تهیه نقشه خطر وقوع زمین‌لغزش با استفاده از روش تصمیم گیری چندمعیاره و GIS مطالعه موردی: حوضه مهران‌رود، ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

گروه ژئومورفولوژی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز

چکیده

زمین‌لغزش‌ها سالانه باعث آسیب‌های قابل توجهی به مناطق مسکونی و محیط‌زیست، از جمله جنگل‌ها و مزارع می‌شوند. این مخاطره در ایران اهمیت ویژه‌ای دارد، چون بخش زیادی از کشور، به‌ویژه نواحی شمالی، کوهستانی است. این تحقیق با هدف تهیه نقشه خطر وقوع زمین‌لغزش در حوضه آبریز مهران‌رود، واقع در شمال غربی ایران، انجام شده است. برای دستیابی به این هدف، لایه‌های اطلاعاتی مرتبط با ۸ عامل مؤثر در وقوع زمین‌لغزش، شامل زمین‌شناسی، کاربری اراضی، شیب، جهت شیب، طبقات ارتفاعی، بارش، فاصله از رودخانه و فاصله از گسل، در محیط نرم‌افزار ArcGIS تهیه شدند. سپس، وزن‌دهی این عوامل با استفاده از روش فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP) در نرم‌افزار Super Decisions انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که وزن‌های این هشت عامل به ترتیب 331/0، 080/0، 117/0، 036/0، 055/0، 233/0، 112/0 و 032/0 هستند. در نهایت، نقشه پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با ادغام لایه‌های وزندار تهیه شد که حوضه مورد مطالعه را به پنج کلاس خطر شامل مناطق با پتانسیل خیلی زیاد (21 کیلومترمربع)، زیاد (134 کیلومترمربع)، متوسط (94 کیلومترمربع)، کم (60 کیلومترمربع) و خیلی کم (51 کیلومترمربع) تقسیم می‌کند. مناطق با پتانسیل زیاد بیشترین مساحت حوضه را پوشش می‌دهند. مقایسه نقشه پهنه‌بندی با نقاط پراکنده زمین‌لغزش که از بررسی تصاویر ماهواره‌ای و فعالیت‌های میدانی به‌دست آمده‌اند، نشان می‌دهد که 7/85 درصد از زمین‌لغزش‌ها در مناطق با پتانسیل بالا و بسیار بالا رخ داده‌اند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، لازم است در سیاست‌گذاری‌های محیطی، اقدامات لازم برای مدیریت این پدیده و کاهش پیامدهای انسانی و مالی آن در مناطق حساس در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

GIS-based MCDM Approach for Landslide Susceptibility Hazard Mapping (Case study: Mehran Roud Basin, Iran

نویسندگان [English]

  • Tohid Rahimpour
  • Mohammad Hossein Rezaei Moghaddam
Department of Geomorphology, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz
چکیده [English]

Landslide is one of the destructive hazards that causes much damage to residential zones and natural resources such as forests and farmlands every year. This phenomenon is noticeable in Iran because most of the areas in this country are mountainous, especially in the northern parts. This study determined susceptible zones with landslide incidence potential in the Mehran Roud basin, located in the northwestern part of Iran. For achieving this aim, the information layers related to 8 factors that are effective in landslide incidence, including Geology, land use, slope, aspect, elevation classes, precipitation, distance to stream, and distance to fault, were prepared under the ArcGIS platform. Then, rating the factors was done using the analytic network process (ANP) method in the Super Decisions software. The study results showed that the weights of the mentioned eight factors are 0.331, 0.080, 0.117, 0.036, 0.055, 0.233, 0.112, and 0.032, respectively. Finally, landslide susceptibility zonation map was obtained by integrating weighted layers in GIS software. The zonation map divides the basin in terms of landslide occurrence into five classes, including very high susceptibility (21 km2), high (134 km2), moderate susceptibility (94 km2), low (60 km2), and very low susceptibility (51 km2), which high susceptibility areas cover the largest area of the basin. A comparison between the zonation map and the scattered landslide points obtained from field activities shows that 85.7% of the landslides have occurred in high and very high susceptibility zones.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Landslide
  • Analytic Network Process
  • Super Decisions
  • GIS
  • Mehran Roud Basin

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 19 خرداد 1404
  • تاریخ دریافت: 23 اسفند 1403
  • تاریخ بازنگری: 19 خرداد 1404
  • تاریخ پذیرش: 19 خرداد 1404