نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• محسن رضائی عارفی ¹
• مریم زارع ²

¹ گروه آموزش جغرافیا،دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

² کارشناس آبخیزداری، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری، استان خراسان رضوی

چکیده

در میان انواع مخاطرات محیطی، سیل یکی از مخرب‌ترین بلایای طبیعی است که خسارات و آسیب‌های فراوان را به همراه دارد. بنابراین شناسایی مناطق بالقوه خطر سیل برای کاهش خسارات ناشی از آن بسیار حائز اهمیت می باشد. این پژوهش با استفاده از شاخص‌های مورفومتری و روشهای AHP و ANP به دنبال شناسایی مناطق آسیب‌پذیر سیلاب در زیرحوضه‌های حوضه آبخیز کشف رود می باشد. بدین منظور16 شاخص مورفومتری شامل: مساحت حوضه، محیط حوضه، طول آبراهه، طول حوضه، فاکتور شکل، نسبت انشعاب، تراکم‌زهکشی، نسبت‌گردی، نسبت کشیدگی، نسبت بافت، فراوانی‌آبراهه، شاخص ‌شکل، شاخص‌نگه‌داشت آبراهه، برجستگی‌حوضه، نسبت‌ برجستگی و عدد برجستگی از DEM منطقه استخراج گردید و سیل خیزی تمام زیرحوضه ها با استفاده از دو روشAHP و ANPتعیین گردید و در پنج کلاس سیلخیزی خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم طبقه‌بندی شدند. نتایج مقایسه روشهای AHP و ANP با استفاده از همبستگی اسپیرمن و بررسی درصد تغییرات مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت مشخص گردید که روش ANP در تهیه نقشه سیل‌خیزی حوضه از کارآیی بیشتری برخوردار می باشد. بر اساس نتایج این روش 3/24 درصد حوضه در کلاس سیل‌خیزی خیلی زیاد و 7/25 درصد در کلاس زیاد قرار دارند و در مجموع بیش از 50 درصد حوضه در کلاس سیل‌خیزی زیاد و خیلی زیاد قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

• مورفومتری
• AHP
• ANP
• اولویت بندی
• حوضه کشف رود

موضوعات

• هیدروژئومورفولوژی

عنوان مقاله [English]

Comparing the efficiency of AHP and ANP methods in flood prioritization of Kashaf River sub-basins.

نویسندگان [English]

• mohsen rezaei ¹
• maryam zare ²

¹ Department of Geography Education, Farhangian University, Tehran, Iran

² Watershed expert, General Directorate of Natural Resources and Watershed of Khorasan Razavi province

چکیده [English]

Among the types of environmental hazards, flood is one of the most destructive natural disasters that causes a lot of damages and injuries. Therefore, it is very important to identify the potential areas of flood risk to reduce the damages caused by it. Using morphometric indices and AHP and ANP methods, this research seeks to identify flood vulnerable areas in the sub-basins of the Kashf Roud watershed. For this purpose, 16 morphometric indices include: basin area, basin perimeter, waterway length, basin length, shape factor, branching ratio, drainage density, roundness ratio, elongation ratio, tissue ratio, waterway frequency, shape index, maintenance index. The watercourse, basin elevation, elevation ratio, and elevation number were extracted from the DEM of the region, and the flood risk of all sub-basins was determined using two methods, AHP and ANP, and classified into five flood classes: very high, high, medium, low, and very low. were classified The comparison results of AHP and ANP methods were evaluated using Spearman's correlation and checking the percentage of changes. Finally, it was found that the ANP method is more effective in preparing the flood map of the basin. According to the results of this method, 24.3% of the basins are in the very high flood class and 25.7% are in the high class, and in total, more than 50% of the basins are in the high and very high flood class.

کلیدواژه‌ها [English]

• Morphometry
• AHP
• ANP
• flooding
• Kashaf