عذرا خسروی؛ عادل سپهر؛ زهرا عبدالله‌زاده
دوره 3، شماره 9 ، اسفند 1395، ، صفحه 1-20
چکیده
در این پژوهش، روابط بین ابعاد فرکتال با خصوصیات مورفومتری حوضههای آبریز دامنهی شمالی بینالود مطالعه شده است. هدف مقاله، محاسبهی ابعاد فرکتال حوضههای مورد مطالعه و مقایسهی نتایج آن با خصوصیات مورفومتری آنها و تحلیل رفتار فرکتالی این حوضهها بوده است. در ابتدا رودخانههای طرق، گلستان، اسجیل، گلمکان، فریزی و اخلمد ...
بیشتر
در این پژوهش، روابط بین ابعاد فرکتال با خصوصیات مورفومتری حوضههای آبریز دامنهی شمالی بینالود مطالعه شده است. هدف مقاله، محاسبهی ابعاد فرکتال حوضههای مورد مطالعه و مقایسهی نتایج آن با خصوصیات مورفومتری آنها و تحلیل رفتار فرکتالی این حوضهها بوده است. در ابتدا رودخانههای طرق، گلستان، اسجیل، گلمکان، فریزی و اخلمد در دامنههای شمالی بینالود انتخاب و مرز حوضههای آبریز آنها با استفاده از عکسهای هوایی، تصاویر ماهوارهای و نقشههای توپوگرافی مشخص شد. سپس شاخصهای مورفومتری و هیدرولوژی حوضه مانند نسبت انشعاب، طول شبکههای رودخانه، تعداد شبکهها، مساحت حوضهها و طول آبراههی اصلی هر یک از حوضهها اندازهگیری و در نهایت بعد فرکتال برای هر حوضه محاسبه گردید. بر اساس محاسبات صورت گرفته، حوضهی آبریز رودخانهی اسجیل دارای بیشترین مقدار بعد فرکتال، و حوضهی آبریز رودخانهی طرق حداقل مقدار عددی بعد فرکتال را دارا میباشد. نتایج حاصل از این پژوهش مشخصکنندهی روابط معناداری بین ابعاد فرکتال حوضهها، شبکههای زهکشی، فرمها، الگوهای نهایی و خصوصیات مورفومتری آنها میباشد. بررسی رابطهی بین بعد فرکتال نسبت انشعاب با مساحت حوضههای مورد مطالعه، یک رابطهی معکوس و منفی را نشان میدهد، بهطوری که در بین حوضههای مورد مطالعه، حوضهی آبریز اسجیل با کمترین مساحت، دارای بیشترین بعد فرکتال انشعاب رودخانهای و حوضهی آبریز طرق با بیشترین مساحت، حداقل بعد فرکتال انشعاب روخانهای را نشان میدهد. همچنین نتایج ضریب همبستگی در سطح اطمینان 95% بین پارامترهای مورفومتری و ابعاد فرکتال انشعاب رودخانهای و تراکم زهکشی، نشان داد که بعد فرکتال انشعاب رودخانهای و شکل حوضه، بیشترین ضریب همبستگی را داراست.
