نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• عقیل مددی ¹
• صیاد اصغری ²
• داور تقی زاده ³

¹ هیات علمی- دانشگاه محقق اردبیلی

² دانشگاه محقق اردبیلی

³ دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

حوضه آبریز اُنارچای مشکین‌شهر با مساحت 36/122 کیلومتر‌مربع در استان‌ اردبیل، جنوب‌شرقی شهرستان مشکین‌شهر در موقعیت جغرافیایی بین ʺ 01 ´50 °47 تا ʺ 16 ´55 °47 طول شرقی و ʺ38 ´14 °38 تا ʺ 06 ´34 °38 عرض شمالی واقع شده است . این حوضه به دلیل ویژگی‌های خاص زمین‌شناسی، اقلیمی، ژئومورفولوژیکی پیوسته تحت تأثیر زمین‌لغزش بوده است. لذا، تحقیق حاضر با هدف پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در این حوضه انجام شده‌است. روش مورد استفاده بر‌اساس مدل تصمیم‌گیری چند‌معیارۀ ماباک (MABAC) و در محیط‌های نرم‌افزاری EXCEL و GIS صورت گرفت. در راستای پهنه‌بندی زمین‌لغزش اُنارچای از 12 متغیر مهم موثر بر وقوع زمین‌لغزش: زمین‌شناسی‌، خاک‌شناسی‌، لیتولوژی، فاصله ‌از‌گسل‌، پوشش‌‌گیاهی، شیب، جهت شیب، طبقات‌ارتفاعی‌، بارش، فاصله ‌ازآبراهه‌، کاربری‌اراضی، فاصله ‌از‌جاده استفاده گردید. وزن‌دهی به معیارهای مورد بررسی در ماباک با استفاده از روش کریتیک (CRITIC) انجام شد. در نهایت، لایه‌های موضوعی مؤثر بر رویداد زمین-لغزش با توجه به وزن و ضرایب آن‌ها در محیط نرم‌افزار GIS با استفاده از روش ترکیب‌وزنی با یکدیگر ترکیب و نقشه نهایی پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش بدست آمد. با توجه به خروجی حاصل از بکارگیری روش ماباک، عوامل شیب،کاربری‌اراضی، لیتولوژی و زمین شناسی با کسب امتیاز بیشتری در رتبه‌های اول تا چهارم قرار گرفتند. بدین ترتیب از مجموع 36/122 کیلومتر مربعی مساحت حوضه، 72/22 کیلومتر‌مربع (50/18درصد )‌، 64/30کیلومتر‌مربع ( 25 درصد)، 10/29کیلومتر مربع (80/23درصد)، 26/20کیلومتر مربع (60/16درصد) و 64/19 کیلومتر‌مربع (10/16درصد) به ترتیب در کلاس‌های با خطر زمین‌لغزش خیلی‌زیاد، زیاد ، متوسط ، کم و خیلی‌کم قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

• زمین‌لغزش
• مدل MABAC
• GIS
• اُنارچای
• مشکین‌شه

موضوعات

• ژئومورفولوژی

عنوان مقاله [English]

Landslide Hazard Assessment in the Onarchay Watershed of Meshkinshahr Using the (MABAC) Model

نویسندگان [English]

• Aghil Madadi ¹
• sayyad asghari ²
• Davar taghizadeh ³

¹ university of Mohaghgh Ardabili

² University of Mohaghegh Ardabili

³ Ph.D student in Geomorphology, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili,

چکیده [English]

Landslides are active processes that contribute to landscape transformation and, if not paid attention to and unprepared, cause irreparable damage in all dimensions. The Onarchay watershed of Meshkinshahr has been continuously affected by landslides due to its specific geological, climatic, and geomorphological characteristics. Therefore, the present study was conducted with the aim of zoning the landslide risk in this basin. The method used was based on the MABAC multi-criteria decision-making model and in EXCEL and GIS software environments. In order to zoning the Onarchay landslide, 12 important variables affecting the occurrence of landslides were used: geology, soil, lithology, distance from fault, vegetation cover, slope, slope direction, elevation classes, precipitation, distance from rivers, land use, and distance from road. The weighting of the criteria examined in MABAC was done using the CRITIC method. Finally, the thematic layers affecting the landslide event were combined with each other in the GIS software environment using the weighting combination method, and the final landslide hazard zoning map was obtained. According to the output obtained from the application of the MABAC method, the slope, land use, lithology and geology factors were ranked first to fourth with higher scores. Other factors including: elevation classes, vegetation, soil, precipitation, distance from roads, distance from rivers,

کلیدواژه‌ها [English]

• Landslide
• MABAC model
• GIS
• Onarchay
• Meshkinshahr