نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه ازاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران

2 کارشناس ارشد گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران.

3 دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، ‌دانشگاه حکیم سبزواری، ‌سبزوار، ‌ایران.

چکیده

چکیده
حوضه­ی آبریز تبارک­آباد یکی از زیرحوضه­های آبریز قره­قوم در شمال شرقی شهرستان قوچان و در استان خراسان رضوی می­باشد که در زون زمین­شناسی کپه­داغ قرار دارد. به طور کلی هدف از این پژوهش، ارزیابی تأثیر شاخص­های مورفومتری بر روی پارامترهای بافتی مربوط به اندازه­ی رسوبات در حوضه­های آبریز است. در این تحقیق دو زیرحوضه­ی یدک و زیرآبه که حوضه­ی تبارک­آباد را ایجاد می­نمایند انتخاب و برخی از شاخص­های کمی مورفومتریکی کلاسه­بندی گردید. بر این اساس زیرحوضه­ی یدک در کلاس 1 و زیرحوضه­ی زیرابه در کلاس 2 قرار گرفت که نشان­دهنده­ی فعال بودن زیرحوضه­ی یدک از لحاظ تکتونیکی است. به منظور بررسی پارامترهای رسوب­شناسی 6 نمونه رسوب از هر کدام از زیرحوضه­ها برداشت گردید. اندازه­ی رسوبات نشان می­دهد که زیرحوضه­ی یدک رسوباتی درشتر از زیرحوضه­ی زیرآبه دارد. نتایج نشان می­دهد که زیرحوضه­ی یدک که بر اساس شاخص­های مورفومتری در کلاس فعال­تری قرار گرفته، پارامترهای بافتی مربوط به اندازه­ی بالاتری دارد.

تازه های تحقیق

-

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Morphometric Indexes on the Size of the Sediments in the Tabarak Abad (Quchan) Catchment (North East of Iran)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javanbakht 1
  • Naser Khaiate Kholghi 2
  • Mohsen Rezaei Arefi 3

1 Department of Geology, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

2 Msc. Department of Geology, Faculty of Scince, University of Mashhad, Mashad, Iran.

3 - Phd Student in Geomorphology, Hakim Sabzevari University, sabzevar, Iran

چکیده [English]

Introduction
Tabarakabad catchment is a sub-catchment of the Gharaghom in the northeastern the Quchan city and in the Razavi Khorasan Province between the 37 º 02´41" until 37 º21´ 8" latitudes and 58 º 24´ 05" until 59 º 03´ 55" longitudes, 145 km away from west of Mashhad, which is located in Kopet Dagh geological zone. The formations have forms in the Tabarak Abad sub-catchment from late Jurassic period up to early Cretaceous period. Further, young sediment deposits in this basin are associated with Quaternary period. The purpose of this study was to evaluate the effects of morphometric indexes on textural parameters related to the size of the sediments in the catchment.
Methodology
Two sub-basin catchment the Yadak and Zirabe the Tabarakabad catchment create a choice and some morphometric quantitative indexes like hypsometric integral (H), ratio of valley floor width to valley height (VF), drainage basin asymmetry (AF), index Gradient along the river (SL), transverse topographic symmetry index (T) and the index of mountain front sinuosity (Smf), the shape of the basin (BS) calculated using topographic maps and digital elevation model (DEM) and business information in the field study with the help of ArcGIS and the index (Iat) was classified.
In order to study textural parameters related to the size of the main channel sediments 12 sediment samples (6 samples from the main channel the Yadak basin and of the main channel the Zirabe 6 samples) were taken. The sampling anywhere to help Hoes geological volume of a cylinder with a diameter of 20 and a depth of 25 cm deep were taken in this connection to the example of the local texture deposition was intact removal, as well as in The exact location of the samples were recorded by GPS. Dried samples were then transferred to the laboratory and seed dry sieve methods were classified.
Discussion
According to this Based on the study, the morphotectonic indexes include curves and hypsometry integral (H) of the Yadak 0.39 and class 1 in the Zirabe 0.7 class 3. The index Gradient along the river (SL) is an average value of 305.99 gradient meter in the Yadak and class 1 and 283.35 gradient meter in the Zirabe and class 1, the index of mountain front sinuosity (Smf) has been calculated as the Yadak 0.59 and class 1, and 0.86 in the Zirabe and class 2, the ratio of valley floor width to valley height (VF) index is the Yadak 0.23 and class 1 and the Zirabe 0.47 and class2, the drainage basin asymmetry (AF) is the Yadak 0.54 and class 2 and The Zirabe 0.59 and class 2, the shape of the basin (Bs) is in the Yadak 9.2 and class 1 and the Zirabe 0.47 and class 2, classification of the indexes based on Iat index suggested Class I for  the Yadak and class 3 for the Zirabe sub-catchment, which represents the active sub-catchment Yadak of tectonic.
The sediments size it shows that in the Yadak sub-catchment sediment median size is -3.3, mean -2.5, sorting 2.5, skewed -0.05 and kurtosis 1.1. The Zirabe sub-catchment has sediment median size is -1.6, mean -1.2, sorting 2.1, skewed 0.47 and kurtosis 0.87. According to the obtained values for each sub-catchment can be stated that average size of sediments in the Yadak sub-catchment is coarser of the Zirabe sub catchment. Which reflects the high energy sub-catchment of the Yadak relative to the sub-catchment is Zirabe. The skewed shows according to of gravelly the average size of deposits in the sub-catchment Yadak of asymmetric curves have been fine gravel. While in the sub-catchment Zirabe sand deposits have created asymmetry, which reflects the average size of sediment in the subcatchment Yadak is coarser of the sub-catchment sub-catchment in times of low energy flow. The kourtosis sediments in the Yadak sub- catchment far more than the Zirabeh sub-catchment that represents Zirabe Changes less to flow is in the Yadak sub-catchment.
Conclusion
The results show that the Yadak sub-Catchment that was more active in class based on the morphometric indexes related to textural parameters is much higher. Finally it can be concluded in the catchment that have same effective elements in sediment texture, textured sedimentary catchment that are more active morphometry create their coarser.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Catchment Tabarak Abad
  • Yadak sub-catchment
  • Zirabe sub-catchment
  • Morphometric Indexes
  • Textural parameters
منابع
ـ افشار حرب، عباس (1373)، زمین­شناسی کپه­داغ، طرح تدوین کتب زمین­شناسی ایران، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، ص 275.
ـ اندریانی، صادق؛ سمندر، ناصر و احمد مختاری اصل (1394)، بررسی نقش تکتونیک در ناهنجاری مورفومتری شبکه­ی زهکش در حوضه­ی آبریز حاجیلرچای، کنفرانس بین­المللی معماری، شهرسازی، مهندسی عمران، هنر، محیط­زیست، تهران، صص 1-9.
ـ بهرامی، شهرام؛ معتمدی راد، مـحمد و الهه اکبری (1392)، تأثیر تـکتونیک در ویژگی­های کمی شبکه­ی زهکشی (مطالعه­ی موردی: در چهار حوضه­ی آبریز در شمال شرق کشور)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک،  شماره­ی 12، صص 85-102.
ـ پورکرمانی، محسن و علی سلگی (1388)، مورفوتکتونیک، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، ص 186.
ـ جوانبخت، محمد؛ موسوی حرمی، رضا؛ ترشیزیان، حبیب­اله؛ شریفی، احسان و حامد سوختانلو (1387)، برآورد رسوب و بررسی ریزشوندگی در حوضه­ی آبریز سد طرق با تـکیه بر زیرحوضه­ی مغان-کرتیان، مجله­ی زمین­شـناسی کاربردی، شماره­ی 2، صص 108-120.
ـ شمس، یوسف و علی دلال اوغلی (1394)، بررسی ژئومورفولوژیک حوضه­ی آبریز آغبلاغ چای، اولین کنگره­ی بین­المللی زمین، فضا و انرژی پاک، اردبیل، صص 1-18.
ـ علیزاده، امین (1390)، اصول هیدرولوژی کاربردی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ پنجم، ص942.
ـ مقصودی، مهران؛ نویدفر، اصغر؛ قنبری، محمد و علی رضایی (1394)، تحلیل کمی تأثیر لیتولوژی و تکتونیک بر نیمرخ طولی رودخانه مطالعه­ی موردی: رودخانه­ی اوجان چای، پژوهش­های ژئومورفولوژی کمی، شماره­ی 1، صص 104-117.
ـ محمدزاده، ناصر؛ یزدجردی، کمال و محمد رحمانیان (1392)، مکان­یابی نسبی فعالیت تکتونیکی حوضه­ی آبریز رودخانه­ی خیرآباد و ساختگاه پیرامون سد، هشتمین همایش انجمن زمین­شناسی مهندسی و محیط­زیست ایران، مشهد، صص 1-7.
-Aboumaria, Kh., Zaghloul, M.N., Battaglia, M., Loiacono, F., Puglisi, D., Aberkan, M., (2009), Sedimentary processes and provenance ofQuaternary marine formations from the Tangier Peninsula (Northern Rif, Morocco), Journal of African Earth Sciences 55: PP,10-35.
-Azor, A., Keller, E.A., Yeats, R.S., (2002), Geomorphic indicators of active fold growth: South Mountain-Oak Ridge Ventura basin, southern California, Geological Society of America Bulletin 114, PP,745–753.
-Bull, W.B., McFadden, L.D. (1977), Tectonic geomorphology northand south of the Garlockfault, California, In: Doehring, D.O. (Ed.), Geomorphology in Arid Regions. Proceedings of the Eighth Annual Geomorphology Symposium, State University of New York, Binghamton, PP,115–138.
-Burbank, D.W., Anderson. R.S. (2001), Tectonic Geomorphology, Blackwell, Oxford, UK., P,420.
-El Hamdouni, R., Irigaray, C., Fernandez, T., Chacon, J., and Keller, E.A. (2008), Assessment of relative active tectonics, southwest border of Sierra Nevada (southern Spain), Geomorphology, 96, PP,150–173.
-Folk, R.L., (1974), Petrology of sedimentary rocks, Hemphill publishing company, Austin, Texas, P,182.
-Hack, J.T., (1973), Stream-profiles analysis and stream-gradient index, Journal of Research of the U.S. Geological Survey 1 (4), PP,421–429.
-Hare, P.W., Gardner, T.W., (1985), Geomorphic indicators of vertical neotectonism along converging plate margins, Nicoya Peninsula, Costa Rica. In: Morisawa, M., Hack, J.T. (Eds.), Tectonic Geomorphology, Proceedings of the 15th Annual Binghamton Geomorphology Symposium, Allen and Unwin, Boston, MA, PP,123–134.
-Karatas, A., (2013), The Effect Of Tectonic and Lithological Structure On Longtitudinal Valley Profiles In The Kaz Mountains, International Symposium On Kaz Mountains  and Edrenit.
-Molin, P., Pazzaglia, F.J., Dramis, F., (2004), Geomorphic expression ofactive tectonics in a rapidly-deforming forearc, sila massif, Calabria,southern Italy, American Journal of Science 304, PP,559–589.
-Ramírez-Herrera, MT., (1998), Geomorphic assessment of activetectonics in the Acambay Graben, Mexican volcanic belt, Earth Surface Processes and Landforms 23, PP,317–332.
-Rockwell, T.K., Keller, E.A., Johnson, D.L., (1985), Tectonicgeomorphology of alluvial fans and mountain fronts near Ventura,California, In: Morisawa, M. (Ed.), Tectonic Geomorphology, Proceedings of the 15th Annual Geomorphology Symposium, Allen and Unwin Publishers, Boston, MA, PP,183–207.
-Silva, P.G., Goy, J.L., Zazo, C., Bardajm, T. (2003), Fault generated mountain fronts in Southeast Spain: geomorphologic assessment of tectonic and earthquake activity, Gemorphology 250, PP,203–