نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
2 استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی
چکیده
فرسایش خاک یکی از معضلات مهم در حوضههای آبریز کشور ایران میباشد که هر ساله موجب هدر رفتن هزاران تن خاک میشود. هدف تحقیق حاضر، پهنهبندی خطر فرسایش خاک در حوضهی آبریز گیویچای (شمالغرب ایران)، میباشد. در این مطالعه ابتدا، عوامل مؤثر جهت فرسایش در منطقه شناسایی شدند و سپس لایههای اطلاعاتی هر معیار، در GIS تهیه گردید. ارزشگذاری و استانداردسازی لایهها با استفاده از تابع عضویت فازی و وزندهی معیارها، با استفاده از روش کرتیک انجام گردید. تحلیل و مدلسازی نهایی با استفاده از روش MABAC به عنوان یکی از روشهای تصمیمگیری چند معیاره (MCDM)، انجام شد. با توجه به نتایج مطالعه، به ترتیب عوامل شیب، کاربریاراضی، خاک و لیتولوژی بیشترین ضریب وزنی را به خود اختصاص دادند. همچنین، نتایج مطالعه نشان داد؛ به ترتیب 89/283 و 93/414 کیلومترمربع از مساحت محدوده، دارای پتانسیل خطر بسیار زیاد و زیاد، میباشد و مناطق بسیار پرخطر و پرخطر در سازندهایی نامقاوم و فرسایشپذیر، کاربریهای زراعی و باغات و شیبهای 40-15 درصد قرار دارند. میتوان گفت که نتایج حاصل از این مطالعه، حاکی از توان بالای حوضهی مطالعاتی از لحاظ رخداد فرسایش میباشد و لازم است کنترل فرسایش و اقدامات حفاظتی در دستور کار متخصصین و مدیران اراضی قرار گیرد. به علاوه، نتایج حاصل از صحتسنجی نتایج، نشان داد که استفاده از روش MABAC، از دقت نسبی بالایی جهت مطالعهی خطر فرسایش خاک برخوردار است.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Zoning of soil erosion potential using MABAC method , Case study: Givi Chay watershed
نویسندگان [English]
- elnaz piroozi 1
- Aghil Madadi 2
1 Department of Natural Geography, Faculty of Literature and Humanities, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
2 Professor of Geomorphology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
چکیده [English]
Abstract
Soil erosion is one of the most important problems in the watersheds of Iran, which causes the loss of thousands of tons of arable soil every year. The aim of the present study is to zoning the risk of soil erosion in Givi Chay watershed (northwestern Iran). In this study, first, the effective factors for erosion in the region were identified and then the information layers of each criterion were prepared in Geographic Information System (GIS). Valuation and standardization of layers was done using fuzzy membership function and criteria weighting, using critic method. Final analysis and modeling was performed using the Multi-Attributive Border Approximation Area Comparison (MABAC) method as one of the Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods. According to the results of the study, slope, land use, soil and lithology had the highest weight coefficient, respectively. Also, the results of the study showed; 283.89 and 414.93 km-square of the area, respectively, has a very high and high risk potential, and very high-risk and high-risk areas in unstable and erodible formations, agricultural uses and gardens and slopes of 25-40 % are located. It can be said that the results of this study indicate the high potential of the study basin in terms of erosion occurrence and it is necessary to control erosion and conservation measures on the agenda of experts and land managers. In addition, the results of validation of the results showed that the use of MABAC method has a high relative accuracy for studying the risk of erosion.
کلیدواژهها [English]
- Soil erosion
- MABAC
- Givi Chay
- Ardabil province
این مقاله مستخرج از طرح پژوهشی به شماره قرارداد (108/401) از محل اعتبارات معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه محقق اردبیلی می باشد.