آب های زیرزمینی
ثنا ملکی؛ وحید نورانی؛ حسام نجفی
چکیده
سیستمهای ارزیابی آسیبپذیری آبهای زیرزمینی برای دستیابی به روشی مناسب برای حفاظت از این منابع در برابر آلایندهها توسعهیافتهاند. یکی از روشهای شناخته شده برای تعیین حساسیت آبهای زیرزمینی، روش DRASTIC است. از آنجایی که ارزیابی آلودگی آبهای زیرزمینی اغلب با عدم قطعیت همراه است، مطالعه حاضر از مفهوم اعداد Z بهعنوان نسل جدیدی ...
بیشتر
سیستمهای ارزیابی آسیبپذیری آبهای زیرزمینی برای دستیابی به روشی مناسب برای حفاظت از این منابع در برابر آلایندهها توسعهیافتهاند. یکی از روشهای شناخته شده برای تعیین حساسیت آبهای زیرزمینی، روش DRASTIC است. از آنجایی که ارزیابی آلودگی آبهای زیرزمینی اغلب با عدم قطعیت همراه است، مطالعه حاضر از مفهوم اعداد Z بهعنوان نسل جدیدی از منطق فازی برای تخمین آسیبپذیری ویژه آبخوانها استفاده کرده است. در این مطالعه، از پارامترهای مدل DRASTIC (ورودیها) و مقادیر غلظت نیترات (خروجی) در دو سناریو برای برآورد آسیبپذیری ویژه آبخوانهای دشتهای اردبیل و قروه- دهگلان استفاده شد و نتایج بهدستآمده با نتایج مدل DRASTIC بهعنوان مدل معیار مقایسه شد. تجزیهوتحلیل نتایج نشان داد که مدلسازی مبتنی بر اعداد Z به دلیل درنظرگرفتن قابلیت اطمینان دادهها و تخصیص وزن مناسب به قوانین، کیفیت نتایج را نسبت به منطق فازی کلاسیک به میزان 53 درصد (برای سناریوی اول)، 184 درصد (برای سناریوی دوم) در دشت اردبیل و 127 درصد (برای سناریوی اول)، 311 درصد (برای سناریوی دوم) در دشت قروه_دهگلان بهبود بخشید. همچنین بر اساس نتایج، ممکن است کیفیت قوانین استخراج شده برای مدل مبتنی بر اعداد Z در دشتهایی با ضریب تغییرات داده بالاتر، پایین باشد (برای مثال ضریب تغییرات داده بالای دشت اردبیل نسبت به دشت قروه_دهگلان در این مطالعه)، بنابراین در این شرایط، نتایج مدل مبتنی بر اعداد Z ممکن است بهبود قابلتوجهی نسبت به نتایج منطق فازی مرسوم نداشته باشد. روش پیشنهادی در این مطالعه به دلیل قابلیت بالای آن میتواند برای طراحی کنترلکنندههای هوشمند مدیریت آب زیرزمینی مورد استفاده قرار گیرد.
هیدروژئولوژی
سینا ضیایی؛ اباذر اسمعلی؛ رئوف مصطفیزاده؛ اردوان قربانی
چکیده
محدودیت پتانسیل آب زیرزمینی در آبخوان آبرفتی دشت اردبیل و عدم توجه به میزان برداشت مجاز و توسعه ی روز افزون مصارف کشاورزی، شرب، صنعت، بهرهبرداری ناموزون و نامتناجس، عدم جایگزینی آن از طریق ریزشهای جوی به دلیل مواجه شدن با سالهای کمآبی و خشک، موجب گردیده که آبخوان دشت اردبیل با افت سطح و در نتیجه کاهش حجم مخزن ...
بیشتر
محدودیت پتانسیل آب زیرزمینی در آبخوان آبرفتی دشت اردبیل و عدم توجه به میزان برداشت مجاز و توسعه ی روز افزون مصارف کشاورزی، شرب، صنعت، بهرهبرداری ناموزون و نامتناجس، عدم جایگزینی آن از طریق ریزشهای جوی به دلیل مواجه شدن با سالهای کمآبی و خشک، موجب گردیده که آبخوان دشت اردبیل با افت سطح و در نتیجه کاهش حجم مخزن مواجه شود. این پژوهش با هدف بررسی عوامل مؤثر بر افت و تغییرات سطح آبهای زیرزمینی دشت اردبیل در دو مقطع زمانی 1995 تا 2005 و 2005 تا 2015 انجام گرفت. برای انجام پژوهش حاضر، از دادههای بارش ماهانه ایستگاه های هواشناسی اردبیل، نیارق، نمین، آبی بیگلو، هیر، سامیان واقع در داخل دشت اردبیل در طول آماری 20 ساله (1995-2015) و دادههای ماهانه ارتفاع سطح ایستابی تعداد 24 حلقه چاه پیزومتری برای دشت انتخاب شد. برای تهیه ی نقشه ی کاربری اراضی در دو دوره ی زمانی، تصاویر سنجنده های OLI و TM ماهواره لندست مربوط به خرداد ماه 1993، 2005 و 2015 استفاده شد. نتایج بررسی تغییرات سطح کاربری اراضی در طول سالهای 1993، 2005 و 2015 در دشت اردبیل نشان داد کاربری های زراعت آبی به ترتیب با 26/48156، 66/50678 و 68/58356 هکتار بیشترین سطح و پهنه ی آبی به ترتیب با 75/168، 65/88 و 95/380 هکتار کمترین سطح را داشتند که نشان از دخالت بالای اراضی کشاورزی در افت سطح ایستابی اراضی کشاورزی در دشت اردبیل میباشد. در نهایت بررسی روند تغییرات چاههای پیژومتری نشان داد در دشت اردبیل حداکثر تراز سطح ایستابی (1437 متر) مربوط به قسمتهای جنوب دشت اطراف اراضی-نوشهر-کرگان و حداقل تراز (1300 متر) مربوط به اطراف روستای خلیفه لو شیخ میباشد. مطابق با نقشه ی پراکنش چاه ها، بیشترین تراکم چاه ها در منطقه ی شرقی و مرکزی دشت بوده است.
محمد سعیدی؛ مهدی کماسی؛ شهاب حسن پور
چکیده
طی چند دهه گذشته، در نتیجه افزایش جمعیت، صنعتی شدن، شهرنشینی و ... تقاضا برای آب افزایش یافته که عمدهی این نیاز با بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی تأمین گردیده است. از این رو، بایستی عدم قطعیت موجود در تقاضا و تأمین آب را با مدیریت صحیح آبهای زیرزمینی، با تعیین مناطق دارای پتانسیل آب زیرزمینی به حداقل رساند. در این پژوهش تلاش شده ...
بیشتر
طی چند دهه گذشته، در نتیجه افزایش جمعیت، صنعتی شدن، شهرنشینی و ... تقاضا برای آب افزایش یافته که عمدهی این نیاز با بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی تأمین گردیده است. از این رو، بایستی عدم قطعیت موجود در تقاضا و تأمین آب را با مدیریت صحیح آبهای زیرزمینی، با تعیین مناطق دارای پتانسیل آب زیرزمینی به حداقل رساند. در این پژوهش تلاش شده تا با استفاده از روش ترکیبی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس فازی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، نقاط دارای پتانسیل منابع آب زیرزمینی در دشت سیلاخور را تعیین نمود. در این راستا، یازده لایهی موضوعی شامل لایههای لیتولوژی، بارش، پوشش گیاهی، تراکم و فاصله از گسل، ارتفاع، شیب، دما، کاربری اراضی، تراکم و فاصله از آبراهه براساس پردازش تصاویر ماهوارهای و دادههای آماری تهیه و در ایجاد نقشهی پتانسیلیابی منابع آب زیرزمینی به کار گرفته شد. نقشهی پتانسیل منابع آب زیرزمینی در پنج طبقه شامل پتانسیل زیاد، خوب، متوسط، کم و خیلیکم پهنهبندی گردید. بر این اساس نقاط دارای پتانسیل زیاد تا متوسط بیشتر در مرکز و جنوب غربی دشت قرار گرفته و منطبق بر نواحی آبرفتهای کواترنری و سازندهای سخت کربناته میباشد. اعتبار سنجی توسط تعداد چاههای بهرهبرداری موجود در منطقه انجام شد که نتایج بدست آمده بیانگر آن است که، استفاده از رویکرد تلفیقی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس فازی در پتانسیلیابی با موقعیت چاهها همخوانی خوبی دارد، به طوری که حدود 87 % از چاههای بهرهبرداری در مناطقی با پتانسیل آب زیرزمینی متوسط تا زیاد قرار گرفته است.
مهرداد حسن زاده؛ مهدی مومنی رق آبادی؛ امیر رباطی
چکیده
با توجه به نیاز روزافزون جوامع بشری به منابع آب زیرزمینی، بهویژه در مناطق خشک و نیمهخشک مانند ایران، حفاظت و جلوگیری از آلودگی این منابع امری ضروری تلقی میگردد. بدین منظور، ارزیابی آسیبپذیری آبهای زیرزمینی میتواند نقشی حیاتی در حفاظت و بهرهبرداری از این منابع ایفا نماید. دشت حاجیآباد با وسعت حدود 158 کیلومتر مربع در فاصله ...
بیشتر
با توجه به نیاز روزافزون جوامع بشری به منابع آب زیرزمینی، بهویژه در مناطق خشک و نیمهخشک مانند ایران، حفاظت و جلوگیری از آلودگی این منابع امری ضروری تلقی میگردد. بدین منظور، ارزیابی آسیبپذیری آبهای زیرزمینی میتواند نقشی حیاتی در حفاظت و بهرهبرداری از این منابع ایفا نماید. دشت حاجیآباد با وسعت حدود 158 کیلومتر مربع در فاصله 160 کیلومتری شمال بندرعباس واقع شده است. نظر به اهمیت این دشت از جهت تأمین آب کشاورزی و شرب منطقه و با توجه به روند افت سطح آب زیرزمینی منطقه، برداشت از منابع آب در سالهای اخیر ممنوع شده است. در از این پژوهش، ارزیابی آسیبپذیری آبخوان دشت حاجیآباد توسط مدلهای DRASTIC و SINTACS انجام گرفت. در نهایت نقشههای نهایی آسیبپذیری با مقادیر EC واسنجی شد. به منظور بررسی خصوصیات هیدروژئوشیمیایی منابع آب زیرزمینی دشت، از نقاط تعیین شده 26 نمونه آب در دورههای مختلف سال آبی 1398 برداشت گردید که آنالیز نمونهها آب در آزمایشگاه آب و خاک هرمزگان انجام گردید. همچنین، از نتایج دادههای نمونههای آب آنالیز شده توسط سازمان آب منطقهای هرمزگان نیز استفاده شده است. اندیس آسیبپذیری مدل دراستیک برای منطقه موردمطالعه، مقداری بین (94-128( و برای SINTACS (115-156( بهدستآمده است. طبق برآورد نقشههای آسیبپذیری تهیهشده برای هر دو مدل، بیشترین پتانسیل آسیبپذیری مربوط به قسمتی از بخش مرکزی و شرقی منطقه مورد مطالعه میباشد. مقدار شاخص همبستگی بین EC و مدلهای آسیبپذیری DRASTIC و SINTACS به ترتیب 39 و 35 برآورد شده است.
علی شهیدی؛ فهیمه خادمپور
چکیده
افزایش مصرف آب ناشی از افزایش جمعیت، باعث کاهش کیفی و کمی آبهای قابل استحصال شده است. با توجه به این وضعیت، شناخت کمی و کیفی منابع مناسب برای شرب و کشاورزی امری ضروری و اجتنابناپذیر به نظر میرسد. در این مطالعه، به بررسی کیفیت آبهای زیرزمینی دشت جنگل در استان خراسان رضوی پرداخته شده است. 10 حلقه چاه در این دشت در سالهای ...
بیشتر
افزایش مصرف آب ناشی از افزایش جمعیت، باعث کاهش کیفی و کمی آبهای قابل استحصال شده است. با توجه به این وضعیت، شناخت کمی و کیفی منابع مناسب برای شرب و کشاورزی امری ضروری و اجتنابناپذیر به نظر میرسد. در این مطالعه، به بررسی کیفیت آبهای زیرزمینی دشت جنگل در استان خراسان رضوی پرداخته شده است. 10 حلقه چاه در این دشت در سالهای 1395-1386 از نظر غلظت یونهای Ca2+، Mg2+،Na2+، HCO3-، SO42-، Cl-، pH و TDS با دو شاخص GWQI و AWQI مورد تحلیل قرار گرفت. همچنین، پهنهبندی دشت با استفاده از شاخص GWQI در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام شد. بر اساس نتایج این مطالعه، مقدار شاخص GWQI در منطقه بین 66/69 تا 12/239 و مقدار شاخص AWQI بین 49/56 تا 48/189 قرار دارد، یعنی کیفیت آبهای زیرزمینی منطقهی جنگل در حد ضعیف و نامناسب قرار دارد که علت آن نیز بالا بودن مقدار جامدات محلول کل آب میباشد. در حقیقت در این منطقه، مقدار تمامی شاخصهای کیفی اندازهگیری شده غیر از جامدات محلول کل در حد استاندارد قرار دارد.
مهدی کماسی؛ حسام گودرزی
دوره 6، شماره 19 ، شهریور 1398، ، صفحه 145-162
چکیده
بهینه سازی شبکه ی پایش، یک فرآیند برای داشتن بهترین ترکیب در بین ایستگاه های موجود، افزودن ایستگاه های جدید و یا بازطراحی شبکه ی پایش براساس اهداف از پیش تعیین شده است. پژوهش حاضر به توسعه ی یک مدل بهینه شبکه ی پایش با دو هدف بیشینه بودن مقدار آنتروپی در ایستگاه های پایش و کمینه کردن هزینه های پایش تراز آب زیرزمینی ...
بیشتر
بهینه سازی شبکه ی پایش، یک فرآیند برای داشتن بهترین ترکیب در بین ایستگاه های موجود، افزودن ایستگاه های جدید و یا بازطراحی شبکه ی پایش براساس اهداف از پیش تعیین شده است. پژوهش حاضر به توسعه ی یک مدل بهینه شبکه ی پایش با دو هدف بیشینه بودن مقدار آنتروپی در ایستگاه های پایش و کمینه کردن هزینه های پایش تراز آب زیرزمینی پرداخته است. در این پژوهش از داده های 29 ایستگاه موجود برای بهینه سازی شبکه ی پایش تراز آب زیرزمینی در دشت سیلاخور واقع در استان لرستان استفاده شده است. در گام نخست با بهره گیری از روش آنتروپی، مقدار آنتروپی در هر یک از 29 ایستگاه شبکه تعیین میگردد. پس از آن مقدار آنتروپی به دست آمده برای هر یک از ایستگاه ها با مقدار آنتروپی سری زمانی بارش مقایسه شد و بر مبنای تغذیه ی آبخوان و مطابقت مقادیر آنتروپی ایستگاه های بهینه از میان شبکه ی موجود تعیین شد. در گام بعدی درونیابی مکانی داده ها با بهره گیری از روش کریجینگ بیزین تجربی (EBK) در نرم افزار ArcGIS انجام شد و نتایج حاصل از چهار مدل نیمتغییرنمای متفاوت ارزیابی شد. نتایج به دست آمده از پژوهش کفایت یک شبکه با 11 ایستگاه را از میان 29 ایستگاه پایش برای آبخوان دشت سیلاخور مناسب میداند. شبکه ی پایش بهینه به دست آمده در مقایسه با شبکه ی مشاهداتی موجود توانسته است تعداد ایستگاه های پایش را به میزان 62 درصد کاهش داده و توزیع مکانی ایستگاه ها را نیز بهبود ببخشد. در بهترین حالت اجرای مدل، بالاترین مقدار جذر میانگین خطا (RMSE) برای مدل واریوگرام K-BesselDetrended با مقدار 87/20 متر است که نسب به سه مدل دیگر نیم تغییرنما نتایج بهتری دارد.
حامد جعفریان؛ عبدالرضا واعظی هیر؛ حسین پیرخراطی
دوره 5، شماره 15 ، شهریور 1397، ، صفحه 75-94
چکیده
چکیده
برای بررسی کیفیت آبهای زیرزمینی شهرستان ارومیه تعداد 15 نمونه از آب چشمههای مختلف در کل گسترهی مطالعاتی برداشت گردید. اندازهگیری غلظت کاتیونها و آنیونهای اصلی (HCO3, Cl, SO4, Mg, Ca, Na, K) و برخی خواص آب همچون EC، pHو TDS به صورت برجا در محل نمونهبرداری و با استفاده از دستگاههای قابل حمل اندازهگیری شد. بررسی نمودارهای ...
بیشتر
چکیده
برای بررسی کیفیت آبهای زیرزمینی شهرستان ارومیه تعداد 15 نمونه از آب چشمههای مختلف در کل گسترهی مطالعاتی برداشت گردید. اندازهگیری غلظت کاتیونها و آنیونهای اصلی (HCO3, Cl, SO4, Mg, Ca, Na, K) و برخی خواص آب همچون EC، pHو TDS به صورت برجا در محل نمونهبرداری و با استفاده از دستگاههای قابل حمل اندازهگیری شد. بررسی نمودارهای دایرهای نشان داد که ژیپس موجود در واحد آبرفتهای جوان سبب بالا رفتن جزئی مقدار SO4 و EC در نمونههای موجود در حوضهی آبگیر این واحد شده است و همچنین وجود مارنهای موجود در منطقه باعث افزایش مقدار Naدر برخی از نمونهها شده است. تیپ غالب نمونههای آب زیرزمینی منطقه، بیکربناته و کلسیک بوده و فرآیندهایی چون تعویض یونی (به علت حضور کانیهای رسی)، هوازدگی و انحلال سازندهای آهکی و دولومیتی موجود در منطقه عوامل اصلی کنترلکنندهی شیمی آب چشمههای موردمطالعه بوده است، همچنین مشخص گردید که بخش اعظمی از تغذیهی آب چشمهها از واحدهای زمینشناسی مشابه (آهکهای پرمین و واحدهای تخریبی میوسن) صورت میگیرد که ازنظر کشاورزی مناسب بوده و اکثریت نمونهها برای شرب از کیفیت خوب برخوردار هستند. بالاترین همبستگی بین سولفات و TDS با 84 درصد است که نشاندهندهی شوری نسبی در برخی نمونهها تحت تأثیر این یون بوده و همبستگی کلسیم و بیکربنات نشان از منشاء ناشی از انحلال آهک و دولومیت است.
محمود علایی طالقانی؛ نجمه شفیعی؛ مرضیه رجبی
دوره 4، شماره 13 ، اسفند 1396، ، صفحه 21-41
چکیده
چکیده بررسی وضعیت منابع آب زیرزمینی و تعیین عوامل اثرگذار بر روی آنها از اهمیت شایانی برخوردار است. فرمها و فرآیندهای ژئومورفولوژیک از جمله عواملی هستند که میتوانند بر میزان ذخیره، جهت جریان و کمیت آب زیرزمینی اثر بگذارند. در این پژوهش به منظور استفادهی صحیح از منابع زیرزمینی اقدام به مطالعهی پدیدههای ژئومورفولوژیکی ...
بیشتر
چکیده بررسی وضعیت منابع آب زیرزمینی و تعیین عوامل اثرگذار بر روی آنها از اهمیت شایانی برخوردار است. فرمها و فرآیندهای ژئومورفولوژیک از جمله عواملی هستند که میتوانند بر میزان ذخیره، جهت جریان و کمیت آب زیرزمینی اثر بگذارند. در این پژوهش به منظور استفادهی صحیح از منابع زیرزمینی اقدام به مطالعهی پدیدههای ژئومورفولوژیکی موجود در دشت و تاثیر این پدیدهها بر روی منابع آب زیرزمینی دشت میاندره از جمله دشتهای ناودیسی در بخش شمالی استان کرمانشاه شده است. در این پژوهش از روش استنباطی و تـحلیلی وزنی- تجربی استفاده شده است. در روش استـنباطی، با استـفاده از دادههای چاههای پیزومتری، تغییرات سطح آب زیرزمینی دشت میاندره با عناصر ژئومورفولوژیکی دشت، ارزیابی مقایسهای شده است. در روش دوم با تلفیق نه متغیر: شیب، زمینشناسی، گسل، ژئومورفولوژی، هیپسومتری، کاربری اراضی، فاصله از آبراهه،تراکم زهکشی و خاک در محیطGIS به پهنهبندی حوضه به واحدهای هیدروژئومورفولوژی مبادرت گردید. نتایج حاصل از هر دو روش، بیانگر رابطهی معنادار بین عناصر ژئومورفولوژی و منابع آب زیرزمینی در دشت میاندره بوده در واقع دشت سیلابی و مخروطه افکنهها بیشترین نقش را در تغذیهی منابع آب زیرزمینی دشت دارد. در مرحلهی دوم، رسوبات دامنهای و مرحلهی سوم ارتفاعات در ذخیرهی منابع آب زیرزمینی نقش دارد و کمترین اهمیت مربوط به اراضی بدلندی میباشد؛ زیرا این اراضی منابع آب را در سطح جاری میسازد و از نفوذ به درون زمین جلوگیری میکند.
نرجس بای؛ شیما نیکو؛ وحید فیضی؛ هایده آرا
دوره 4، شماره 13 ، اسفند 1396، ، صفحه 79-97
چکیده
چکیده
هدف اصلی این پژوهش، تعیین گسترهی تداوم خشکسالیهای هواشناسی و هیدرولوژیکی و مشخص کردن ارتباط بین آنها است. در این تحقیق از شاخصهای بارش استاندارد (SPI) و سطح آب استاندارد (SWI)، جهت بررسی خشکسالیها استفاده شد. در این تحقیق از 16 ایستگاه بارانسنجی و 31 حلقه چاه پیزومتری با طول دورهی آماری مشترک 30 ساله (1362 تا 1392) استفاده ...
بیشتر
چکیده
هدف اصلی این پژوهش، تعیین گسترهی تداوم خشکسالیهای هواشناسی و هیدرولوژیکی و مشخص کردن ارتباط بین آنها است. در این تحقیق از شاخصهای بارش استاندارد (SPI) و سطح آب استاندارد (SWI)، جهت بررسی خشکسالیها استفاده شد. در این تحقیق از 16 ایستگاه بارانسنجی و 31 حلقه چاه پیزومتری با طول دورهی آماری مشترک 30 ساله (1362 تا 1392) استفاده شد. برای آنالیز روند خشکسالیها از 7 مقیاس زمانی 1، 3، 6، 12، 24 و 48 ماهه و مقیاس سالانه استفاده شد. در این پژوهش برای بازسازی نواقص آماری از روش همبستگی و از روش نسبت نرمال برای همگنی دادهها بهره گرفته شده است. سپس برای بررسی روند تغییرات میزان بارش و آبهای زیرزمینی و تحلیل کمی خشکسالیهای حوضه از شاخصهای SPI و SWI استفاده گردید تا امکان ارزیابی آن در مقیاسهای مختلف زمانی و مکانی میسر شود. با محاسبات انجام شده و بررسی نقشهی گسترهی خشکسالیهای سالانه هواشناختی مناطق نیمهی غربی و شرق حوضه بیشتر از سایر مناطق خشکسالی داشتهاند. در بررسی نقشهی گسترهی خشکسالیهای سالانه آب زیرزمینی مناطق جنوب غرب، غرب و شمال بیشتر از سایر مناطق در معرض خشکسالی قرار گرفتهاند. طولانیترین تداوم از لحاظ طول مدت خشکسالی هواشناسی نشان میدهد که در بخشهای شمال شرقی، غرب و جنوب غربی دارای تداومهای طولانیتری نسبت به سایر مناطق دارند. همچنین طولانیترین تداوم از لحاظ طول مدت خشکسالی آبهای زیرزمینی نشان مـیدهد در نواحی شمالی و جـنوب غربی و مرکز حوضـه، طولانیترین تداومهای خشکسالی وجود دارد.
خلیل ولی زاده کامران؛ شهرام روستایی؛ توحید رحیم پور؛ مهسا نخستین روحی
دوره 3، شماره 6 ، خرداد 1395، ، صفحه 17-32
چکیده
در سرتاسر دنیا و از جمله کشور ایران، آبهای زیرزمینی مهمترین منابع تأمین آب مورد نیاز میباشند. تعیین کیفیت آب در مدیریت منابع از اهمیت خاصی برخوردار بوده و پایش آن به عنوان یک اصل مهم در برنامهریزیها باید مد نظر قرار گیرد. هدف از انجام این تحقیق، تعیین مناسبترین روش درونیابی به منظور تحلیل مکانی تغییرات هدایت الکتریکی ...
بیشتر
در سرتاسر دنیا و از جمله کشور ایران، آبهای زیرزمینی مهمترین منابع تأمین آب مورد نیاز میباشند. تعیین کیفیت آب در مدیریت منابع از اهمیت خاصی برخوردار بوده و پایش آن به عنوان یک اصل مهم در برنامهریزیها باید مد نظر قرار گیرد. هدف از انجام این تحقیق، تعیین مناسبترین روش درونیابی به منظور تحلیل مکانی تغییرات هدایت الکتریکی (EC) و نسبت جذبی سدیم (SAR) آبهای زیـرزمینی دشت شـیرامین واقع در استان آذربایجان شرقی میباشد. اطلاعات مربوطه از تجزیه و تحلیل نمونههای مربوط به 30 حلقه چاه عمیق و نیمهعمیق در منطقهی مورد مطالعه و بر اساس آخرین نمونهگیری سال 1390 توسط سازمان آب منطقهای استان آذربایجان شرقی بهدست آمدهاند. جهت انجام کار از روشهای زمینآمار مانند کریجینگ ساده (SK)، کریجینگ معمولی (OK)، کریجینگ گسسته و کوکریجینگ استفاده شد. برای بررسی همبستگی مکانی دادهها، واریوگرامهای تجربی هر یک از متغیرها و واریوگرام متقابل آنها، محاسبه و ترسیم شدند. ضریب همبستگی دو متغیر، بر اساس واریوگرام متقابل آنها، 93/0محاسبه شد. برای هر دو پارامتر EC و SAR مدل کروی بر مبنای حداقل مقدار RSS به عنوان مناسب ترین مدل برازش داده شد. برای ارزیابی روشها از روش ارزیابی متقابل با معیار جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) و همچنین ضریب همبستگی (R) بین مقادیر مشاهده شده و تخمینی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که روش کریجینگ ساده به دلیل R بالاتر و RMSE پایینتر نسبت به سایر روشها جهت تهیه نقشه تغییرات EC و SAR در منطقه مناسبترین روش میباشد.
اصغر اصغری مقدم؛ زهرا جوانمرد؛ میثم ودیعتی؛ مرتضی نجیب
دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1394، ، صفحه 79-98
چکیده
دشت مهربان در شرق استان آذربایجان شرقی واقع شده است. در این دشت، آب زیرزمینی تنها منبع تأمین کننده آب شرب ساکنان است. در این منطقه سنگ کف آبخوان و بلندیهای اطراف آن عمدتاً از رسوبات مربوط به دوره نئوژن شامل مارنهای گچدار و نمکدار، ماسه، سیلت- مارن، کنگلومرا و آهک تشکیل یافته است. این دشت در مقایسه با دیگر دشتهای ...
بیشتر
دشت مهربان در شرق استان آذربایجان شرقی واقع شده است. در این دشت، آب زیرزمینی تنها منبع تأمین کننده آب شرب ساکنان است. در این منطقه سنگ کف آبخوان و بلندیهای اطراف آن عمدتاً از رسوبات مربوط به دوره نئوژن شامل مارنهای گچدار و نمکدار، ماسه، سیلت- مارن، کنگلومرا و آهک تشکیل یافته است. این دشت در مقایسه با دیگر دشتهای استان آذربایجانشرقی از نظر کمیت و کیفیت منابع آب از بحرانیترین مناطق به حساب میآید. به طوری که چندین روستای پر جمعیت این دشت آب شرب خود را از آب شیرین کن نصب شده در روستای اربطان، دریافت مـیدارند، لذا پایش و ارزیابی کیفیت آن بسیار با اهمیت است. روشهای متداول بـررسی کیفیت آب زیرزمینی برای مصارف شرب، مانند دیاگرام شولر، امکان ارزیابی آبها با در نظر گرفتن پارامترهای شیمیایی بهصورت منفرد و در یک نقطه آبخوان را فراهم میکنند. از شاخصهای مهم دیگر برای ارزیابی و پهنهبندی کیفیت آبهای زیرزمینی، روشهای شاخص کیفی آب زیرزمینی (GQI) و فازی- شاخص کیفی آب زیرزمینی (FGQI) است. هدف از این مطالعه، به کار بردن روشهای FGQI, GQI در ارزیابی کیفیت آب زیـرزمینی دشت مهربان، بر اساس استانداردهای سازمان بهداشت جـهانی (WHO) و اسـتاندارد تحقیقات صنعتی ایران (ISIRI) است. بـدین منظور از ده پارامتر شـیمیایی مؤثر (,F-,NO2-3, Ca2+, Mg2+ ,Na+, Cl-, SO42-, TDS K+,HCO-3) که فراوانی زیادی در آب زیرزمینی دارند، استفاده و با استانداردهایISIRI, WHO مقایسه شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که بر اساس شاخصهای GQI و FGQI آبهای زیرزمینی منطقه مورد مطالعه از نظر کیفیت، بین ردههای کاملاً نامطلوب تا مناسب قرار میگیرند.
مجتبی یمانی؛ شهناز علی زاده
دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1393، ، صفحه 131-144
چکیده
چکیده آب زیرزمینی یکی از منابع مهم تأمین آب شیرین مورد نیاز انسان است. کشور ایران با شرایط اقلیمی خشک و نیمهخشک و میانگین بارش سالانه، حدود 250 میلیمتر، یـکی از کمآبترین کشورهای جهان محسوب میشود. از آنجا که منابع آب سطحی در بسیاری ...
بیشتر
چکیده آب زیرزمینی یکی از منابع مهم تأمین آب شیرین مورد نیاز انسان است. کشور ایران با شرایط اقلیمی خشک و نیمهخشک و میانگین بارش سالانه، حدود 250 میلیمتر، یـکی از کمآبترین کشورهای جهان محسوب میشود. از آنجا که منابع آب سطحی در بسیاری از مناطق کشور محدود است، آبهای زیرزمینی بهعنوان مناسبترین منبع در دسترس جهت تأمین آب مورد نیاز بهحساب میآید. حوضه آباده ـ اقلید یکی از زیرحوضههای کویر ابرقو ـ سیرجان با وسعت 2871 کیلومترمربع در شمال شرق استان فارس واقع شده است و افت آب زیرزمینی در بیشتر مساحت منطقه بیش از 5 متر بوده است. بنابر این شناسایی منابع آب زیرزمینی، شناختن مناطق با پتانسیل بالا و اصلاح شیوه برداشت از این منابع از مهمترین اهداف به شمار مـیرود. هدف این تحقیق پتانسیلیابی منابع آب زیرزمینی حوضه آباده- اقلید فارس با استفاده از روش تـحلیل سـلسلهمراتبی (AHP) است. در این پژوهـش از نقشههای توپوگرافی 50000 : 1 و نقشه زمینشناسی 1:100000 و دادههای اقلیمی منطقه مورد مطالعه استفاده کردیم و همچنین از نرمافزار Arc GIS برای تجزیه و تحلیل بهره بردیم. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که بیشترین مساحت حوضه از نظر پتانسیل آب زیرزمینی مربوط به مناطق با وضعیت خوب و متوسط دارد و بیشترین مناطق با پتانسیل بالا و خوب در نواحی جنوب و جنوب شرق حوضه نسبت به استان فارس قرار دارند و مناطق بدون پتانسیل و کمپتانسیل مربوط به نواحی کوهستانی جنوب غرب و شمال غرب حوضه و نواحی مرکزی و شمالی حوضه به دلیل جنس زمین و نفوذناپذیری و نوع ساختمان و توپولوژی آنها هستند.