نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• پریسا قهرمانی ساعتلو ¹
• مهدی عرفانیان ¹
• میرحسن میریعقوب زاده ¹
• عطا الله ندیری ²
• مهدی سلیمانی مطلق ³
• مریم قره خانی ²

¹ گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه

² گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز

³ گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه لرستان

چکیده

توجه به مسئله تغذیه نزولات جوی و تخمین دقیق آن در آبخوان‌های ایران اهمیت زیادی دارد. استفاده از روش‌های مناسب برآورد تغذیه با توجه به شرایط منطقه‌ای، ضرورت دارد. مولفه تغذیه از اجزای کلیدی معادله بیلان آب است که به‌عنوان ورودی سیستم آب زیرزمینی، عملکرد سیستم آبخوان را کنترل می‌کند. در این پژوهش از مدل WetSpass-M به منظور برآورد تغذیه سالانه دشت آبخوان ارومیه استفاده شد. به دلیل استفاده از داده‌های قابل دسترس، این مدل قادر به تخمین مقادیر تغذیه به صورت توزیعی می‌باشد و مولفه‌های بیلان به صورت ماهانه، فصلی و سالانه قابل برآورد است. پس از واسنجی مدل، مقادیر ماهانه رواناب، تغذیه، تبخیر و تعرق و برگاب در دوره آماری 2006-2020 برآورد شد. بیشترین مقدار رواناب در بخش غربی و بالاترین نرخ تغذیه در مناطق شمالی، غربی و جنوبی مشاهده شد. بعلاوه، بخش‌های غربی و مرکزی، تبخیر و تعرق بالاتری داشته و در بخش شمالی دشت آبخوان، کمترین تبخیر و تعرق برآورد شد. از نظر بیلان آب، نتایج نشان داد حدود 54/47 درصد بارش سالیانه به تغذیه، 24/14درصد به تبخیر و تعرق، 3/26 درصد به رواناب و 2 درصد به برگاب تبدیل می‌شوند. در مرحله اعتبارسنجی، مقادیر برآوردی مدل WetSpass-M با مقادیر مشاهده‌ای روش Scanlon مورد اعتبارسنجی قرار گرفت. باتوجه به وجود آمار چاه‌های مشاهداتی برای دوسال 2009 و 2019 اعتبارسنجی انجام گرفت. کارایی مدل بر اساس معیارهای KGE و Dr به‌عنوان مناسب‌ترین معیارهای ارزیابی نشان داد که مقادیر تغذیه WetSpass و مقادیرتغذیه‌ای مشاهده‌ای روش Scanlon نزدیک به هم می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

• آب زیرزمینی
• تغذیه
• WetSpass
• بیلان آب
• دریاچه ارومیه

موضوعات

• آب های زیرزمینی

عنوان مقاله [English]

Groundwater recharge assessment in the Urmia aquifer using WetSpass-M model

نویسندگان [English]

• Parisa Ghaharahmani Saatloo ¹
• Mahdi Erfanian ¹
• Mirhassan Miryaghoubzadeh ¹
• Ata Allah Nadri ²
• , Mahdi , Soleimani-Motlagh ³
• Maryam Gharekhani ²

¹ Department of Range and Watershed Management, Faculty of Natural Resources, Urmia University

² Department of Earth Sciences, Faculty of Natural Sciences, Tabriz University

³ Department of Range and Watershed Management, Faculty of Natural Resources, Lorestan University

چکیده [English]

Accurate estimating recharge from precipitation and its assessment in the aquifers of Iran is crucial. This study employs the WetSpass-M model to estimate annual recharge in the Urmia aquifer plain. Utilizing available data, the model calculates recharge values in a distributed manner, assessing water balance components monthly, seasonally, and annually. After calibration, monthly values for runoff, recharge, evapotranspiration and deep percolation were estimated for 2006–2020. The western basin exhibited the highest runoff, while the northern, western, and southern regions showed the highest recharge rates. The western and central parts had higher evapotranspiration, whereas the northern areas had the lowest. The water balance results indicated that approximately 47.54% of annual precipitation is converted to recharge, 14.24% to evapotranspiration, 26.3% to runoff, and 2% to interception. In the validation stage, estimated values from WetSpass-M were compared against observed data from the Scanlon method using observational well data from 2009 and 2019. Evaluation criteria included KGE, PBIAS, RSR, MAE, R, and Dr. The results showed that the estimated annual recharge values closely matched the observed values, demonstrating satisfactory model performance. The model's performance, assessed using the KGE and Dr criteria—which are deemed the most appropriate metrics—revealed that the WetSpass recharge values closely align with those obtained through the Scanlon method.

کلیدواژه‌ها [English]

• Groundwater
• Recharge
• WetSpass
• Water Balance
• Lake Urmia