هیدروژئولوژی
سینا ضیایی؛ اباذر اسمعلی؛ رئوف مصطفی‌زاده؛ اردوان قربانی
چکیده
محدودیت پتانسیل آب زیرزمینی در آبخوان آبرفتی دشت اردبیل و عدم توجه به میزان برداشت مجاز و توسعه ی روز افزون مصارف کشاورزی، شرب، صنعت، بهره‌برداری ناموزون و نامتناجس، عدم جایگزینی آن از طریق ریزش‌های جوی به دلیل مواجه شدن با سالهای کم‌آبی و خشک، موجب گردیده که آبخوان دشت اردبیل با افت سطح و در نتیجه کاهش حجم مخزن ...
بیشتر
محدودیت پتانسیل آب زیرزمینی در آبخوان آبرفتی دشت اردبیل و عدم توجه به میزان برداشت مجاز و توسعه ی روز افزون مصارف کشاورزی، شرب، صنعت، بهره‌برداری ناموزون و نامتناجس، عدم جایگزینی آن از طریق ریزش‌های جوی به دلیل مواجه شدن با سالهای کم‌آبی و خشک، موجب گردیده که آبخوان دشت اردبیل با افت سطح و در نتیجه کاهش حجم مخزن مواجه شود. این پژوهش با هدف بررسی عوامل مؤثر بر افت و تغییرات سطح آب‌های زیرزمینی دشت اردبیل در دو مقطع زمانی 1995 تا 2005 و 2005 تا 2015 انجام گرفت. برای انجام پژوهش حاضر، از داده‌های بارش ماهانه ایستگاه های هواشناسی اردبیل، نیارق، نمین، آبی بیگلو، هیر، سامیان واقع در داخل دشت اردبیل در طول آماری 20 ساله (1995-2015) و داده‌های ماهانه ارتفاع سطح ایستابی تعداد 24 حلقه چاه پیزومتری برای دشت انتخاب شد. برای تهیه ی نقشه ی کاربری اراضی در دو دوره ی زمانی، تصاویر سنجنده های OLI و TM ماهواره لندست مربوط به خرداد ماه 1993، 2005 و 2015 استفاده شد. نتایج بررسی تغییرات سطح کاربری اراضی در طول سالهای 1993، 2005 و 2015 در دشت اردبیل نشان داد کاربری های زراعت آبی به ترتیب با 26/48156، 66/50678 و 68/58356 هکتار بیشترین سطح و پهنه ی آبی به ترتیب با 75/168، 65/88 و 95/380 هکتار کمترین سطح را داشتند که نشان از دخالت بالای اراضی کشاورزی در افت سطح ایستابی اراضی کشاورزی در دشت اردبیل میباشد. در نهایت بررسی روند تغییرات چاه‌های پیژومتری نشان داد در دشت اردبیل حداکثر تراز سطح ایستابی (1437 متر) مربوط به قسمت‌های جنوب دشت اطراف اراضی-نوشهر-کرگان و حداقل تراز (1300 متر) مربوط به اطراف روستای خلیفه لو شیخ میباشد. مطابق با نقشه ی پراکنش چاه ها، بیشترین تراکم چاه ها در منطقه ی شرقی و مرکزی دشت بوده است.
خدایار ضیائی؛ اباذر اسمعلی؛ رئوف مصطفی‌زاده؛ محمد گلشن
چکیده
تغییرات کاربری اراضی یکی از مهم‌ترین چالش‌های زیست محیطی در بیشتر حوضه های آبریز است. در این تحقیق تغییرات روند هیدرولوژیکی جریان با سناریو تغییر کاربری اراضی در حوضه آبریز اهل ایمان با مساحت 7771 هکتار واقع در قسمت غربی استان اردبیل مورد بررسی قرار گرفت. برای این‌منظور مدل هیدرولوژیکی SWAT برای منطقه مطالعاتی اجرا و با استفاده ...
بیشتر
تغییرات کاربری اراضی یکی از مهم‌ترین چالش‌های زیست محیطی در بیشتر حوضه های آبریز است. در این تحقیق تغییرات روند هیدرولوژیکی جریان با سناریو تغییر کاربری اراضی در حوضه آبریز اهل ایمان با مساحت 7771 هکتار واقع در قسمت غربی استان اردبیل مورد بررسی قرار گرفت. برای این‌منظور مدل هیدرولوژیکی SWAT برای منطقه مطالعاتی اجرا و با استفاده از الگوریتم SUFI2 واسنجی و اعتبارسنجی شد. نتایج مدل با استفاده از ضرایب آماری R2، NS و RMSE ارزیابی شد که در دوره واسنجی این ضرایب آماری به‌ترتیب 75/0، 71/0 و 31/0 و در دوره اعتبارسنجی به‌ترتیب 71/0، 68/0 و 18/0 بهدست آمدند که ضرایب آماری بهدست آمده در هر دو دوره نشاندهنده بالا بودن عملکرد مدل در منطقه مطالعاتی جهت شبیهسازی رواناب است. بنابراین با توجه به پتانسیل و مشخصات منطقه تأثیر سناریوهای تغییرکاربری اراضی دیم کمبازده به مرتع، تبدیل 50 درصد زراعت آبی به باغ و تبدیل 40 درصد کاربری مرتع به زراعت دیم دبی جریان ماهانه خروجی از حوضه آبریز اهل ایمان مطالعه شد. نتایج نشاندهنده کاهش دبی متوسط (17 درصد) در سناریوی اول و افزایش دبی متوسط (36 درصد) در سناریوی دوم است. افزایش دبی متوسط در سناریو دوم نشاندهنده کاهش ذخیره آب زیرزمینی در منطقه است.
اباذر اسمعلی عوری؛ فاطمه کاتب
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین سنجه‌های سیمای سرزمین و الگوی فرسایش خاک در حوزه آبخیز شریف بیگلو استان اردبیل برنامه‌ریزی شد. ابتدا با استفاده از نرم‌افزار Fragstats 4.2.1، 9 سنجه سیمای سرزمین شامل تراکم لکه، شاخص بزرگترین لکه، حاشیه کل، تراکم حاشیه، شاخص شکل لکه، میانگین اندازه لکه، میانگین فاصله نزدیک‌ترین همسایه اقلیدسی، شاخص ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین سنجه‌های سیمای سرزمین و الگوی فرسایش خاک در حوزه آبخیز شریف بیگلو استان اردبیل برنامه‌ریزی شد. ابتدا با استفاده از نرم‌افزار Fragstats 4.2.1، 9 سنجه سیمای سرزمین شامل تراکم لکه، شاخص بزرگترین لکه، حاشیه کل، تراکم حاشیه، شاخص شکل لکه، میانگین اندازه لکه، میانگین فاصله نزدیک‌ترین همسایه اقلیدسی، شاخص گسستگی سیما و شاخص تکه‌شدگی مورد محاسبه قرار گرفت. سپس شدت فرسایش خاک منطقه با استفاده از مدل پتانسیل فرسایش (EPM) با عملکرد قابل قبول بر اساس مطالعات پیشین برآورد شد. در ادامه نتایج حاصل از محاسبه‌ی سنجه‌ها و شدت فرسایش خاک وارد نرم‌افزار SPSS شده و رابطه معنی‌داری حاکم بر آن‌ها تعیین شد. نتایج نشان داد که در حوضه مورد مطالعه کاربری کشاورزی دارای فرسایش زیاد، کاربری‌های مرتع و باغ فرسایش متوسط، مسکونی فرسایش کم و بدنه آبی دارای فرسایش جزئی میباشد. در سطح سیما، برای حوضه شریف‌بیگلو میزان تعداد لکه 49، تراکم لکه 15/1، شاخص بزرگترین لکه 64/80، حاشیه کل 008/75508، تراکم حاشیه 75/17، شاخص شکل لکه 56/4، میانگین اندازه لکه 79/86، گسستگی سیما 34/0 و تکه‌شدگی 52/1 محاسبه شد. در سطح کلاس، میزان تکه‌تکه شدگی در بدنه آبی بالا‌ترین مقدار است. می‌توان نتیجه گرفت ارتباط آن با مجموعه‌هایشان قطع شده است که در نهایت با دخالت تغییرات سنجه‌های سیمای سرزمین، مطالعه فرسایش خاک نیز به شکل بهتری به انجام رسید به طوری که نقشه پتانسیل فرسایش نشان داد که مناطق با شدت فرسایش بالا متأثر از شاخص‌های سنجه به کار رفته و خصوصیات هیدروژئومورفولوژی به کار گرفته شده میباشد.
ابراهیم عسگری؛ اباذر اسمعلی؛ رئوف مصطفی‌زاده؛ غلامرضا احمدزاده
چکیده
فرسایش عامل اصلی هدررفت منابع آب و خاک و بروز خسارت‌های محیط زیستی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسهی سازندهای زمین‌شناسی از نظر میزان رواناب، غلظت رسوب و آستانهی شروع رواناب در آبخیز قره‌شیران استان اردبیل با استفاده از دستگاه شبیه‌ساز باران صورت گرفت. پس از برداشت تعداد 45 نمونه، نتایج آنالیز واریانس یک‌طرفه نشان داد ...
بیشتر
فرسایش عامل اصلی هدررفت منابع آب و خاک و بروز خسارت‌های محیط زیستی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسهی سازندهای زمین‌شناسی از نظر میزان رواناب، غلظت رسوب و آستانهی شروع رواناب در آبخیز قره‌شیران استان اردبیل با استفاده از دستگاه شبیه‌ساز باران صورت گرفت. پس از برداشت تعداد 45 نمونه، نتایج آنالیز واریانس یک‌طرفه نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین سازندهای مختلف از نظر میزان رواناب، غلظت رسوب وجود ندارد اما از نظر آستانهی شروع رواناب دارای تفاوت معنی‌داری (p Value<0.05) هستند. با مقایسهی مقادیر متوسط آستانهی شروع رواناب با استفاده از آزمون دانکن مشخص شد که بیشترین و کمترین آستانهی شروع رواناب به‌ترتیب با مقادیر 22/8 و 38/2 دقیقه مربوط به سازند Qt2 (پادگانه‌های آبرفتی جوان) و Qb (گدازه‌های بازالتی) است. نتایج نشان داد که رابطهی بین متغیرهای رواناب و رسوب در سازندهای مختلف از نوع عکس و کاهشی و رابطهی بین آستانهی شروع رواناب با مقدار رواناب معکوس با ضریب همبستگی 318/0- است و رابطهی بین آستانهی شروع رواناب با غلظت رسوب از نوع مستقیم و افزایشی (r=0.327) در سطح اطمینان 5 درصد است. در مجموع می‌توان گفت که در بیشتر مناطق، سطح سازندهای قدیمی‌تر با تحول بیشتر در طول زمان، توسط رسوبات و سازندهای کواترنری پوشیده شده است. همین عامل باعث شده است تا بیشتر سازندها رفتاری مشابه از خود نشان دهند در حالی‌که تفاوت ترکیب و کانی‌شناسی سازندهای مختلف به اندازه‌ای است که سبب تفاوت در زمان شروع رواناب شده است.
