رضا آقایاری سامیان؛ علی محمد خورشیددوست؛ سعید جهانبخش اصل؛ آیدا حسینی بقانام
چکیده
یکی از مهمترین اثرات تغییر اقلیم تشدید چرخه هیدرولوژیکی میباشد که موجب تغییر میزان دما، تبخیر و تعرق و تغییر الگوی بارش میشود. پژوهش حاضر باهدف پیشبینی تغییرات دما، بارش و ارزیابی تأثیرات تغییر اقلیم بر وضعیت روانابهای سطحی حوضه آبریز ارس واقع در شمال غرب ایران صورت گرفت. شبیهسازی شرایط اقلیمی در محیط نرمافزار LARS-WG ...
بیشتر
یکی از مهمترین اثرات تغییر اقلیم تشدید چرخه هیدرولوژیکی میباشد که موجب تغییر میزان دما، تبخیر و تعرق و تغییر الگوی بارش میشود. پژوهش حاضر باهدف پیشبینی تغییرات دما، بارش و ارزیابی تأثیرات تغییر اقلیم بر وضعیت روانابهای سطحی حوضه آبریز ارس واقع در شمال غرب ایران صورت گرفت. شبیهسازی شرایط اقلیمی در محیط نرمافزار LARS-WG تحت سناریو RCP8.5 انجام شد و در محیط نرمافزار اکسل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با استفاده از مدل تجربی ترنت وایت اصلاحشده میزان تبخیر و تعرق پتانسیل برای دو دوره مشاهداتی و شبیهسازی برآورد گردید. جهت اطمینان از صحت سنجی مدل از شاخصهای خطا سنجی میانگین ﻣﺠﺬور ﻣﺮﺑﻌﺎت ﺧﻄﺎ (RMSE)، و ضریب تعیین (R2) و ضریب کارایی نش - ساتکلیف (ENS) نیز استفاده شد، همچنین مدلسازی تغییرات رواناب سطحی در محیط نرمافزار GIS و افزونه SWAT انجام شد و پس از تشکیل واحدهای هیدرولوژیکی (HRU) جهت واسنجی و اعتبارسنجی مدل شرایط پایه برای تغییرات روانابهای سطحی انتخاب گردید و برای ایستگاههای هیدرومتری اعتبارسنجی صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان میدهد با مدلسازی دادههای اقلیمی طی دوره شبیهسازی میزان دما و تبخیر و تعرق افزایش خواهد یافت و در مقابل میزان نزولات جوی کاهش اتفاق افتاده و رواناب سطحی کاهش پیدا میکند. همچنین نتایج صحتسنجی برای دادههای اقلیمی نشان داد که دقت مدل در ایستگاههای منتخب موردبررسی بالا بوده است و برای پارامتر بارش به دلیل ماهیت ناپیوسته آن، همبستگی بین دادهی کمتر از پارامتر دما و متفاوت میباشد. نتایج مدلسازی هیدرومتری حوضهها نشان داد که مقدار نش – ساتکلیف به مقدار 1 نزدیک بوده و ضریب همبستگی بین دادهها 99/0 میباشد که نشاندهنده کارایی بالایی مدل جهت شبیهسازی و برآورد تغییرات اقلیم و اثرات آن بر میزان روانابهای سطحی میباشد.
میثم یاری؛ سمیه سلطانی گردفرامرزی؛ محسن قاسمی؛ روح الله تقی زاده
دوره 6، شماره 21 ، اسفند 1398، ، صفحه 203-225
چکیده
تغییرات کاربری اراضی، یکی از عواملی است که بر خصوصیات رواناب سطحی و سیلاب در سطوح مختلف حوضهها، تأثیر میگذارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر تغییرات بوجود آمده در کاربری و پوشش اراضی بخشی از حوضه ی آبخیز قره سو اردبیل در بازهی زمانی 2012-1992 بر روی ارتفاع رواناب حوضه است. بدین منظور ابتدا با استفاده از نقشه ی گروه هیدرولوژیکی ...
بیشتر
تغییرات کاربری اراضی، یکی از عواملی است که بر خصوصیات رواناب سطحی و سیلاب در سطوح مختلف حوضهها، تأثیر میگذارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر تغییرات بوجود آمده در کاربری و پوشش اراضی بخشی از حوضه ی آبخیز قره سو اردبیل در بازهی زمانی 2012-1992 بر روی ارتفاع رواناب حوضه است. بدین منظور ابتدا با استفاده از نقشه ی گروه هیدرولوژیکی خاک و نقشه ی کاربری اراضی مربوط به سال های 1992، 2002 و 2012، شماره ی منحنی منطقه به دست آمد و سپس با استفاده از این نقشه ها، میزان نگهداشت ویژه ی خاک (S) محاسبه و میزان رواناب از طریق روش SCS برآورد شد. نتایج نشان داد که در طول دوره های مورد مطالعه، مساحت کاربری های اراضی جنگل، زراعت آبی و زمین بایر به ترتیب 54/2، 69/16 و 19/1 درصد کاهش پیدا کرده و مساحت کاربری های مرتع، زراعت دیم و مناطق مسکونی به ترتیب 74/5، 39/12 و 29/2 درصد افزایش یافته است. این تغییرات باعث افزایش شمارهی منحنی از 57/78 در سال 1992 تا مقدار 77/79 در سال 2012 شده و به دنبال آن نگهداشت ویژه از 28/69 در سال 1992 به مقدار 42/64 در سال 2012 کاهش پیدا کرده است. تغییرات این عوامل باعث افزایش رواناب از مقدار 4/263 میلیمتر در سال 1992 تا 07/297 میلیمتر در سال 2012 گردیده است که بیانگر افزایش 67/33 میلیمتری (33/11 درصد) رواناب در طول دوره ی مورد مطالعه میباشد. محاسبه ی ضریب همبستگی بین کاربری های مختلف و شماره ی منحنی و ارتفاع رواناب نشان داد که این متغیرها با کاربری های مرتع، زراعت دیم و مناطق مسکونی رابطه ی مستقیم دارند، در حالی که با کاربری های جنگل، زراعت آبی و زمین بایر، دارای رابطه ی معکوس هستند.
سحر فروتن؛ علیرضا ایلدرمی؛ حمید نوری؛ مهتاب صفری شاد
دوره 6، شماره 20 ، آذر 1398، ، صفحه 1-20
چکیده
تغییر کاربری اراضی یک چالش هیدرولوژیک در آبخیزداری شهری است که با تأثیر بر رواناب سطحی روشهای مدیریت منابـع آب را تغییر مـی دهد. تکنیکهای سنجش از دور و استفاده از تصاویر ماهوارهای میتواند به بهبود و تسریع در مطالعات منابع طبیعی و مدیریت حوزههای شهری بیانجامد. در این تحقیق رابطهی مقادیر گسترش شهری و رواناب حوزه با استفاده ...
بیشتر
تغییر کاربری اراضی یک چالش هیدرولوژیک در آبخیزداری شهری است که با تأثیر بر رواناب سطحی روشهای مدیریت منابـع آب را تغییر مـی دهد. تکنیکهای سنجش از دور و استفاده از تصاویر ماهوارهای میتواند به بهبود و تسریع در مطالعات منابع طبیعی و مدیریت حوزههای شهری بیانجامد. در این تحقیق رابطهی مقادیر گسترش شهری و رواناب حوزه با استفاده از مدلسازی هیدرولوژیک، سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور بررسی شد. ابتدا برای تهیهی نقشهی کاربری اراضی شهرستان اسدآباد از دادههای رقومی سنجندههای TM و ETM+ ماهوارهی لندستهای 5 و 7 ماه اردیبهشت در سالهای 1992، 2002، 2014 استفاده شد. برای طبقهبنـدی نظارت شده از روش حداکـثر احتمال و برای برآورد رواناب سطحی، روش سرویس حفاظت منابع ملی (NRCS-CN)استفاده شد. سپس نقشههای کاربری اراضی، شماره منحنی و ارتفاع رواناب محاسبه و ترسیم شد. نتایج نشان داد که با افزایش مساحت کاربری شهری از سال 1992 تا 2014 به میزان 95/4 درصد و تغییرات رواناب سطحی تا 8/15 درصد افزایش داشته است. که حجمی معادل 350 مترمکعب خواهد بود که این حجم رواناب در یک شهر کوچک قابل ملاحظه و بعضاً خطرناک است.
مهتاب صفری شاد؛ محمود حبیبنژاد روشن؛ کریم سلیمانی؛ علیرضا ایلدرمی؛ حسین زینیوند
دوره 4، شماره 10 ، خرداد 1396، ، صفحه 81-98
چکیده
در حال حاضر تغییر اقلیم موجب بر هم خوردن چرخهی هیدرولوژیکی زمین به ویژه توزیع زمانی و مکانی آن شده است، لذا بررسی و پیشبینی تغییرات آن بسیار مهم میباشد. در مطالعهی حاضر اثر تغییر اقلیم بر میزان بارش، دما و رواناب در سه زیرحوضه از حوضهی آبخیز همدان- بهار مورد بررسی قرار گرفت. از مدل WETSPASS، جهت برآورد رواناب و از مدل LARS-WG ...
بیشتر
در حال حاضر تغییر اقلیم موجب بر هم خوردن چرخهی هیدرولوژیکی زمین به ویژه توزیع زمانی و مکانی آن شده است، لذا بررسی و پیشبینی تغییرات آن بسیار مهم میباشد. در مطالعهی حاضر اثر تغییر اقلیم بر میزان بارش، دما و رواناب در سه زیرحوضه از حوضهی آبخیز همدان- بهار مورد بررسی قرار گرفت. از مدل WETSPASS، جهت برآورد رواناب و از مدل LARS-WG بهمنظور پیشبینی متغیرهای اقلیمی در طی ۲۰۴۳ - ۲۰۱۴ استفاده شد. نتایج نشان داد مدلHadCM3 با بیشترین ضریب وزنی و کمترین خطا بیشترین کارایی را در شبیهسازی بارش و دما برای منطقهی مطالعاتی دارد. طبق نتایج ریزمقیاس نمایی، در دورهی آتی میانگین دمای حداقل و حداکثر به ترتیب حدود 22/1 و 9/0 درجه سانتیگراد افزایش و مجموع بارش حدود ۸ درصد کاهش مییابد. نتایج بررسی تأثیر تغییر اقلیم بر هیدرولوژی آیندهی حوضه نشان داد، حجم رواناب برای هر سه زیرحوضه تحت سناریوی A2 کاهش و تحت سناریوی B1برای زیرحوضهی شمارهی ۱ و ۲ کاهش و برای زیر حوضه ۳ افزایش خواهد یافت. مجموع رواناب ورودی به دشت تحت سناریو A2، ۳۶درصد کاهش و تحت سناریو B1، ۸ درصد افزایش خواهد یافت، که تغییرات سیستم منابع آب حوضه را تحت تأثیر قرار خواهد داد. نکتهی قابلتوجه کاهش بارش در فصول زمستان و بهار و بر هم خوردن توزیع زمانی بارش و افزایش دما است،که همراه با تغییر کاربری اراضی میتواند تأثیر منفی قابلتوجهی در آینده مدیریت منابع آب داشته باشد. بنابراین پیشنهاد میشود، در برنامهریزی آینده منابع آب مورد توجه واقع شود.