نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
2 گروه مهندسی طبیعت، دانشکده کشاورزی شیروان، دانشگاه بجنورد
چکیده
برای توصیف و ارزیابی تمام پیچیدگیها و همچنین تدوین برنامههای مدیریتی اکوسیستمهای رودخانهای بررسی تمام مؤلفهها در مقیاسهای مکانی و زمانی مختلف ضروری است. در این خصوص ارزیابی و توصیف هیدرومورفولوژیکی با هدف تعیین و تشریح فرآیندها و شکلهای هیدرومورفولوژیکی به عنوان یک گام کلیدی محسوب میشود. هدف از این تحقیق، طبقه بندی، ارزیابی و تعیین گرایش وضعیت هیدرومورفولوژیکی رودخانه خرمارود در استان گلستان با استفاده از ادغام شاخص های MQI و MQIm است. لذا ابتدا با استفاده از تکنیکهای سنجش از راه دور و GIS وعملیات پیمایش میدانی، واحدهای مکانی مختلف تفکیک و سپس ویژگیهای مورد بررسی در مقیاس ناحیه جغرافیایی بررسی و اطلاعات فوق برای تعیین وضعیت مورفولوژیکی بازههای مکانی توسط روشهای شاخص محور MQI و MQIm به کار گرفته شد. با توجه به نتایج طبقهبندی مورفولوژیکی MQI، 15 بازه مکانی در طبقه خیلی ضعیف و ضعیف، 9 بازه در طبقه متوسط و دو بازه در طبقه خوب قرار دارند. اختلاف مقادیر شاخص MQI در بین بازههای مکانی موردمطالعه، در سطح پنج درصد معنیدار است. همچنین اختلاف مقادیر شاخص MQIm برای دو دوره قبل و بعد از مداخلات انسانی در بازه مکانی مورد بررسی نیز در سطح 5 درصد معنادار است. برای اکثر بازهها، کمترین امتیازها به ترتیب مربوط به شاخصهای پوشش گیاهی، عملکرد، مورفولوژی و تغییرات آبراهه است. همچنین نتایج نشان داد با ادغام این دو شاخص می توان اطلاعاتی را در مورد تغییرات احتمالی از وضعیت کلی بازههای مکانی بخصوص روند یا گرایش آن فراهم نمود.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Evaluating and Determining the Morphological State of Khormaroud River Using integrated Approach of the MQI and MQIm Indices
نویسندگان [English]
- Gholamreza Khosravi 1
- Mehdi Teimouri 2
1 Department of Watershed Management Science and Engineering, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2 Department of Nature Engineering, Shirvan Faculty of Agriculture, University of Bojnord
چکیده [English]
To describe and evaluate all the complexities and to develop river ecosystem management plans, it is necessary to examine all the components at different spatial and temporal scales. In this regard, a key step for this is hydromorphological characterization, looking at rivers from a perspective that discloses the relevant processes and forms. The aim of this study is to classify, evaluate, and determine the hydromorphological condition of the Khormarud River in Golestan province, Iran, by employing the integrated application of the Morphological Quality Index (MQI) and the Morphological Quality Index for monitoring (MQIm). In the first step, using remote sensing and GIS, field survey as well as some data and hydromophological information, the river system was divided into spatial units including bio-geographical regions, watersheds, landscapes, river segments, river reaches, and geomorphic units. In the second step, the main characteristics studied from the geographical units to the river segment and reach units were described. The above information is used to determine the hydromorphological status of reaches by MQI and MQIm methods. Based on the analysis of MQI, 15 reaches are placed in very poor and poor classes. In contrast, nine and two reaches are placed in moderate and good classes, respectively. The difference among MQI index values across the reaches is significant at 5% level. In addition, the difference among MQIm index values for the two periods, before and after human interventions, in the investigated reach is significant at 5% level. For most reaches, the lowest scores are related to the indicators of vegetation, functional, morphology, and stream changes, respectively. By integrating the MQI and MQIm indices, a more comprehensive view of the hydromorphological condition can be gained, particularly regarding its temporal changes, trends, and tendencies. The integration of the MQI and MQIm indices for hydromorphological condition assessment can be applied to other river basins in Iran by adapting the methods and approaches presented in the results of this study.
کلیدواژهها [English]
- Morphological assessment
- River rehabilitation
- River management
- Hydromorphology
- Khormaroud
- Golestan province