شمار می آید. هدف از این تحقیق تجزیه و تحلیل تغییرات مکانی و زمانی در پوشش و کاربری زمین و اثرات آن بر دمای سطح زمین در دریاچه نئور می باشد. برای برآورد کاربری و پوشش زمین از مدل های جنگل تصادفی (RTC)، مدل حداکثر احتمال (MLC) و ماشین بردار پشتیبانی(SVM) استفاده شده و کارایی هر کدام توسط ضریب کاپا برآورد گردیده و مشاهده شد که مدل SVM از بیشترین میزان ضریب کاپا ( 87/0) برخوردار است. برای استخراج شاخص LST نیز از باندهای 6 لندست 5 و 10 لندست 8 بهره گرفته شده و مشاهده شد که بخش غربی دریاچه با افزایش دمای سطح زمین مواجه گردیده است. در طول دوره زمانی 2002، 2013 و 2022 تغییرات قابل توجهی در پهنه آبی دریاچه نئور و پوشش های گیاهی مجاور آن مشاهده شد. زمین های بایر بیشترین وسعت را در تمام دوره های مورد مطالعه داشته است. پوشش گیاهی بر اساس مدل SVM حدود 04/1 کیلومتر مربع افزایش یافته است. مساحت سطح دریاچه بر اساس مدل MLC در سال 2002 معادل 19/3 کیلومتر مربع برآورد گردید. مساحت پهنه آبی در مدل MLC در بازه زمانی 2002 تا 2022 حدود 56/1 کیلومتر مربع کاهش یافته و این میزان کاهش برای مدل های RTC و SVM به ترتیب معادل 67/0 و 69/0 کیلومتر مربع می باشد.

پژوهشی هیدروژئومورفولوژی

ارزیابی تطبیقی مدل هیدرولوژیکی نیمه توزیعی با مدل یکپارچه در جهت شبیه سازی رواناب حوضه‌ گمناب چای

محمد حسین رضایی مقدم؛ داود مختاری؛ میثم اسکندری آلنی

دوره 11، شماره 40 ، مهر 1403، صفحه 39-22

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.59474.1715

چکیده

مدل های هیدرولوژی ابزار موثری برای مدیریت منابع آب و همچنین مؤلفه‌های‌ بیلان آبی‌ از جمله‌ کارهای‌ پژوهشی‌ می‌باشد .امروزه مدل های هیدرولوژی حوضه توسعه یافته اند، اما انتخاب مدل مناسب برای شبیه سازی یک حوضه خاص همیشه یک چالش بوده است. از این‌رو، انتخاب مدلی‌ که‌ بتواند فرآیندهای‌ هیدرولوژیکی‌ را در عین‌ سادگی‌ ساختار و با ... بیشتر مدل های هیدرولوژی ابزار موثری برای مدیریت منابع آب و همچنین مؤلفه‌های‌ بیلان آبی‌ از جمله‌ کارهای‌ پژوهشی‌ می‌باشد .امروزه مدل های هیدرولوژی حوضه توسعه یافته اند، اما انتخاب مدل مناسب برای شبیه سازی یک حوضه خاص همیشه یک چالش بوده است. از این‌رو، انتخاب مدلی‌ که‌ بتواند فرآیندهای‌ هیدرولوژیکی‌ را در عین‌ سادگی‌ ساختار و با استفاده از حداقل‌ عوامل‌، به‌خوبی‌ شبیه‌سازی‌ کند امری‌ ضروری‌ می‌باشد که‌ در این‌ راستا در پژوهش‌ حاضر رواناب ماهانه‌ حوضه‌ گمناب چای(کومور چایی) واقع در استان آذربایجان شرقی و در شمال غرب ایران به‌وسیله‌ دو مدل AWBM و SWAT شبیه‌سازی‌ شد. مدل AWBM یک‌ مدل یکپارچه‌ می‌باشد که‌ شبیه‌سازی‌ رواناب در حوزههای‌ آبریز را با استفاده از دو متغیر بارندگی‌ و تبخیر انجام می‌دهد و از طرف دیگر مدل SWAT یک‌ مدل پیوسته‌ و نیمه‌ توزیعی‌ است‌ که‌ شبیه‌سازی‌ فرآیندهای‌ هیدرولوژیکی‌ را با استفاده از مشخصات فیزیکی‌ حوضه‌ (خاک، کاربری‌ اراضی‌، شیب‌) و همچنین‌ اطلاعات آب و هواشناسی‌ متعددی‌ همچون بارندگی‌، دما انجام می‌دهد. نتایج‌ شبیه‌سازی‌ رواناب در دوره های‌ واسنجی‌ و اعتبارسنجی‌ با استفاده از دو شاخص‌ آماری‌ ناش ساتکلیف‌ (NSE) و ضریب‌ تعیین‌ R2 مورد ارزیابی‌ قرار گرفت‌. با مقایسه‌ نتایج‌ شاخص‌های‌ آماری‌ مورد استفاده در مطالعه‌ مشخص‌ شد که‌ مدل SWAT دارای‌ نتایج‌ بهتری‌ در شبیه‌سازی‌ رواناب ماهانه‌ در دورههای‌ واسنجی‌ و اعتبارسنجی‌ است‌.

پژوهشی ژئومورفولوژی

ارزیابی تغییرات مورفولوژیکی رودخانه هراز در اثر فشارهای انسانی در محدوده شهر آمل، مازندران

رضا اسماعیلی؛ نیوشا نوری زاده نشلی

دوره 11، شماره 40 ، مهر 1403، صفحه 57-40

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.61151.1733

چکیده

رودخانه‌ها سیستم‌های طبیعی هستندکه فشارهای انسانی طی دهه‌های گذشته موجب تغییرات شدیدی در مورفولوژی آنها شده است. عوامل مؤثر بر تغییرات مورفولوژیکی رودها و واکنش انها در مناطق مختلف متفاوت است. از این رو،در تحقیق حاضر، تغییرات مورفولوژیکی بخشی از رودخانه هراز در محدوده شهر آمل طی یک دوره 53 ساله (1400-1347) مورد مطالعه قرار گرفت. تغییرات ... بیشتر رودخانه‌ها سیستم‌های طبیعی هستندکه فشارهای انسانی طی دهه‌های گذشته موجب تغییرات شدیدی در مورفولوژی آنها شده است. عوامل مؤثر بر تغییرات مورفولوژیکی رودها و واکنش انها در مناطق مختلف متفاوت است. از این رو،در تحقیق حاضر، تغییرات مورفولوژیکی بخشی از رودخانه هراز در محدوده شهر آمل طی یک دوره 53 ساله (1400-1347) مورد مطالعه قرار گرفت. تغییرات عرض رودخانه، پلانفرم و لندفرم‌های رودخانه‌ای با استفاده عکس‌های هوایی و تصاویر ماهواره‌ای مورد بررسی قرار گرفتند. سپس، با محاسبه قدرت ویژه رود و مشاهدات میدانی مخاطرات کانال رود شناسایی شدند. در سال 1347میانگین عرض رودخانه141 متر اندازه‌گیری شد و در سال‌های 1385 و 1400 به 55 متر کاهش یافت. مساحت لندفرم‌های رودخانه‌ای شامل بستر فعال رود و موانع طولی در این دوره به ترتیب 50 و 95 درصد کاهش یافت. با تنگ شدگی رود و کاهش شدید موانع طولی، پلانفرم رودخانه از حالت شریانی به تک کانالی تغییر یافت. بواسطه این تغییرات قدرت ویژه رود افزایش یافته و فرایندهای فرسایشی موجب فروسایی رودخانه و فرسایش دیواره رود شدند. کاهش جریان پایه رود و کانال‌های آبیاری، تصرف دشت سیلابی و تغییر کاربری اراضی حاشیه رود از مهم‌ترین عوامل فشار در تغییرات مورفولوژیکی رود در محدوده مورد مطالعه بوده‌اند. با توجه روند تغییرات ایجاد شده، احداث سد جدید (هراز)، تداوم تصرفات دشت سیلابی وکانال‌سازی می‌تواند مخاطرات کانال رود و وقوع سیلاب‌های بزرگ را تشدید نماید.

پژوهشی آب های زیرزمینی

A Comparative Study of Groundwater Recharge Mapping Using Analytical Hierarchy Process, Fuzzy- Analytical Hierarchy Process, and Frequency Ratio Models: A Case Study from Quetta Region, Pakistan

Imad Ali؛ Maryam Bayati khatibi؛ Sadra Karimzadeh

دوره 11، شماره 40 ، مهر 1403، صفحه 86-58

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.61290.1734

چکیده

This study aimed to delineate groundwater recharge zones using a combination of analytical hierarchy process (AHP), fuzzy-AHP, and frequency ratio (FR) models. Additionally, it aimed to compare the effectiveness of these models in groundwater recharge potential zone mapping. To achieve these objectives, nine groundwater influencing factors were considered, including geology, soil types, lineament density, elevation, slope, topographic wetness index, drainage density, land use land cover, and rainfall. Thematic maps for all these factors were generated using satellite and conventional data in the ... بیشتر

پژوهشی هیدروژئومورفولوژی

برآورد فرسایش کنار رودخانه‌ای و تعیین عوامل موثر در بازه‌ پل‌الماس-گیلانده رودخانه بالخلوچای اردبیل

اباذر اسمعلی عوری؛ آرزو اسحاق‌زاده؛ شکراله اصغری؛ رئوف مصطفی‌زاده

دوره 11، شماره 40 ، مهر 1403، صفحه 101-87

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.61311.1735

چکیده

تعیین وسعت فرسایش کناره رودخانه‌ای خاک و نمایش آن به‌صورت نقشه در محیط GIS، در مدیریت بهینه از منابع آب و خاک موثر است. هدف تحقیق حاضر تعیین محدوده فرسایش رودخانه‌ای از روی عکس‌های هوایی، مدل‌سازی رگرسیونی و تعیین عوامل موثر بر توسعه فرسایش کنار رودخانه‌ای با استفاده از داده‌های مکانی مختلف فیزیوگرافی، هیدرولوژی، زمین‌شناسی ... بیشتر تعیین وسعت فرسایش کناره رودخانه‌ای خاک و نمایش آن به‌صورت نقشه در محیط GIS، در مدیریت بهینه از منابع آب و خاک موثر است. هدف تحقیق حاضر تعیین محدوده فرسایش رودخانه‌ای از روی عکس‌های هوایی، مدل‌سازی رگرسیونی و تعیین عوامل موثر بر توسعه فرسایش کنار رودخانه‌ای با استفاده از داده‌های مکانی مختلف فیزیوگرافی، هیدرولوژی، زمین‌شناسی و محیطی در بازه‌هایی از رودخانه بالخلوچای در استان اردبیل است. ابتدا پارامترهای موثر در ایجاد فرسایش کنار‌ رودخانه‌ای موجود در منطقه شامل عوامل توپوگرافی، خاک و زمین، هیدرولوژی، تغییرات کاربری محاسبه شدند. در این راستا، متغیرهای مورد مطالعه در چهار مقطع زمانی 1334 با استفاده از عکس‌های هوایی، سال 1359 با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای TM، سال‌های 1389 و 1392 با تصاویر Google Earth تهیه شد و سطح موثر فرسایش رودخانه‌ای مورد مقایسه قرار گرفت. سپس با استفاده از متغیرهای مستقل (شامل عوامل توپوگرافی، هیدرولوژی، فرسایش پذیری خاک و عوامل زمینی) و سطح موثر فرسایش رودخانه‌ای به‌عنوان متغیر وابسته، تجزیه و تحلیل رگرسیونی چند متغیره در نرم‌افزار SPSS انجام و مدل‌های مناسب برآورد مقدار فرسایش کنار رودخانه‌ای مختلف به‌دست آمدند. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیونی، پارامترهای محیط بازه، دبی اوج، مساحت تحت کشت زراعت آبی، زمان تمرکز، پوشش مرتع و مناطق مسکونی نقش مهم‌تری در تشدید فرسایش کنار رودخانه‌ای داشته اند.

پژوهشی ژئومورفولوژی

ارزیابی مکانی و پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش حوضه آبریز زمکان با استفاده از ماشین بردار پشتیبان و رگرسیون لجستیک

فریبا اسفندیاری؛ قباد رستمی؛ رئوف مصطفی‌زاده؛ موسی عابدینی

دوره 11، شماره 40 ، مهر 1403، صفحه 123-102

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.61467.1737

چکیده

در پژوهش حاضر خطر وقوع زمین‌لغزش در حوضه آبریز زمکان، واقع در استان کرمانشاه، ارزیابی شد. دو مدل ماشین‌بردار پشتیبان (SVM) و رگرسیون لجستیک برای تهیه نقشه حساسیت زمین‌لغزش استفاده شد. در راستای اهداف تحقیق، 13 لایه اطلاعاتی شامل ارتفاع، شیب، جهت شیب، عدد ناهمواری ملتون، تحدب سطح زمین، طول دامنه، عمق دره، رطوبت توپوگرافیک، بارش، سازندهای ... بیشتر در پژوهش حاضر خطر وقوع زمین‌لغزش در حوضه آبریز زمکان، واقع در استان کرمانشاه، ارزیابی شد. دو مدل ماشین‌بردار پشتیبان (SVM) و رگرسیون لجستیک برای تهیه نقشه حساسیت زمین‌لغزش استفاده شد. در راستای اهداف تحقیق، 13 لایه اطلاعاتی شامل ارتفاع، شیب، جهت شیب، عدد ناهمواری ملتون، تحدب سطح زمین، طول دامنه، عمق دره، رطوبت توپوگرافیک، بارش، سازندهای زمین‌شناسی، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده و پوشش گیاهی به‌عنوان متغیرهای مستقل استفاده شد. حدود 70 درصد پیکسل‌های لغزشی حوضه به‌منظور آموزش و 30 درصد برای اعتبارسنجی مدل استفاده شدند. اعتبارسنجی مدل‌ها با کاربست منحنی ROC صورت گرفت. نتایج نشان‌دهنده کارایی و دقت بالاتر تابع پایه شعاعی (RBF) مدل SVM برای تهیه نقشه خطر زمین‌لغزش منطقه است. مساحت زیر منحنی (AUC) تابع پایه شعاعی حدود 951/0 برای آموزش مدل و 944/0 برای آزمون مدل به‌دست آمد. نتایج بیانگر این است که فاکتورهای شیب با ضریب 28/0، بارش با ضریب 27/0، لیتولوژی با ضریب 26/0 و ارتفاع با ضریب 22/0 کنترل‌کننده‌های اصلی وقوع زمین‌لغزش در سطح حوضه آبریز زمکان هستند. توابع مدل SVM و هم‌چنین رگرسیون لجستیک نیز اثرات قطعی فاکتورهای انتخابی بر وقوع زمین‌لغزش را تائید کردند. براساس نقشه پهنه‌بندی زمین‌لغزش حدود 35 درصد مساحت حوضه مطالعاتی در کلاس خطرپذیری زیاد و بسیار زیاد قرار گرفته است. پهنه‌های مذکور عمدتاً در نیمه شرقی حوضه توزیع شده‌اند. ارتفاع زیاد، غلبه شیب‌های تند، دریافت نزولات جوی قابل توجه و رخنمون وسیع سازند کژدمی با تناوبی از لایه‌های آهکی، رسی، مارنی و شیلی مهم‌ترین دلایل حساسیت بالای این پهنه‌ها نسبت به زمین‌لغزش هستند.

پژوهشی ژئومورفولوژی

تحلیل فضایی لیتولوژی در وقوع زمین‌لغزش‌های حوضه الموت شرقی :مطالعه موردی حوضه معلم‌کلایه

غلام حسن جعفری؛ زینب براتی

دوره 11، شماره 40 ، مهر 1403، صفحه 142-124

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.61470.1738

چکیده

تحلیل برخی از عوارض و ساختارهای زمین‌شناسی می‌تواند برای تبیین تحولات کواترنری مورداستفاده قرار گیرد. تحلیل انواع لغزش‌ها، وضعیت تراکم و مقایسه آن‌ها با هم، کلیدی برای شناسایی تکامل لندفرم‌ها است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل مکانی زمین لغزش‏های رخداده در لیتولوژی‏های مختلف حوضه معلم کلایه بخشی از حوضه الموت شرق، بـین طول‌هـای ... بیشتر تحلیل برخی از عوارض و ساختارهای زمین‌شناسی می‌تواند برای تبیین تحولات کواترنری مورداستفاده قرار گیرد. تحلیل انواع لغزش‌ها، وضعیت تراکم و مقایسه آن‌ها با هم، کلیدی برای شناسایی تکامل لندفرم‌ها است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل مکانی زمین لغزش‏های رخداده در لیتولوژی‏های مختلف حوضه معلم کلایه بخشی از حوضه الموت شرق، بـین طول‌هـای جغرافیـایی″00 ′26 °50 تا ″20 ′31 °50 و عرض جغرافیایی ″00 ′22 °36 تا ″00 ′30 °36، بر اساس شرایط توپوگرافیکی، ژئولوژیکی، پوشش گیاهی، وضعیت آبراهه ها، مجاورت سنگ های مختلف منطقه صورت پذیرفت. بر اساس نتایج حاصله سازند کرج، روته، شمشک و رسوبات نئوژن و تخریبی به عنوان فرسایش پذیرترین سازندهای موجود در محدوده‏ی مورد مطالعه هستند که مهمترین عوامل دخیل در وقوع حرکات دامنه‏ای در مقیاس میکرو و ماکرو در زیر حوضه ی معلم کلایه می‏باشند. در سطوح ارضی پایین‌دست رودخانه‌ها، لیتولوژی آسیب‌پذیر وسعت بیشتری دارد. در چنین مناطقی علاوه بر سست‌تر شدن لیتولوژی در مقاطع وسیع و منقطع، ماده و انرژی جاری در رودخانه نیز افزایش می‌یابد، در صورتی که به دلیل شیب کمتر دامنه‌ها، اثرگذاری رودخانه بر حرکات دامنه‌ای محدودتر می‌شود. در سطوح ارضی نزدیک به خط الرأس، ماده و انرژی کمتر و لیتولوژی مقاوم‌تر است؛ ولی به علت شیب بیشتر دامنه‌ها و دخالت هوازدگی فیزیکی در تخلخل سنگ‌ها زمینه اثرگذاری رودخانه بر روی وقوع حرکات دامنه‌ای بیشتر می‌شود.

پژوهشی آبخیزداری

ارزیابی گره‌های سیل گیر شبکه زهکشی شهر همدان با استفاده از مدل SWMM

سپیده صیوتی؛ علیرضا ایلدرمی؛ بهنوش فرخزاده

دوره 11، شماره 40 ، مهر 1403، صفحه 164-143

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.61703.1740

چکیده

در این پژوهش گره‌های سیل‌گیر شبکه زهکشی در حوضه شهری خاکو (فقیره – خضر) همدان با ‌استفاده از مدل SWMM واسنجی و ارزیابی شد. نتایج نشان داد مقادیر نفوذ و ارتفاع رواناب بارش طرح در روش SCS به ترتیب برابر 86/50 و 14/16 میلی‌متر می‌باشد و بیانگر این است که روش SCS مقادیر نفوذ و رواناب را برای آبخیز شهری ‌همدان دقیق‌تر ارزیابی نموده واز کارایی ... بیشتر

هیدروژئولوژی

تأثیر پوشش‌گیاهی و فرسایش‌خاک بر‌ کیفیت هیدروژئوشیمیایی آبهای‌سطحی مطالعه‌موردی: حوضه‌آبریز‌ رودخانه‌قُلیان، منطقه‌قالیکوه‌لرستان

امیرسعید حسینی؛ سعید حکیمی آسیابر؛ مژگان صلواتی

دوره 10، شماره 34 ، اردیبهشت 1402، ، صفحه 191-167

https://doi.org/10.22034/hyd.2023.55146.1677

چکیده

چکیدههدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین پوشش‌گیاهی و فرسایش‌خاک و تغییر در خصوصیات هیدروژئوشیمیایی آب است. فرسایش‌خاک رابطه نزدیکی با نوع پوشش‌گیاهی و کاربری ‌زمین دارد و می‌تواند کیفیت آب یک منطقه را تغییر دهد. بدین منظور در این تحقیق 15نمونه از آب آبراهه‌های دائمی پیربادوش و گَشون رودخانه‌قُلیان در منطقه‌قالیکوه‌لرستان ... بیشتر چکیدههدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین پوشش‌گیاهی و فرسایش‌خاک و تغییر در خصوصیات هیدروژئوشیمیایی آب است. فرسایش‌خاک رابطه نزدیکی با نوع پوشش‌گیاهی و کاربری ‌زمین دارد و می‌تواند کیفیت آب یک منطقه را تغییر دهد. بدین منظور در این تحقیق 15نمونه از آب آبراهه‌های دائمی پیربادوش و گَشون رودخانه‌قُلیان در منطقه‌قالیکوه‌لرستان جمع‌آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که بر اساس مطالعات، از ارتفاعات بالاتر منطقه به سمت بخشهای‌پست و پایین‌دست، با کاهش پوشش‌گیاهی و افزایش فرسایش‌خاک و پیشروی رسوبات کواترنری، با ورود کاتیون‌ها و آنیون‌های بیشتر از رسوبات به آب و افزایش هدایت‌الکتریکی، کل مواد جامد محلول و کدورت، از کیفیت آب منطقه کاسته شده‌است. لذا با پوشش‌گیاهی بیشتر در ارتفاعات این منطقه، بر میزان نفوذپذیری خاک افزوده‌شده و از میزان فرسایش‌خاک کاسته شده‌است. در این منطقه علاوه بر تغییر ارتفاع، کاهش پوشش‌گیاهی به نوع سنگ‌ بستر و در نواحی محدودی به چرای مفرط بستگی دارد که سبب افزایش آلاینده‌ای مانند نیترات ‌شده‌است. افزایش نیترات در آب منطقه علاوه بر عوامل انسان‌زاد‌(چرای دام)به عوامل زمین‌زاد(گسترش شیلهای نفتی و فرسایش نهشته‌های کواترنری) نیز بستگی دارد. در نتیجه کیفیت آب منطقه بیشتر تحت تأثیر عوامل محیطی و زمین‌زاد قرار گرفته‌است و عوامل انسان‌زاد نقش کمتری داشته‌اند.

برآورد مقادیر ارتفاع و دبی حداکثر رواناب با استفاده از روش شماره‌ی منحنی (CN) (مطالعه‌ی موردی: حوضه‌ی آبریز سراب دره‌شهر)

اسدالله حجازی؛ مهدی مزبانی

دوره 2، شماره 5 ، اسفند 1394، ، صفحه 63-81

چکیده

برآورد مقادیر معتبر ارتفاع و دبی حداکثر رواناب در مناطق خشک و نیمه‌خشک که فاقد دادهها و یا دادههای کم است، اهمیت بسیاری در مدیریت سیل دارد. یکی از روشهای برآورد مقدار ارتفاع رواناب، روش شمارهی منحنی (CN) مربوط به سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS) است. در این پژوهش حوضهی آبریز سراب درهشهر از نظر پتانسیل تولید رواناب و ... بیشتر

تأثیر تغییراقلیم بر دما و بارش با در نظر گرفتن عدم قطعیت مدل ها و سناریوهای اقلیمی (مطالعه ی موردی: حوضه ی شهرچای ارومیه)

سعید جهانبخش اصل؛ علی محمد خورشید دوست؛ محمدحسین عالی نژاد؛ فرناز پوراصغر

دوره 3، شماره 7 ، شهریور 1395، ، صفحه 107-122

چکیده

دو پارامتر مهم در هیدرولوژی و منابع آب، دما و بارش هستند. تأثیر تغییر اقلیم بر روی این دو پارامتر موضوع بسیاری از مطالعات بوده است که مدلهای گردش عمومی جو یکی از بهترین روشها برای برآورد این تأثیرات به شمار میروند. در مطالعات تغییر اقلیم لحاظ نکردن عدم قطعیتهای موجود در مراحل مختلف ارزیابی اثرات تغییراقلیم سبب کاهش قطعیت ... بیشتر دو پارامتر مهم در هیدرولوژی و منابع آب، دما و بارش هستند. تأثیر تغییر اقلیم بر روی این دو پارامتر موضوع بسیاری از مطالعات بوده است که مدلهای گردش عمومی جو یکی از بهترین روشها برای برآورد این تأثیرات به شمار میروند. در مطالعات تغییر اقلیم لحاظ نکردن عدم قطعیتهای موجود در مراحل مختلف ارزیابی اثرات تغییراقلیم سبب کاهش قطعیت و اطمینان به خروجیهای نهایی سیستم خواهد شد. در این مطالعه به منظور بررسی و تحلیل اثرات تغییر اقلیم بر روی دما و بارش حوضهی شهرچای ارومیه و همچنین لحاظ کردن عدم قطعیت مربوط به مدلهای گردش عمومی جو و سناریوهای موجود ابتدا خروجی شش مدل گردش عمومی جو تحت سه سناریوی A2, A1B و B1 با مدل آماری LARS-WG ریزمقیاس شدند، سپس برای بررسی عدم قطعیت مدلها و سناریوها، از طریق مقایسهی خروجی مدلها در دورهی آتی با دورهی پایه به صورت ماهانه توسط شاخصهای آماری ضریب تعیین (R2) و خطای جذر میانگین مربعات (RMSE)، بهترین مدل و سناریو برای تولید دادههای دما و بارش دوره 2030-2011 انتخاب شد. در نتیجه برای تولید بارش از مدل HADCM3، تحت سناریوی A1B و برای تولید دما نیز از مدل MPEH5، تحت سناریوی A2 استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که بارش دورهی آتی 9 میلیمترکاهش خواهد یافت و این در حالی است که دمای حداقل 05/1 و دمای حداکثر 87/0 درجهی سانتیگراد افزایش خواهد یافت. نکتهی قابل توجه بر هم خوردن توزیع زمانی بارش و افزایش دما است که احتمالاً تبعات منفی آن بیش از کاهش بارش خواهد بود.

بررسی و پهنه‌بندی مناطق مستعد به وقوع سیل با تأکید بر سیلاب‌های شهری (مطالعه‌ موردی: شهر ماکو)

حسن احمدزاده؛ رشید سعیدآبادی؛ الهه نوری

دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1394، ، صفحه 1-24

چکیده

در میان کل سوانح طبیعی، سیلاب بیشترین خسارت را به بخش کشاورزی، شیلات، مسکن و زیرساختها وارد میسازد و بهشدت روی فعالیتهای اجتماعی و اقتـصادی تأثیر میگذاردو تعداد بیشماری از افراد را تحت تأثیر قرار میدهد. رخداد چندین سیل توأم با خسارتهای جانی و مالی در شهر ماکو نشاندهنده ضرورت مطالعه جامع ... بیشتر در میان کل سوانح طبیعی، سیلاب بیشترین خسارت را به بخش کشاورزی، شیلات، مسکن و زیرساختها وارد میسازد و بهشدت روی فعالیتهای اجتماعی و اقتـصادی تأثیر میگذاردو تعداد بیشماری از افراد را تحت تأثیر قرار میدهد. رخداد چندین سیل توأم با خسارتهای جانی و مالی در شهر ماکو نشاندهنده ضرورت مطالعه جامع در این زمینه در حوضه‌های منتهی به شهر ماکو از جمله زیرحوضههای کوچک کوهستانی شمالی شهر است. در این پژوهش نخست ویژگیهای فیزیوگرافی محدوده مورد مطالعه را با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، توابع تحلیلی GIS و WMS معین کردیم. سپس پهنههای تولید سیل را در منطقه با تأکید بر شهر ماکو شناسایی و مسیلهای هدایتکننده سیلاب به کالبد شهر را تحلیل کردیم. نتایج نشان داند که توپوگرافی خشن، ضخامت کم عناصر منفصل روی سنگ بستر و ظرفیت ناچیز آنها برای نگهداشت آب، نبود پوشش گیاهی مناسب، تجاوز به حریم سیلاب‌ها و تبدیل آنها به سطوح نفوذناپذیر، شرایط را برای جریان سیل‌های مخرب بهویژه هنگام وقوع بارش‌های رگباری در ماه‌های خشک سال مهیا می‌سازد بهگونهای که روانآب حاصل از یک بارش با شدت 120 میلیمتر در ساعت، در حدود 5/2 میلیون مترمکعب برآورد شد. از این میزان 338 هزار متر مکعب از زیرحوضه‌های کوچک شمالی مشرف به شهر، حاصل می‌شود.

ارزیابی انواع روش‌های درون یابی، جهت تخمین آلودگی نیترات در منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت بیلوردی، استان آذربایجان شرقی)

عطاالله ندیری؛ صدیقه شکور؛ اصغر اصغری مقدم؛ میثم ودیعتی

دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1393، ، صفحه 75-92

چکیده

چکیده امروزه استفاده از روشهای درون‌یابی برای تخمین متغیرهای فضایی در علوم آب، بسیار مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. با توجه به اهمیت اطلاع از وضعیت کیفیت آبهای زیرزمینی برای مصارف مختلف و همچنین زمانبر و هزینهبر بودن اندازه‌گیری پارامترهای کیفیت آب زیرزمینی در کل دشت، یافتن راهکاری برای تخمین آنها در دیگر مناطق ... بیشتر چکیده امروزه استفاده از روشهای درون‌یابی برای تخمین متغیرهای فضایی در علوم آب، بسیار مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. با توجه به اهمیت اطلاع از وضعیت کیفیت آبهای زیرزمینی برای مصارف مختلف و همچنین زمانبر و هزینهبر بودن اندازه‌گیری پارامترهای کیفیت آب زیرزمینی در کل دشت، یافتن راهکاری برای تخمین آنها در دیگر مناطق دشت، امری ضروری به نظر می‌رسد. هدف از این پژوهش ارزیابی انواع روشهای درون‌یابی جهت بررسی و تحلیل مکانی غلظت یون نیترات و انتخاب بهترین روش درون‌یابی در دشت بیلوردی است. بدین منظور در مهر ماه 1392، تعداد 15 نمونه برداشته شدند و در آزمایشگاه آب‌شناسی دانشگاه تبریز مورد آنالیز قرار گرفتند. محدوده مطالعاتی با وسعت 289 کیلومترمربع در 45 کیلومتری شمال شرق تبریز قرار دارد و از نظر هیدرولوژیکی از زیر حوضه‌های دریاچه ارومیه محسوب می‌شود. در این دشت از انواع روشهای درون‌یابی شامل معکوس فاصله (IDW)، تابع شعاعی (RBF)، تخمینگر عام (GP)، تخمینگر موضعی (LP)، کریجینگ K)) و کوگریجینگ (CoK) در محیط نرم‌افزار Arc Map، برای پیشبینی مقادیر نیترات استفاده کردیم. مقادیر RMSEو نمودارهای رگرسیون حاصل‌ از درون‌یابی نشان داد که روش تخمینگر موضعی با تابع چندجمله‌ای درجه 3 بهترین روش برای درون‌یابی توزیع یون نیترات در دشت بیلوردی است.

پژوهشی سنجش ازدور

بررسی کارایی مدل های الگوریتم جنگل تصادفی، حداکثر احتمال و ماشین بردار پشتیبانی در تشخیص تغییرات پهنه آبی دریاچه نئور و تاثیر این تغییرات در دمای سطح زمین 2022

مهدی فیض اله پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 آذر 1402

https://doi.org/10.22034/hyd.2023.58342.1706

چکیده

مشاهده مقاله

پژوهشی سنجش ازدور

تغییرات پهنه سدهای غرب افغانستان و تاثیر آن بر منابع آبی چاه نیمه های زابل در بازه زمانی ۳۰ ساله با استفاده از سنجنده TM ماهواره لندست 5 و سنجنده OLI و TIRS ماهواره لندست 8

مهدی فیض اله پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 دی 1402

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.59359.1712

چکیده

استخراج پهنه آبی در بخش های غربی افغانستان از طریق تصاویر سنجش از دور راهی کارآمد برای پایش منابع آب و تاثیر آن بر منابع آبی شرق ایران به خصوص چاه نیمه های سیستان و بلوچستان به شمار می آید. در این تحقیق از سنجنده OLI ماهواره لندست ۸ و سنجنده TM ماهواره لندست 5، شاخص های طیفی تفاوت نرمال شده آب (NDWI)، شاخص اصلاح شده تفاوت نرمال شده آب (MNDWI)، ... بیشتر استخراج پهنه آبی در بخش های غربی افغانستان از طریق تصاویر سنجش از دور راهی کارآمد برای پایش منابع آب و تاثیر آن بر منابع آبی شرق ایران به خصوص چاه نیمه های سیستان و بلوچستان به شمار می آید. در این تحقیق از سنجنده OLI ماهواره لندست ۸ و سنجنده TM ماهواره لندست 5، شاخص های طیفی تفاوت نرمال شده آب (NDWI)، شاخص اصلاح شده تفاوت نرمال شده آب (MNDWI)، شاخص تفاوت نرمال شده رطوبت (NDMI)، شاخص استخراج خودکار آب (AWEI)، شاخص جدید آب (NWI)، و شاخص نسبت آب (WRI) برای استخراج پهنه های آبی استفاده شده است. مقادیر حاصل از تمامی شاخص ها به نتایج مشابهی دست یافته اند. پهنه سد ارغنداب در بدترین حالت تنها 44/2 کیلومتر مربع کاهش یافته و شاخص NDMI نشان از افزایش 65/0 کیلومتر مربعی در منابع رطوبتی این سد داشته است. لیکن سطح چاه نیمه های جنوب زابل از 94/55 کیلومتر مربع به 82/17 کیلومتر مربع کاهش یافته که کاهشی معادل 12/38 کیلومتر مربع را نشان می دهد. این امر نشان از کاهش شدید سطح چاه نیمه ها دارد. این امر باعث ساطع شدن دمای بیشتر در مناطق خشک شده گردیده است. لیکن دمای حداقل از 47/17 درجه به 87/11 درجه سانتیگراد کاهش یافته که کاهشی معادل 95/1 درجه سانتیگراد را تجربه کرده است. شاخص LST با تمامی شاخص ها دارای همبستگی منفی بوده و بیشترین همبستگی مربوط به شاخص NWI به میزان 941/0- در سال 1994بوده است. کمترین میزان همبستگی نیز به میزان 65/0- مربوط به شاخص NDMI به دست آمد.

مشاهده مقاله

پژوهشی سنجش ازدور

پایش تنش رطوبتی و خشکسالی بر پایه تحلیل همبستگی بین شاخص های طیفی مبتنی بر رطوبت، پوشش گیاهی و دما در محدوده تالاب شادگان

مهدی فیض اله پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 خرداد 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.60376.1727

چکیده

خشکسالی پس از طوفان پر هزینه ترین رویداد آب و هوایی جهان به شمار می آید. تشخیص به موقع خشکسالی و پیش بینی وقوع آن باعث کاهش هزینه ها و نجات جان انسان ها می گردد. در این تحقیق به منظور ارزیابی بهترین شاخص در برآورد تنش رطوبتی و خشکسالی از 8 شاخص NDVI، NDWI، VCI، SR، MSI، SIWSI، NDII و NMI استفاده شده و تالاب شادگان در بازه زمانی 2018 تا 2023 مورد بررسی قرار ... بیشتر خشکسالی پس از طوفان پر هزینه ترین رویداد آب و هوایی جهان به شمار می آید. تشخیص به موقع خشکسالی و پیش بینی وقوع آن باعث کاهش هزینه ها و نجات جان انسان ها می گردد. در این تحقیق به منظور ارزیابی بهترین شاخص در برآورد تنش رطوبتی و خشکسالی از 8 شاخص NDVI، NDWI، VCI، SR، MSI، SIWSI، NDII و NMI استفاده شده و تالاب شادگان در بازه زمانی 2018 تا 2023 مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی تغییرات دمایی نیز از شاخص LST بهره گرفته شد. به منظور تعیین مناسب ترین شاخص، ضریب همبستگی پیرسون بین شاخص ها برآورد شده و کارایی هر شاخص در مقیاس چادوک نشان داده شد. بر این اساس شاخص های NDWI، MSI، NMI و LST بیشترین همبستگی را داشته و بر اساس مقیاس چادوک در 5 مورد، شاخص های NDWI و MSI از همبستگی قوی و بسیار قوی برخوردار بوده و بین این دو شاخص همبستگی قوی در حدود 99/0- برقرار بوده است. همبستگی بین دو شاخص LST و NDWI نیز به صورت منفی بوده و حدود 73/0- برآورد گردید. به علت حاکمیت شرایط نیمه خشک در منطقه، شاخص های مبتنی بر پوشش گیاهی از قابلیت بسیار ضعیفی در برآورد خشکسالی برخوردار بوده و همبستگی بین NDVI و NDWI نیز در حدود 05/0 بوده است. لذا بر این اساس می توان چنین نتیجه گیری کرد که در تالاب شادگان شاخص های مبتنی بر تنش های رطوبتی و دمایی نسبت به شاخص های پوشش گیاهی از قابلیت بهتری در برآورد خشکسالی برخوردار بوده اند.

مشاهده مقاله

پژوهشی هیدروژئومورفولوژی

مدل‌سازی خطر وقوع سیل با استفاده از روش آماری وزن شواهد (WOE) در حوضه آبریز آذرشهر چای

محمد حسین رضایی مقدم؛ داود مختاری؛ توحید رحیم پور؛ وحیده تقی زاده تیمورلویی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 تیر 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.60081.1723

چکیده

حوضه آبریز آذرشهرچای واقع در دامنه غربی توده کوهستانی سهند از اتصال شاخاب‌های متعدد که در دره‌های عمیقی جاری هستند، تشکیل می‌شود و همه ساله در فصل بهار با شروع بارش‌ها، شاهد رخداد سیل در این دره‌ها می‌باشد. هدف از این پژوهش ارزیابی عملکرد تابع شواهد وزنی(WOE) برای تهیه نقشه حساسیت سیل حوضه آبریز آذرشهرچای می‌باشد. جهت دسترسی به ... بیشتر حوضه آبریز آذرشهرچای واقع در دامنه غربی توده کوهستانی سهند از اتصال شاخاب‌های متعدد که در دره‌های عمیقی جاری هستند، تشکیل می‌شود و همه ساله در فصل بهار با شروع بارش‌ها، شاهد رخداد سیل در این دره‌ها می‌باشد. هدف از این پژوهش ارزیابی عملکرد تابع شواهد وزنی(WOE) برای تهیه نقشه حساسیت سیل حوضه آبریز آذرشهرچای می‌باشد. جهت دسترسی به هدف مذکور، ابتدا موقعیت 82 نقطه سیل‌گیر با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای Landsat8 سنجنده OLI بر اساس سیل فروردین ماه 1396 تهیه، به صورت تصادفی به دو گروه 70درصد (57 نقطه سیل‌گیر) برای داده‌های آموزشی و 30 درصدی (25 نقطه سیل‌گیر) برای داده‌های اعتبار سنجی استفاده شد. سپس 14 فاکتور موثر در وقوع سیل ارتفاع، شیب، جهت شیب، انحنای شیب، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده، تراکم رودخانه،TWI ( شاخص رطوبت توپوگرافی)، شاخص قدرت آبراهه ، لیتولوژی، جنس خاک، بارش و NDVI در محیط نرم افزاری‌ Arc Map و کاربری اراضی در محیط نرم‌افزاری ENVI5.3 آنالیز و موقعیت نقاط سیل‌گیر در هر 14 فاکتور بررسی و جهت اعتبار سنجی و صحت نتایج به دست آمده از منحنی مشخصه عملیاتی ROC استفاده شد. نتایج پژوهش بیانگر قرار گیری 19.56 درصد از حوضه در کلاس حساسیت خیلی بالا، 19.18درصد در حساسیت بالا، 24.61درصد در کلاس متوسط، 21.94درصد در کلاس کم و 14.68 درصد در کلاس خیلی کم از لحاظ آسیب‌پذیری سیل قرار دارد.

مشاهده مقاله

پژوهشی سنجش ازدور

بررسی تاثیر تغییرات پهنه آبی سد تهم در نوع کاربری اراضی و دمای سطح زمین با بهره گیری از شاخص های طیفی NDWI، MNDWI و AWEI و ماشین بردار پشتیبانی SVM در بازه زمانی 2002 تا 2023

مهدی فیض اله پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 تیر 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.60530.1729

چکیده

تغییرات مکانی و زمانی آبهای سطحی بر ساختار و عملکرد اکوسیستم های منطقه سد تهم و همچنین توسعه کشاورزی، اقتصادی و اجتماعی در این منطقه تاثیر می گذارد. در این تحقیق به منظور تشخیص تغییرات طولانی مدت سد تهم در بازه زمانی 2002 تا 2023 از شاخص های MNDWI، AWEI و NDWI و مدل ماشین بردار پشتیبانی SVM استفاده شد. نتایج حاصل از شاخص AWEI نشان داد که مساحت پهنه ... بیشتر

مشاهده مقاله

پژوهشی ژئومورفولوژی

پهنه بندی مکانی فرسایش خاک با مدل RUSLE; مطالعه موردی زیرحوضه کویته (پاکستان)

مریم بیاتی خطیبی؛ مریم بیاتی خطیبی؛ imad ali؛ صدرا کریم زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 تیر 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.62212.1744

چکیده

حوضه فرعی کویته بخشی از حوضه رودخانه پیشین است که در منطقه جنوب غربی پاکستان واقع شده است. این مطالعه با هدف تعیین توزیع مکانی فرسایش سالانه خاک با استفاده از مدل معادله جهانی تلفات خاک (RUSLE) انجام شد. برای انجام این کار، تکنیک‌های داده کاوی متعدد، همراه با الگوریتم‌های یادگیری ماشین، برای تولید لایه‌های موضوعی (K، R، LS، C، و P) که به‌عنوان ... بیشتر

مشاهده مقاله

پژوهشی هیدروژئومورفولوژی

بررسی تطبیقی روش‌های استخراج سطح آب خلیج گرگان و پایش تغییرات آن با استفاده از داده‌های ماهواره ای چند زمانه

حمید عمونیا؛ محمد رضا یوسفی روشن؛ محمد دیمه ور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 مرداد 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.62117.1743

چکیده

خلیج گرگان، یکی از مهم‌ترین تالاب‌های شمالی ایران است که تغییرات سطح آب آن پیامدهای زیست‌محیطی متعددی برای مناطق اطراف دارد. مطالعه حاضر به بررسی تطبیقی تغییرات سطح آب خلیج گرگان با استفاده از شاخص های طیفی آب می پردازد. مطالعات گذشته، تغییرات سطح آب خلیج گرگان را قابل توجه نشان می‌دهند. این تغییرات باعث خسارات زیادی از نظر اکولوژیکی ... بیشتر خلیج گرگان، یکی از مهم‌ترین تالاب‌های شمالی ایران است که تغییرات سطح آب آن پیامدهای زیست‌محیطی متعددی برای مناطق اطراف دارد. مطالعه حاضر به بررسی تطبیقی تغییرات سطح آب خلیج گرگان با استفاده از شاخص های طیفی آب می پردازد. مطالعات گذشته، تغییرات سطح آب خلیج گرگان را قابل توجه نشان می‌دهند. این تغییرات باعث خسارات زیادی از نظر اکولوژیکی و اقتصادی شده است که نیاز مبرم به راهبردهای موثر در مدیریت را برجسته می سازد. در این پژوهش با استفاده از بررسی تطبیقی بین شاخص های طیفی سطح آب(NDWI، MNDWI، AWEI و NDPI) با کمک تصاویر لندست 5 و 8 برای پایش تغییرات سطح آب خلیج گرگان استفاده شده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که شاخص MNDWI با میانگین RMSE 21/66 ، دقیق‌ترین روش برای استخراج سطح آب از تصاویر لندست است. درخروجی شاخصMNDWI مساحت سطح آب استخراج‌شده برای سال‌های (1990، 2000، 2010 و 2020) افزایش2384 هکتاری بین 1990 تا 2000، کاهش1488 هکتاری بین 2000 تا 2010 و کاهش 11080 هکتاری بین 2010 تا 2020 مشاهده می شود. کاهش نگران‌کننده 11080 هکتاری سطح آب بین سال‌های 2010 تا 2020، بر ضرورت تلاش‌های بیشتر برای پایش و مدیریت سطح آّب خلیج گرگان تأکید می‌کند. این مطالعه بر پتانسیل تصاویر ماهواره‌ای و شاخص‌های طیفی آب، به‌ویژه شاخص MNDWI، به عنوان ابزارهای ارزشمند برای پایش و مدیریت مؤثر سطح آب در خلیج گرگان تأکید می‌کند .نهایتا، نتایج این پژوهش می تواند به عنوان یک راهنمای علمی برای مدیرت و برنامه ریزی تغییرات مساحت سطح آب خلیج گرگان مورد استفاده قرار گیرد.

مشاهده مقاله

پژوهشی ژئومورفولوژی

برآورد و ارزیابی خطر فرونشست زمین در محدوده حریم شهری شهرستان های ساوجبلاغ-نظرآباد-چهارباغ-کرج-فردیس

صیاد اصغری سراسکانرود؛ فریبا اسفندیاری درآباد؛ مهدی فعال نذیری؛ بتول زینالی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 شهریور 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.62570.1751

چکیده

فرونشست زمین به پایین رفتن تدریجی یا ناگهانی سطح زمین در اثر عوامل مختلفی از قبیل فعالیت های تکتونیکی، استخراج معادن، میادین نفت و گاز و برداشت بی رویه آب زیرزمینی اطلاق می شود. در استان البرز نیز روند رو به رشد جمعیت و مهاجرت در سال های اخیر بر افزایش تقاضا و حجم برداشت آب از سفره های آب زیرزمینی افزوده، لذا با افت شدید سطح آب های زیرزمینی ... بیشتر فرونشست زمین به پایین رفتن تدریجی یا ناگهانی سطح زمین در اثر عوامل مختلفی از قبیل فعالیت های تکتونیکی، استخراج معادن، میادین نفت و گاز و برداشت بی رویه آب زیرزمینی اطلاق می شود. در استان البرز نیز روند رو به رشد جمعیت و مهاجرت در سال های اخیر بر افزایش تقاضا و حجم برداشت آب از سفره های آب زیرزمینی افزوده، لذا با افت شدید سطح آب های زیرزمینی در معرض فرونشست می باشد. در این پژوهش ابتدا ارزیابی فرونشست با استفاده از تکنیک تداخل سنجی راداری و در ادامه، نسبت به پهنه بندی مناطق مستعد با الگوریتم چند معیاره در بازه زمانی 2016 و 2023 اقدام گردید. نتایج استخراج اطلاعات با تکنیک تداخل سنجی نشان داد میانگین میزان فرونشست در محدوده حریم شهری شهرستان های ساوجبلاغ و کرج و نظرآباد و چهارباغ و فردیس، مقدار بین 15 الی 320 میلی متر می باشد. که با مشاهدات صورت گرفته بیشترین میزان فرونشست در بخش شرقی و سپس در بخش جنوبی و جنوب غرب است. با توجه به نتایج برآورد شده از پهنه‌بندی خطر فرونشست؛ معیارهای افت سطح آب، کاربری اراضی، شیب و زمین شناسی، به ترتیب با ضریب وزنی 16127/0، 141875/0، 130145/0 و128474/0 مهم ترین عوامل در ایجاد خطر فرونشست در محدوده مطالعاتی بوده که به ترتیب 31 و 23 درصد از محدوده، دارای احتمال خطر بسیار زیاد و زیاد می باشد.

مشاهده مقاله

پژوهشی ژئومورفولوژی

ارزیابی مورفومتری دولین‌ها و ارتباط آنها با ویژگی‌های فیزیکو -شیمیایی خاک در تاقدیس نواکوه، استان کرمانشاه

آرزو چراغی؛ شهرام بهرامی؛ سمیه خالقی؛ کاظم نصرتی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 شهریور 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.61810.1741

چکیده

دولین‌ها از مهم‌ترین لندفرم‌های کارستی هستند و نقش مهمی در تشکیل خاک دارند. در مطالعه حاضر، مورفومتری دولین‌ها و ارتباط آن‌ها با ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی خاک در تاقدیس نواکوه مورد ارزیابی قرار گرفت. ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی 36 نمونه خاک کف دولین‌ها جمع آوری و در آزمایشگاه اندازه‌گیری گردید. همچنین از DEM 13سانتی متری حاصل از ... بیشتر دولین‌ها از مهم‌ترین لندفرم‌های کارستی هستند و نقش مهمی در تشکیل خاک دارند. در مطالعه حاضر، مورفومتری دولین‌ها و ارتباط آن‌ها با ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی خاک در تاقدیس نواکوه مورد ارزیابی قرار گرفت. ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی 36 نمونه خاک کف دولین‌ها جمع آوری و در آزمایشگاه اندازه‌گیری گردید. همچنین از DEM 13سانتی متری حاصل از تصاویر پهپاد برای اندازه‌گیری پارامترهای مورفومتری دولین‌ها استفاده شد. نتایج نشان داد که دولین‌های بزرگ، دارای شیب و عمق و ضریب گردواری بیشتر، و همچنین دارای خاک‌های ماسه‌ای، میزان EC، PH، پتاسیم، فسفر، ظرفیت نگهداری آب و کربن آلی خاک بالاتر هستند. دولین‌های کم ارتفاع دارای مساحت، شیب، عمق، و گردواری بیشتر و دارای خاک‌های رسی، و میزان EC، PH، پتاسیم، ظرفیت نگهداری آب، کربن آلی و رطوبت اشباع بیشتری نسبت به دولین‌های مرتفع هستند. دولین‌های واقع در فرود محوری تاقدیس دارای مساحت، شیب، عمق، ضریب گردواری بیشتر و دارای خاک‌های رسی، و میزان EC، PH، پتاسیم، ظرفیت نگهداری آب، ارگانیک کربن و رطوبت اشباع بالاتری نسبت به دولین‌های بخش مرکزی هستند. میانگین بیشتر پارامترهای مورفومتری و ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی خاک در دولین‌های پرشیب بیشتر از دولین‌های کم شیب است. در مجموع، تفاوت‌های مورفومتریکی و پدولوژیکی دولین‌ها نشان می‌دهد که تشکیل و تکامل آنها در ارتفاعات پائین‌تر، فرود محوری و شیب‌های تند بیشتر است. به طور کلی، پوشش گیاهی، سطوح ارتفاعی، شیب و نوع بارش نقش مهمی در تفاوت‌های مورفومتریکی و خاک‌های تشکیل شده در دولین‌ها دارند.

مشاهده مقاله

پژوهشی

ارزیابی وضعیت خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی (مطالعه موردی: زیرحوضه‌هایی از حوضه آبریز فلات مرکزی)

رؤیا احمدی؛ هدی قاسمیه؛ رضا قضاوی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 شهریور 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.62269.1746

چکیده

خشکسالی، یکی از پیچیده‌ترین پدیده‌های آب و هوایی است که می‌تواند در اکثر مناطق جهان رخ دهد؛ اما تأثیر آن در مناطق خشک و نیمه‌خشک بیشتر است و بررسی آن، در مدیریت منابع آب بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش، وضعیت خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در حوضه‌های قم- کهک، نیزار- سلفچگان، مرودشت- خرامه و بیضا- زرقان واقع در حوضه آبریز فلات ... بیشتر خشکسالی، یکی از پیچیده‌ترین پدیده‌های آب و هوایی است که می‌تواند در اکثر مناطق جهان رخ دهد؛ اما تأثیر آن در مناطق خشک و نیمه‌خشک بیشتر است و بررسی آن، در مدیریت منابع آب بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش، وضعیت خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در حوضه‌های قم- کهک، نیزار- سلفچگان، مرودشت- خرامه و بیضا- زرقان واقع در حوضه آبریز فلات مرکزی با استفاده از شاخص‌های SPI، SPEI، RDI و SSI در مقیاس‌های زمانی 1، 6 و 12 ماهه طی دوره آماری 2004 تا 2023 محاسبه گردید. نتایج نشان داد که بیش از 95 درصد ایستگاه‌های مطالعاتی، تمامی وضعیت‌های ترسالی بسیار شدید تا خشکسالی بسیار شدید را تجربه کرده‌اند. شاخص SPI در مقیاس زمانی 1 ماهه در کلیه ایستگاه‌های مطالعاتی و شاخص SPEI در مقیاس زمانی 6 ماهه در 3/83 درصد ایستگاه‌ها و در مقیاس زمانی 12 ماهه در 7/67 درصد ایستگاه‌ها، خشکسالی را با شدت بیشتری نسبت به سایر شاخص‌های خشکسالی نشان داده است. بررسی فراوانی وقوع طبقات شاخص هیدرولوژیکی SSI در مقیاس زمانی 12 ماهه نشان داد که بیشترین طبقات خشکسالی در ایستگاه‌های شادآباد و خرامه مشاهده شده است. بررسی انطباقی مقادیر شاخص‌های خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در هر یک از حوضه‌ها نشان داد که بیشترین همبستگی متقاطع بین SPI و SSI در مقیاس زمانی 12 ماهه در ایستگاه‌های سلفچگان و قلعه‌چم در تأخیر زمانی رو به جلو به اندازه گام زمانی 12 ماه برابر 574/0 و بیشترین مقدار همبستگی پیرسون در گام زمانی 12 ماهه مربوط به ایستگاه سلفچگان- قلعه‌چم (309/0= r و 001/0= p-value) است.

مشاهده مقاله

پژوهشی هیدروژئومورفولوژی

کاربرد تلفیقی شاخص های MQI و MQIm به منظور ارزیابی و تعیین گرایش وضعیت مورفولوژیکی رودخانه خرمارود

غلامرضا خسروی؛ مهدی تیموری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 مهر 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.62649.1752

چکیده

برای توصیف و ارزیابی تمام پیچیدگی‎ها و همچنین تدوین برنامه‌های مدیریتی اکوسیستم‎های رودخانه‎ای بررسی تمام مؤلفه‌ها در مقیاس‌های مکانی و زمانی مختلف ضروری است. در این خصوص ارزیابی و توصیف هیدرومورفولوژیکی با هدف تعیین و تشریح فرآیندها و شکل‎های هیدرومورفولوژیکی به عنوان یک گام کلیدی محسوب می‎شود. هدف از این تحقیق، طبقه ... بیشتر برای توصیف و ارزیابی تمام پیچیدگی‎ها و همچنین تدوین برنامه‌های مدیریتی اکوسیستم‎های رودخانه‎ای بررسی تمام مؤلفه‌ها در مقیاس‌های مکانی و زمانی مختلف ضروری است. در این خصوص ارزیابی و توصیف هیدرومورفولوژیکی با هدف تعیین و تشریح فرآیندها و شکل‎های هیدرومورفولوژیکی به عنوان یک گام کلیدی محسوب می‎شود. هدف از این تحقیق، طبقه بندی، ارزیابی و تعیین گرایش وضعیت هیدرومورفولوژیکی رودخانه خرمارود در استان گلستان با استفاده از ادغام شاخص های MQI و MQIm است. لذا ابتدا با استفاده از تکنیک‎های سنجش از راه دور و GIS وعملیات پیمایش میدانی، واحدهای مکانی مختلف تفکیک و سپس ویژگی‌های مورد بررسی در مقیاس ناحیه جغرافیایی بررسی و اطلاعات فوق برای تعیین وضعیت مورفولوژیکی بازه‎های مکانی توسط روش‏های شاخص محور MQI و MQIm به کار گرفته شد. با توجه به نتایج طبقه‌بندی مورفولوژیکی MQI، 15 بازه مکانی در طبقه خیلی ضعیف و ضعیف، 9 بازه در طبقه متوسط و دو بازه در طبقه خوب قرار دارند. اختلاف مقادیر شاخص MQI در بین بازه‌های مکانی موردمطالعه، در سطح پنج درصد معنی‌دار است. همچنین اختلاف مقادیر شاخص MQIm برای دو دوره قبل و بعد از مداخلات انسانی در بازه مکانی مورد بررسی نیز در سطح 5 درصد معنادار است. برای اکثر بازه‌ها، کمترین امتیازها به ترتیب مربوط به شاخص‌های پوشش گیاهی، عملکرد، مورفولوژی و تغییرات آبراهه است. همچنین نتایج نشان داد با ادغام این دو شاخص می توان اطلاعاتی را در مورد تغییرات احتمالی از وضعیت کلی بازه‌های مکانی بخصوص روند یا گرایش آن فراهم نمود.

مشاهده مقاله

پژوهشی آب های زیرزمینی

بررسی پایداری سطح آب زیرزمینی در دشت اسلام‌آباد غرب (استان کرمانشاه) و ارزیابی وضعیت آینده با مدل‌های گردش عمومی جو

شکوفه اسمعیلی؛ فیروز مجرد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 مهر 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.62351.1747

چکیده

بخش عمده‌ای از تقاضای آب شیرین در جهان از طریق آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود. هرگونه ناهنجاری در آب‌های زیرزمینی به‌طور مستقیم بر زندگی انسان تأثیر می‌گذارد. از مهـم‌ترین عواملی که در نوسان سطح آب‌های زیرزمینی تأثیر به‌سزایی دارند، خشکسالی‌ها و ترسالی‌ها هستند. هدف از این مطالعه، بررسی رابطۀ بین شاخص بارش استانداردشده (SPI) به‌عنوان ... بیشتر بخش عمده‌ای از تقاضای آب شیرین در جهان از طریق آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود. هرگونه ناهنجاری در آب‌های زیرزمینی به‌طور مستقیم بر زندگی انسان تأثیر می‌گذارد. از مهـم‌ترین عواملی که در نوسان سطح آب‌های زیرزمینی تأثیر به‌سزایی دارند، خشکسالی‌ها و ترسالی‌ها هستند. هدف از این مطالعه، بررسی رابطۀ بین شاخص بارش استانداردشده (SPI) به‌عنوان شاخص خشکسالی هواشناسی و شاخص منبع آب زیرزمینی (GRI) به‌عنوان شاخص خشکسالی هیدرولوژیک در دشت اسلام‌آباد غرب (استان کرمانشاه) در یک دورۀ 20ساله و پیش‌بینی وضعیت آیندۀ سطح آب زیرزمینی در منطقه است. مقادیر هر دو شاخص در مقیاس‌های زمانی 1، 3، 6، 9، 12، 18، 24 و 48 ماهه محاسبه شد. برای به‌دست‌آوردن رابطۀ بین دو شاخص، از ضریب همبستگی، یک بار در مقیاس‌های زمانی مختلف و بار دیگر با تأخیرهای زمانی 1 تا 12ماهه در شاخص GRI استفاده گردید. سپس داده‌های بارش آیندۀ دشت مورد نظر در یک دورۀ 20ساله با چهار مدل گزارش ششم (CMIP6) تحت سه سناریوی انتشار استخراج و با مدل SDSM ریزمقـیاس‌نمایی شد. نهایتاً داده‌های مدل CanSM5-CanOE انتخاب و برای پیش‌بینی وضعیت آیندۀ سطح آب زیرزمینی، وارد مدل رگرسیونی رابطۀ بارش با سطح آب شد. نتایج نشان داد که بیشترین ضریب همبستگی معنی‌دار بین شاخص SPI 48ماهه و شاخص GRI 48ماهه در شرایط تأخیر زمانی 12ماهه مشاهده می‌شود که نشان‌دهندۀ تأثیر بارش بر تغییرات سطح آب زیرزمینی در مقیاس‌های میان‌مدت و بلند‌مدت است. نتایج پیش‌بینی سطح آب زیرزمیـنی برای دورۀ آتی بیـانگر افت سطح آب به-ترتیـب به‌میزان 17/5، 02/6 و 08/8 متر تحت سه سناریوی SSP1-2.6، SSP2-4.5 و SSP5-8.5 است.

مشاهده مقاله

پژوهشی هیدروژئومورفولوژی

پهنه‌بندی خطر سیل در حوضه شهری جهرم با استفاده از الگوریتم ماشینی (Maxent)

سعید نگهبان؛ مهری مرحمت

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 آبان 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.62069.1742

چکیده

سیل یکی از مخرب ترین بلایای طبیعی با پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی است. بنابراین، مدیریت جامع سیل برای کاهش اثرات سیل بر زندگی و معیشت انسان ضروری است. هدف اصلی مطالعه حاضر، بررسی کاربرد مدل حداکثر آنتروپی (Entropy Maxent) در نرم‌افزار R برای نقشه‌برداری حساسیت سیل در استان فارس (حوضه شهری جهرم) است. ابتدا با استفاده از اطلاعات منابع ... بیشتر

مشاهده مقاله

علمی ژئومورفولوژی

ارزیابی و تغییرات کاربری اراضی بر روی فرسایش خاک گیوی چای با استفاده از مدل G2

صیاد اصغری سراسکانرود؛ عقیل مددی؛ نازفر آقازاده؛ رئوف مصطفی‌زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 آبان 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.63529.1756

چکیده

فرسایش خاک یکی از چالش‌های مهم زیست‌محیطی است که به تخریب و کاهش کیفیت خاک منجر می‌شود. در این پژوهش، به بررسی تأثیر تغییرات کاربری اراضی بر فرسایش خاک در منطقه گیوی چای پرداخته شده است. استفاده از تصاویر ماهواره‌ای (ETM+7 ۲۰۱۰ و OLI ۲۰۲۲) به‌عنوان ابزار اصلی برای تحلیل تغییرات کاربری اراضی و ارزیابی فرسایش خاک، گام مؤثری در این راستا ... بیشتر فرسایش خاک یکی از چالش‌های مهم زیست‌محیطی است که به تخریب و کاهش کیفیت خاک منجر می‌شود. در این پژوهش، به بررسی تأثیر تغییرات کاربری اراضی بر فرسایش خاک در منطقه گیوی چای پرداخته شده است. استفاده از تصاویر ماهواره‌ای (ETM+7 ۲۰۱۰ و OLI ۲۰۲۲) به‌عنوان ابزار اصلی برای تحلیل تغییرات کاربری اراضی و ارزیابی فرسایش خاک، گام مؤثری در این راستا بوده است. تصاویر با استفاده از روش شی‌ءگرا طبقه‌بندی شده و کاربری‌های مختلف اراضی شناسایی شدند. کاربری‌ها شامل مناطق مسکونی، زمین‌های کشاورزی، زمین‌های بایر، باغ‌ها، پوشش گیاهی انبوه، متوسط و ضعیف و آب بودند. عوامل مؤثر در مدل G2 شامل R(فرسایندگی باران)، S (فرسایش‌پذیری خاک)، V (پوشش گیاهی)، T (توپوگرافی) و I (عامل تعدیل شیب) مورداستفاده قرار گرفتند. نقشه فرسایش خاک تهیه و تحلیل شد. نتایج نشان‌دهنده افزایش کاربری مناطق مسکونی و پوشش گیاهی ضعیف و کاهش کاربری باغ‌ها و پوشش گیاهی متوسط بود. این تغییرات به طور مستقیم بر فرسایش خاک تأثیر گذاشته‌اند. میزان فرسایش در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۱۰ افزایش‌یافته و بیشترین فرسایش مربوط به کاربری زمین‌های کشاورزی و بایر است. نقشه نهایی فرسایش نشان‌دهنده مناطق با فرسایش بسیار زیاد و زیاد در کاربری زراعی، مراتع ضعیف و مناطق مسکونی بود. افزایش زمین‌های زراعی و بایر و کاهش پوشش گیاهی به‌عنوان عوامل اصلی ایجاد فرسایش خاک شناسایی شدند. پژوهش نشان می‌دهد که تغییرات کاربری اراضی به‌ویژه افزایش مناطق مسکونی و کشاورزی، تأثیر منفی بر فرسایش خاک دارد؛ لذا مدیریت پایدار اراضی و حفاظت از پوشش گیاهی می‌تواند به کاهش فرسایش خاک کمک کند.

مشاهده مقاله

پژوهشی هیدرولوژی

مقایسه کارایی مدل‌های یکپارچه و روش‌های یادگیری ماشین در شبیه‌سازی دبی

زهره خورسندی کوهانستانی؛ فاطمه طاعت پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 آذر 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.63280.1754

چکیده

در هیدرولوژی، فرآیند بارش - رواناب یکی از پیچیده‌ترین پدیده‌های غیرخطی است. پیش‌بینی رواناب در حوضه‌های فاقد آمار یکی از چالش‌ها در مدیریت منابع آب است. در این مطالعه کارایی مدل‌های یکپارچه هیدرولوژیک و روش‌های یادگیری ماشین در شبیه‌سازی دبی روزانه و ماهانه در حوضه آبخیز کبکیان که یکی از مهم‌ترین سرشاخه‌های رودخانه کارون است، ... بیشتر در هیدرولوژی، فرآیند بارش - رواناب یکی از پیچیده‌ترین پدیده‌های غیرخطی است. پیش‌بینی رواناب در حوضه‌های فاقد آمار یکی از چالش‌ها در مدیریت منابع آب است. در این مطالعه کارایی مدل‌های یکپارچه هیدرولوژیک و روش‌های یادگیری ماشین در شبیه‌سازی دبی روزانه و ماهانه در حوضه آبخیز کبکیان که یکی از مهم‌ترین سرشاخه‌های رودخانه کارون است، بررسی شد. مدل‌های هیدرولوژیک یکپارچه AWBM، Sacramento، SIMHYD، SMAR و TANK و الگوریتم‌های مختلف روش درخت تصمیم، شبکه عصبی مصنوعی و رگرسیون بردار پشتیبان برای شبیه‌سازی دبی روزانه و ماهانه حوضه استفاده شد. سری‌های ماهانه و روزانه بارش، تبخیر و تعرق پتانسیل و دبی در دوره آماری 1401-1350 برای این منظور استفاده شدند. برای ارزیابی کارایی مدل‌ها نیز از ضرایب کارایی R2 ، NS و RMSE به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که مدل‌های SMAR و AWBM بهترین کارایی را در شبیه‌سازی دبی روزانه در حوضه آبخیز کبکیان در مقایسه با سایر مدل‌های هیدرولوژیک استفاده شده داشته‌اند و مقادیر ضریب نش ساتکلیف این دو مدل در مرحله صحت سنجی به ترتیب 79/0 و 78/0 بوده که نشان از کارایی بسیار خوب این مدل‌ها در شبیه‌سازی دبی روزانه دارد. در سری‌های ماهانه نیز مدل‌های SMAR و AWBM با ضریب نش ساتکلیف به ترتیب 71/0 و 72/0 و ضریب تبیین 79/0 و 79/0 کارایی خوب داشته‌اند. در روش‌های یادگیری ماشین در مقیاس روزانه، روش درخت تصمیم با الگوریتم جنگل تصادفی با ضریب تبیین 61/0 بهترین کارایی را در شبیه‌سازی دبی داشته‌است. در شبیه‌سازی دبی ماهانه، الگوریتم جنگل تصادفی با ضریب تبیین 93/0 کارایی خیلی خوبی داشته‌است.

مشاهده مقاله

پژوهشی آبخیزداری

شبیه‌سازی بیلان آب حوضه آبریز ارس بر اساس مدل اقلیمی CNRM-CM6

مهناز صابر؛ برومند صلاحی؛ رقیه ملکی مرشت

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 آذر 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.63758.1759

چکیده

در این پژوهش از مدل SWAT برای شبیه‌سازی شرایط هیدرولوژیکی حوضه رودخانه ارس در دوره آینده استفاده گردید. واسنجی مدل بر اساس داده سال‌های 2006-1987 و اعتبارسنجی آن در سال‌های 2014-2007 با الگوریتم SUFI2 انجام و مدل SWAT بر اساس دبی جریان ماهانه ایستگاه هیدرومتری منتخب کالیبره شد. بعد از انتخاب پارامترهای بهینه و با اجرای شبیه‌سازی در 350 دور شبیه‌ساز، ... بیشتر

مشاهده مقاله

پژوهشی هیدرولوژی

ارزیابی تغییرات شاخص‌های جریان پرآبی و کم‌آبی در رودخانه‌ای با رژیم جریان طبیعی (مطالعه موردی: حوضه آبریز بیطاس، بالادست رودخانه مهابادچای)

لیلا بابایی؛ هیراد عبقری؛ رئوف مصطفی‌زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آذر 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.63568.1757

چکیده

وقوع دوره‌های کم‌آبی و پرآبی در حوضه‌ها جزئی از رژیم رودخانه است. وقوع تغییرات جریان رودخانه و تشدید آن در سال‌های اخیر بر تولید و بهره‌برداری از جریان رودخانه‌ها و مدیریت آب تاثیر گذاشته است و مطالعه آن دارای اهمیت است. ارزیابی ویژگی‌های مختلف رژیم جریان رودخانه‌های طبیعی از مواردی است که می‌تواند در شناخت تغییرات آبدهی جریان ... بیشتر وقوع دوره‌های کم‌آبی و پرآبی در حوضه‌ها جزئی از رژیم رودخانه است. وقوع تغییرات جریان رودخانه و تشدید آن در سال‌های اخیر بر تولید و بهره‌برداری از جریان رودخانه‌ها و مدیریت آب تاثیر گذاشته است و مطالعه آن دارای اهمیت است. ارزیابی ویژگی‌های مختلف رژیم جریان رودخانه‌های طبیعی از مواردی است که می‌تواند در شناخت تغییرات آبدهی جریان رودخانه در اثر تغییر مولفه‌های اقلیمی و مدیریت آن در شرایط خشکسالی مورد استفاده قرار گیرد. شناخت و ارزیابی رژیم جریان یک رودخانه را می‌توان بر حسب شاخص‌های مختلف قابل توصیف است. در پژوهش حاضر، تغییرات شاخص‌های جریان پرآبی و کم‌آبی در حوضه بیطاس از زیرحوضه‌های مهابادچای با جریان طبیعی در بالادست سد مهاباد در بازه زمانی 1963 الی 2020 ارزیابی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد شاخص Number Spell در دوره پرآبی برابر 144 و در دوره کم‌آبی 253 است. شاخص Single Longest در دوره کم‌آبی 1635 و برای پرآبی 163 است. شاخص‌های میانگین دبی‌های پیک و میانگین مدت زمان میانگین اوج برای دوره‌های پرآبی 22/6 و برای دوره‌های کم‌آبی برابر 33/0 است. هم‌چنین میانگین مدت برای پرآبی 29/6 و برای کم‌آبی 82/54 است. هم‌چنین، بر اساس نتایج، شاخص کل مدت زمان پرآبی‌ها در دامنه 3 تا 163 نوسان داشته و شاخص کل مدت زمان کم‌آبی برابر عدد 241 است. یافته‌های پژوهش حاضر می‌تواند در درک تغییرات رژیم جریان طبیعی، تغییرات زمان و تعداد رویدادهای کم‌آبی و پرآبی و در نتیجه مدیریت بهینه دبی ورودی به سد مهاباد مورد استفاده قرار گیرد.

مشاهده مقاله

پژوهشی هیدروژئومورفولوژی

ارزیابی مولفه‌های هیدروژئومورفومتری حوضه‌ی آبخیز بسطام با تأکید بر سیل‌خیزی

سیدحجت موسوی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 آذر 1403

https://doi.org/10.22034/hyd.2024.62271.1745

چکیده

مسائل حوضه‌های آبخیز و منابع آب آنها، برنامه‌ریزی جامع و مدیریت یکپارچه را در این سیستم باز طبیعی می‌طلبد که ضروری است در اولویت‌ طرح‌های ملی و منطقه‌ای جهت نیل به اهداف توسعه پایدار، مدیریت ریسک و بحران سیل و رفع مسائل کم آبی قرار گیرد. هدف از این پژوهش ارزیابی و تحلیل سیستماتیک مولفه‌های هیدروژئومورفومتری حوضه آبخیز بسطام، ... بیشتر مسائل حوضه‌های آبخیز و منابع آب آنها، برنامه‌ریزی جامع و مدیریت یکپارچه را در این سیستم باز طبیعی می‌طلبد که ضروری است در اولویت‌ طرح‌های ملی و منطقه‌ای جهت نیل به اهداف توسعه پایدار، مدیریت ریسک و بحران سیل و رفع مسائل کم آبی قرار گیرد. هدف از این پژوهش ارزیابی و تحلیل سیستماتیک مولفه‌های هیدروژئومورفومتری حوضه آبخیز بسطام، برای شناخت مسائل محیطی، سیل‌خیزی و فرسایش است. در این رأستا پارامترهای توزیع ارتفاعی، ارتفاع متوسط، منحنی‌های آلتی‌متری و هیپسومتری، شیب، جهت شیب، رتبه‌بندی آبراهه، نسبت انشعاب، تراکم زهکشی، حریم آبراهه، طول آبراهه اصلی، زمان تمرکز، محیط، مساحت، شکل حوضه، ضریب گراویلیوس و مستطیل معادل مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد حوضه مطالعاتی با ارتفاع متوسط 341/2085 متر و شیب متوسط 788/21 درصد، یک حوضه بالغ و نسبتاً هموار بوده و دامنه‌های بالادست آن در ارتفاعات بیش از 2100 متر به علت جوانی ناهمواری‌ها در معرض فرشایش کاوشی قرار دارد. حداکثر گستردگی وسعت حوضه با 53/24 درصد متعلق به دامنه‌های روبه جنوب‌شرق است. شکل حوضه شبیه مستطیل با طول 842/91 و عرض 175/19 کیلومتر است که قابلیت سیل‌خیزی متوسط تا اندک دارد. مولفه‌های نسبت انشعاب 528/3، تراکم زهکشی 2985/0 و ضریب فشردگی 09352/0 نشان از سیل‌خیزی اندک تا متوسط این حوضه دارد. زمان تمرکز آن نیز در آبراهه اصلی با طول 675/62 کیلومتر برابر با 066/6 ساعت است که حداکثر سیلاب را با بارش‌های 6 ساعته دارد. در صورتی که حوضه مزبور دارای بیلان آبی مثبت باشد مکان مناسبی برای احداث تاسیسات هیدرولوژیکی و ذخیره آب در بالادست محسوب می‌شود.

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	11
تعداد شماره‌ها	40
تعداد مقالات	371
تعداد مقالات ارسال شده	771
تعداد مقالات پذیرفته شده	358
درصد پذیرش	46
زمان پذیرش (روز)	120
تعداد پایگاه های نمایه شده	14

دوره 11 (1403)

دوره 10 (1402)

دوره 9 (1401)

دوره 8 (1400)

دوره 7 (1399)

دوره 6 (1398)

دوره 5 (1397)

دوره 4 (1396)

دوره 3 (1396)

دوره 2 (1394)

دوره 1 (1393)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان