هیدروژئومورفولوژی
علیرضا ایلدرمی؛ نسرین حسن زاده؛ فریبا هدایت زاده
چکیده
کیفیت پایدار آب رودخانهها به یکی از نگرانیهای اصلی در کشورهای در حال توسعه تبدیل شده است، لذا پایش کیفیت آب این منابع برای مصارف مختلف برای تدوین خط مشی مدیریت سلامت عمومی و محیط زیست بسیار ضروری است. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی کیفیت آب سیستم رودخانه کارون و دز در استان خوزستان و بررسی مناسب بودن کیفیت آب آنها برای مصارف شرب و کشاورزی ...
بیشتر
کیفیت پایدار آب رودخانهها به یکی از نگرانیهای اصلی در کشورهای در حال توسعه تبدیل شده است، لذا پایش کیفیت آب این منابع برای مصارف مختلف برای تدوین خط مشی مدیریت سلامت عمومی و محیط زیست بسیار ضروری است. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی کیفیت آب سیستم رودخانه کارون و دز در استان خوزستان و بررسی مناسب بودن کیفیت آب آنها برای مصارف شرب و کشاورزی است. بدین منظور، از تکنیکها و شاخصهای مختلف و نیز آنالیزهای آماری برای ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی در تفسیر مجموعه دادههای بزرگ و پیچیده 12 پارامتر کیفیت آب گردآوری شده از حوضه رودخانه کارون و دز در بازه زمانی 17 ساله (1398-1382) استفاده شد. ارزیابی روند تغییرات کیفیت آب در بازه زمانی مطالعاتی نیز نشان داد که براساس WQI، کیفیت آب رودخانه کارون و دز از سال 1382 تا 1386 به ترتیب در طبقه "بسیار ضعیف" و "ضعیف" و از سال 1387 تا 1397 در طبقه"نامناسب" و "بسیار ضعیف" است. در خصوص پارامترهای آبیاری نیز نبود روند مشخصی در مقادیر آنها میتواند بیانگر عدم تأثیر کیفیت آب رودخانهها از عوامل طبیعی و تبعیت آنها از عوامل انسانی باشد. بهطورکلی، این مطالعه اهمیت استفاده از شاخصهای کیفیت آب را بیان میکند که تفسیر سادهای از دادههای پایش را برای کمک به جوامع محلی در بهبود کیفیت آب ارائه میدهد، چرا که براساس این شاخصها و PCA، میتوان نتیجه گرفت که فعالیتهای انسانی مرتبط در امتداد ساحل رودخانههای کارون و دز به ویژه در سالهای اخیر بر کیفیت آب آنها تأثیر گذار است.
هیدروژئولوژی
کامران رضایی توابع؛ اعظم حیدری؛ محمد جواد سیاح پور
چکیده
حفاظت کیفی آبهای سطحی و زیرزمینی به عنوان یکی از با ارزشترین منابع ملی امری حیاتی میباشد. بدین منظور در این پژوهش حوضهُی پریشان بهعنوان نمونهای از حوضههای نیمه بسته داخلی زاگرس انتخاب شد و با استفاده از تعداد 25 حلقه چاه مشاهداتی ارتباط بین پارامترهای کیفی آب با سازندهای زمینشناسی، مدلسازی رگرسیون وزنی جغرافیایی ...
بیشتر
حفاظت کیفی آبهای سطحی و زیرزمینی به عنوان یکی از با ارزشترین منابع ملی امری حیاتی میباشد. بدین منظور در این پژوهش حوضهُی پریشان بهعنوان نمونهای از حوضههای نیمه بسته داخلی زاگرس انتخاب شد و با استفاده از تعداد 25 حلقه چاه مشاهداتی ارتباط بین پارامترهای کیفی آب با سازندهای زمینشناسی، مدلسازی رگرسیون وزنی جغرافیایی (GWR) انجام گرفت. در این مدل پارامترهای کیفیت آب مانند (EC،TDS ،SAR ،CL ، Na ،K ، 4SO) به عنوان متغیرهای وابسته و از سازندهای زمینشناسی بهعنوان متغیر مستقل استفاده شده است. نتایج مدلسازی نشان داد که بیشترین میزان همبستگی بر اساس پارامترهای کیفی مانند پتاسیم، کلر و هدایت الکتریکی مربوط به مرکز و شرق حوضه پریشان است که گسترهی سازندهای گچساران و رسوبات تبخیری (گچ و نمک) سطح وسیعی از تالاب پریشان را تشکیل میدهد و در تغییر کیفیت آب نیز مؤثر هستند. در ادامه با تشکیل ماتریس خود همبستگی شاخص موران ارتباط بین پارامترهای کیفی آب با سازندهای زمینشناسی مورد ارزیابی قرار گرفت که مدل با دقت تغییرپذیری بالا ارتباط مستقیمی بین این دو پارامتر برقرار کرد و با انجام این مرحلهی صحتسنجی مدل مورد تأیید قرار گرفت. در نهایت با استناد به نقشههای تهیه شده و قدرت بالای مدلGWR ، مدیران و برنامهریزان میتوانند برای شناسایی نقاط حساس تغییر منابع آبی جهت مدلسازی مکانی از آن استفاده کنند.
مریم انصاری؛ ایرج جباری؛ فرهنگ سرگردی
چکیده
کشور ایران با متوسط بارندگی سالیانۀ کمتر از240 میلی متر، جزء مناطق خشک و نیمه خشک جهان است. بدین منظور در این تحقیق با انتخاب حوضۀ ایزدخواست به عنوان نمونه ای از حوضه های داخلی زاگرس برای بررسی رابطۀ بین سازندهای زمین شناسی و پارامترهای کیفی آب و مدل سازی مکانی از مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی (GWR) استفاده شده است که در این مدل از پارامترهای ...
بیشتر
کشور ایران با متوسط بارندگی سالیانۀ کمتر از240 میلی متر، جزء مناطق خشک و نیمه خشک جهان است. بدین منظور در این تحقیق با انتخاب حوضۀ ایزدخواست به عنوان نمونه ای از حوضه های داخلی زاگرس برای بررسی رابطۀ بین سازندهای زمین شناسی و پارامترهای کیفی آب و مدل سازی مکانی از مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی (GWR) استفاده شده است که در این مدل از پارامترهای مختلف کیفیت آب (EC، TDS، SAR، CL، Na، K، SO4) به عنوان متغیرهای وابسته و سازندهای زمین شناسی به عنوان متغیر مستقل استفاده شده است. ارزیابی میزان کارایی مدل در حوضۀ آبریز بر اساس ضریب تعیین (R2) انجام شد که نتایج نشان داد این مدل با قدرت تغییر پذیری مکانی بالا و ضریب تعیین بالاتر از 80/0 تأثیر سازندهای مختلف بر منابع آبی را در نقاط مختلف و مناطق بحرانی با بیش ترین آثار منفی به خوبی مشخص کرده است . در اغلب پارامترهای کیفی مانند سدیم، پتاسیم، کلر و هدایت الکتریکی بیشترین میزان همبستگی مربوط به غرب حوضه می باشد که رسوبات تبخیری موجود در حوضه از جمله گنبد نمکی در این قسمت از مهم ترین سازندهای تغییر کیفیت آب میباشند. همچنین وجود رابطۀ معنی دار پارامترهای کیفی آب با سطح اساس حوضه یا دریاچه های فصلی، نشان دهندۀ شسته شدن و حمل این رسوبات به این نقاط توسط آب های جاری میباشد که این سازندها به دلیل سست بودن، خود را به صورت بدلندها و تپه ماهورها در منطقه نشان داده اند.
مهدی تیموری؛ امید اسدی نلیوان
چکیده
در این تحقیق تاثیر وضعیت زمینشناسی و کاربری اراضی به عنوان مهمترین عوامل کنترلکننده کیفیت آب زیرزمینی در حوزه آبخیز حبلهرود مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت انجام این تحقیق، 132 منبع آبی شامل چاه، چشمه و قنات مورد استفاده قرار گرفت. به منظور تعیین مهمترین پارامترهای کیفی آب از تحلیل عاملی، جهت بررسی روابط بین پارامترها از همبستگی ...
بیشتر
در این تحقیق تاثیر وضعیت زمینشناسی و کاربری اراضی به عنوان مهمترین عوامل کنترلکننده کیفیت آب زیرزمینی در حوزه آبخیز حبلهرود مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت انجام این تحقیق، 132 منبع آبی شامل چاه، چشمه و قنات مورد استفاده قرار گرفت. به منظور تعیین مهمترین پارامترهای کیفی آب از تحلیل عاملی، جهت بررسی روابط بین پارامترها از همبستگی بین دادهها، جهت مقایسه میانگینها از آزمون دانکن و برای پهنهبندی کیفیت آب از روشهای زمینآمار در نرمافزار ArcGIS استفاده شد. نتایج نشان داد که پارامترهای TH, Ca, Na, TDS, EC, Cl و SO4 در کاربریهای مختلف و پارامترهای TH, TDS, EC, Cl و SO4 در سازندهای مختلف اختلاف معنیدار دارند. همچنین پارامتر ECدر سطح 5 درصد بیشترین همبستگی را با TDS نشان داد. تحلیل عاملی بر اساس مشخصههای کیفیت آب نشان داد که 16/88 درصد تغییرات کیفیت آب در بین کاربریها با یک عامل (پارامتر TDS با بار وزنی 99/0) و 59/91 درصد تغییرات کیفیت آب در بین سازندها با دو عامل (عامل اول با بار وزنی (95/0) مربوط به پارامتر TDS و برای عامل دوم، با بار وزنی (95/0) مربوط به پارامتر EC) کنترل میشود. واریوگرام دادهها نشان داد که همبستگی بالای مکانی بین متغیرها وجود دارد. پهنهبندی آب شرب با استفاده از دیاگرام شولر کیفیت آب زیرزمینی را در 5 دسته خوب، قابل قبول، نامناسب، بد و موقتا قابل شرب نشان داد. همچنین پهنهبندی آب کشاورزی با استفاده از دیاگرام ویلکوکس کیفیت آب را در 3 دسته آبهای خوب، متوسط و نامناسب طبقهبندی کرد.
منیژه قهرودی؛ طاهر ولی پور؛ لقمان شیرزادی
دوره 5، شماره 16 ، آذر 1397، ، صفحه 43-59
چکیده
چکیده
یکی از عوامل مهم در پایداری توسعهی یک منطقه، فراهم بودن منابع آب کافی و مناسب برای مصارف مختلف میباشد که علاوه بر کمیت، وضع کیفی آن نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است. در شرایط اقلیم خشک و نیمهخشک کشور و کمبود منابع آب شیرین، حساسیت نسبت به کیفیت آب رودخانهها و عوامل مؤثر بر آنها، ضروری است. در تحقیق حاضر از تصاویر ماهوارهای ...
بیشتر
چکیده
یکی از عوامل مهم در پایداری توسعهی یک منطقه، فراهم بودن منابع آب کافی و مناسب برای مصارف مختلف میباشد که علاوه بر کمیت، وضع کیفی آن نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است. در شرایط اقلیم خشک و نیمهخشک کشور و کمبود منابع آب شیرین، حساسیت نسبت به کیفیت آب رودخانهها و عوامل مؤثر بر آنها، ضروری است. در تحقیق حاضر از تصاویر ماهوارهای مربوط به تصویر TM 13 اکتبر سال 1991 و تصویر ETM 15 اکتبر 2011 جهت آشکارسازی تغییرات کاربری و آمار مربوط به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب مربوط سالهای 1361 الی 1390 به ایستگاههای تفت، اسلامیه و فیضآباد استفاده شده است. در انجام تحقیق ابتدا از تصحیح هندسی برای رفع خطاها و انطباق دو تصویر استفاده شده است. سپس با استفاده از نمونههای آموزشی و روش حداکثر احتمال کاربری هر تصویر استخراج گردید. در مرحلهی بعد آمار خصوصیات فیزیکی و شیمیایی شامل آنیونها و کاتیونها، غلظت املاح محلول، هدایت الکتریکی و اسیدیتهی آب مربوط به ایستگاه مورد نظر در سال 1361تا1370 و 1371 تا 1390 تفکیک شد و معنیداری میانگین نمونهها سپس با استفاده از آزمون من ویتنی ارزیابی گردید. نتایج به دست آمده از کاربری اراضی نشان داد که کاربریهای غالب منطقهی مورد مطالعه در هر دو دورهی مراتع و زمینهای بایر میباشند. نتایج آزمون من ویتنی در عناصر مختلف و در سه ایستگاه مورد نظر نشان داد که تفاوت میان دو دوره سالهای 1361تا1370با سالهای 1370تا1390 در ایستگاه تفت تفاوت معنیداری که براساس آنها بین میانگین دو دورهی زمانی تفاوت در تمام پارمترهای کیفی آب وجود دارد. در ایستگاه اسلامیه این تفاوت در میزان آنیونها و نسبت سدیم قابل جذب وجود ندارد و در ایستگاه فیضآباد نسبت فوق برای تمام عناصر مورد نظر معنیدار نیست.
مریم بیاتی خطیبی؛ مریم شهبازی؛ محمدامین حیدری
دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1393، ، صفحه 93-109
چکیده
چکیده ویژگی سازندهای سطحی پهنههای خاستگاه شاخابها و تغییرات زیست محیطی در ابعاد متعددی بر حوزههای موثر بر حیات انسان، از جمله کیفیت آب اثر میگذارند. دستکاری غیراصولی شیبها توسط انسان و صنعتی شدن جوامع سبب تولید آلایندههای مختلف گردیده که با ورود به محیط زیست انسان و بهویژه در منابع آب، باعث کاهش کیفیت آب شده ...
بیشتر
چکیده ویژگی سازندهای سطحی پهنههای خاستگاه شاخابها و تغییرات زیست محیطی در ابعاد متعددی بر حوزههای موثر بر حیات انسان، از جمله کیفیت آب اثر میگذارند. دستکاری غیراصولی شیبها توسط انسان و صنعتی شدن جوامع سبب تولید آلایندههای مختلف گردیده که با ورود به محیط زیست انسان و بهویژه در منابع آب، باعث کاهش کیفیت آب شده است. ورود مواد جامد به آب و افزایش بیش از حد مجاز غلضت یونهای، موجود در آب کشاورزی و سایر استفادهها از آب، آن را با محدودیت روبهرو میسازد. لذا آلودگی و یا کاهش کیفیت منابع آب میتواند بهطور مستقیم و غیرمستقیم سلامتی انسان و امنیت غذایی او را به خطر اندازد. رودخانه اهر یکی از رودخانههای مهم دامنههای غربی سبلان میباشد و نقش موثری در سیرابسازی و تأمین آب اراضی کشاورزی و شهرها و روستاهای در مسیر خود دارد. ولی در سالهای اخیر این رودخانه دچار تغییراتی در میزان دبی و رواناب حوضه گردیده است. بنابراین، در این پژوهش بهصورت موردی تغییرات درازمدت کیفیت آب رودخانه در ایستگاه اهر با استفاده از شاخصهای (pH, Na، SO4، TDS) مورد بررسی و با استفاده از آزمون آماری من-کندال روندیابی گردیده است و سپس با استفاده از رابطه رگرسیون خطی هر سه شاخص تا سال 1400پیشبینی شده است. نتایج این بررسی، نشان میدهد، هر سه شاخص در طول دوره چهل ساله مورد مطالعه، روند افزایشی داشتهاند، که در نتیجه آن شاخص Na همچنان در منطقه خوب، شاخص SO4، در محدوده خوب و قابل قبول و شاخص TDS به محدوده نامناسب و بد برای مصرف انسان بر اساس آستانههای تعیین شده شولر رسیده است. بنابراین بر اساس نتایج و پیشبینیهای انجام شده، مواد جامد محلول در آب منطقه مورد مطالعه بهشدت افزایش یافته و در صورت تداوم و تشدید این روند منجر به آلودگی آب این رودخانه و مضر برای مصرف انسان میگردد.