نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• رویا پناهی ¹
• میترا مشعشعی ²
• سید میثم مشعشعی ³

¹ فارغ التحصیل دکتری ژئومورفولوژی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

² کارشناسی ارشد سنجش از دور، دانشکده عمران و نقشه‌برداری ، دانشگاه کردستان، کردستان، ایران

³ کارشناس مهندسی رودخانه، شرکت مهندسین مشاور آب پردازان نو اندیش، کردستان، ایران

چکیده

رودخانه­ها از نظر شکل کانال و میزان پویایی بسیار متعددند با توجه به ویژگی­های فیزیکی مشترک قابل طبقه­بندی هستند روش طبقه­بندی راسگن پایداری نسبی انواع رودهای مختلف را با استفاده از روابط رسوب و هیدرولیک مورد بررسی قرار می­دهد. در این پژوهش به بررسی رفتار ریخت‌شناسی رودخانه مِرِگ (ماهیدشت) با استفاده از روش تجربی راسگن پرداخته شده ­است در ابتدا جهت استخراج متغیرهای ریخت­شناسی مجرا از قبیل شاخص گودافتادگی، نسبت عرض به عمق، ضریب خمیدگی، شیب کانال، در محیط نرم­افزار  HEC-RAS(ورژن 5.0.7) استخراج و مواد بستر حاصل بررسی­های میدانی گردآوری شد. با توجه به تفاوت شیب رودخانه مِرِگ به چهار بازه تقسیم گردید میزان ضریب خمیدگی و شعاع انحنا در محیط GIS (ورژن 10.5) برای هر بخش محاسبه شد. جهت محاسبه رودخانه در سطح II راسگن 44 مقطع عرضی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می­دهد که رودخانه مِرِگ در بازه‌ی اول در رده F6، در بازه‌ی دوم و سوم در رده C6 و در بازه‌ی چهارم رودخانه در رده B6 قرار گرفته­است. مقاطع قرار گرفته در رده F6، میزان شیب بستر زیاد، شاخص گودافتادگی کم و دشت سیلابی کمتر توسعه یافته ­است و پتانسل فرسایش کناره خیلی زیاد بوده است. در مقاطع رده C6 میزان شیب کاهش یافته است علاوه بر آن شاخص گودافتادگی افزایش یافته و دشت سیلابی گسترش پیدا کرده است و تاثیر کنترلی پوشش گیاهی در ثبات دامنه خیلی زیاد است. مقاطع دارای رده B6، میزان شیب کمتر از سایر بازه­ها است، شاخص گودافتادگی متوسط و در نهایت پتانسیل فرسایش کناره کم بوده­است. بنابراین الگوهای مجرای رودخانه مِرِگ (ماهیدشت) و به تبع آن متغیرهای مؤثر در طبقه­بندی و تفکیک مجراها درغالب مقاطع با مدل راسگن مطابقت دارند.

کلیدواژه‌ها

• طبقه‌بندی راسگن
• HEC-RAS
• رودخانه مِرِگ ماهیدشت

20.1001.1.23833254.1401.9.32.3.1

موضوعات

• ژئومورفولوژی

عنوان مقاله [English]

Gorphological Analysis of the Mereg Mahidasht River

نویسندگان [English]

• roya panahi ¹
• Mitra moshashaie ²
• Meysam moshashaee ³

¹ Ph.D in Geomorphology, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

² MSc of Remote Sensing, Faculty of Civil Engineering and Surveying, University Of Kurdistan, Kurdistan, Iran

³ Expert in River Engineering, Navandish Water Processors Consulting Engineers Company, Kurdistan, Iran

چکیده [English]

First, to extract the morphological variables of the channel, such as the Entrenchment Ratio (ER) index, Width/Depth ratio (W/D), curvature coefficient, channel slope, in the software environment. HEC-RAS (version 5.0.7) was extracted and the bed materials obtained from field investigations were collected. And according to the difference of the slope of the river of Mereg River was divided into four reaches and the curvature coefficient and radius of curvature were calculated in the GIS environment (version 10.5) for each section. 44 cross sections were used to calculate the river in level II Rasgen. The results of this study show that Mereg River is in the first reach in the F6 class. in the second and third reaches of the river in the C6 class, and in the fourth reach of the river in the B6 class. The characteristics of cross sections in category F6 are high bed slope, low subsidence index and less developed flood plain, and the potential of side erosion is very high. In the cross sections of category C6, the amount of slope has decreased, in addition, the Entrenchment Ratio (ER) index has increased and the floodplain has expanded, and the controlling effect of vegetation on the stability of the range is very high. cross sections in category B6, the slope is lower than other intervals, the Entrenchment Ratio (ER) index is average and finally the erosion potential of the side is low.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rosgen Classification
• HEC-RAS
• Mereg Mahidasht River