نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• لی لی اصل محمدی ¹
• عبدالله بهبودی ²
• فریبا کرمی ³

¹ گروه ژئومورفولوژی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز

² اداره آموزش و پرورش شهر تبریز

³ هیات علمی

چکیده

استقرار جوامع انسانی در سطح زمین همواره در راستای دستیابی به حداکثر منابع طبیعی همچون منابع آبی، پوشش گیاهی مناسب و دسترسی به زمینهای قابل کشت صورت گرفته است. بی‌شک این تلاش بر پایه اصولی است که امروزه به عنوان علم مکان یابی تعبیر می‌شود. هدف اصلی از این پژوهش بررسی نقش عوامل هیدرو-ژئومورفولوژیکی در الگوی استقرار تپه‌های باستانی شهرستان مراغه با استفاده از مدل‌های MACBETH و SWARA بوده و برای رسیدن به این هدف از متغیرهای توپوگرافی (شیب، جهت شیب، طبقات ارتفاعی)، هیدرولوژی (فاصله از رودخانه، فاصله از قنات، فاصله از چشمه)، لیتولوژی، خاک و کاربری اراضی استفاده شده است. براساس نتایج بدست آمده، طبقات ارتفاعی، فاصله از رودخانه و شیب به‌ ترتیب بیشترین و فاصله از قنات کمترین نقش را در توزیع الگوی استقرار تپه های باستانی شهرستان مراغه دارد. همچنین نتایج صحت‌سنجی نشان داد که در نتایج مدل SWARA به‌ترتیب 51، 19 و 7 مورد از تپه‌های باستانی شهرستان مراغه در پهنه‌های بسیارمساعد، مساعد و سایر پهنه‌ها قرار گرفته‌اند ولی در مدل مکبث به‌ترتیب 35، 20 و 22 از تپه‌های باستانی در پهنه‌های بسیارمساعد، مساعد و سایر پهنه‌ها مشاهده می‌شود. بنابراین می‌توان گفت که کارایی مدل SWARA در این منطقه بهتر از مدل MACBETH می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• تپه های باستانی
• شهرستان مراغه
• مدل SWARA
• مدل MACBETH

موضوعات

• هیدروژئومورفولوژی

عنوان مقاله [English]

Study of Hydro-Geomorphological Factors Role in the Ancient Hills Patterns in Maragheh County Using MACBETH and SWARA Models

نویسندگان [English]

• LiLi Asle Mohamadi ¹
• Abdloah Behboodi ²
• Fariba Karami ³

¹ Department of Geomorphology - Faculty of Planning and Environment Science - University of Tabriz

² Tabriz

³ Academic suft

چکیده [English]

The settlement of human societies on the Earth's surface has consistently aimed to maximize access to natural resources, such as water resources, suitable vegetation cover, and arable land. Undoubtedly, this endeavor is based on principles now understood as the science of spatial planning. The primary objective of this research is to examine the role of environmental factors in the settlement patterns of archaeological mounds in Maragheh County using the MACBETH and SWARA models. To achieve this goal, variables including topography (slope, slope direction, elevation classes), hydrology (distance from rivers, aqueducts, and springs), lithology, soil, and land use were analyzed.

According to the results, elevation classes, distance from rivers, and slope have the most significant influence on the distribution patterns of the archaeological mounds, while the distance from aqueducts plays the least role. Validation results showed that in the SWARA model, 51, 19, and 7 of Maragheh’s archaeological mounds fall into highly suitable, suitable, and other zones, respectively. In contrast, the MACBETH model places 35, 20, and 22 of these mounds in highly suitable, suitable, and other zones.

Thus, it can be concluded that the SWARA model demonstrates superior performance compared to the MACBETH model for this region.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ancient Hills
• Maragheh County
• SWARA Model
• MACBETH Model