هیدروژئومورفولوژی
احد حبیب زاده؛ مسعود گودرزی؛ مالک رفیعی
چکیده
بحران کمبود آب و شوری خاک مشکلات کلیدی هستند که توسعهی پایدار کشاورزی در مناطق خشک را محدود میکند. ترویج و توسعه استفاده از سیلاب راهکاری مناسب در تأمین آب کشاورزی، مناطق خشک و نیمهخشک است. بررسی آمار و اطلاعات مربوط به شرایط اقلیمی شمال دریاچهی ارومیه نشان میدهد اقلیم منطقه از نوع نیمهخشک سرد بوده، بارشهای شدید، رگبارهای ...
بیشتر
بحران کمبود آب و شوری خاک مشکلات کلیدی هستند که توسعهی پایدار کشاورزی در مناطق خشک را محدود میکند. ترویج و توسعه استفاده از سیلاب راهکاری مناسب در تأمین آب کشاورزی، مناطق خشک و نیمهخشک است. بررسی آمار و اطلاعات مربوط به شرایط اقلیمی شمال دریاچهی ارومیه نشان میدهد اقلیم منطقه از نوع نیمهخشک سرد بوده، بارشهای شدید، رگبارهای بهاره به همراه دورههای خشک چند ماهه در تابستان حکمفرما است. برآورد نیاز آبی منطقه در فصل کشت و برداشت، اهمیت آبیاری سیلابی و تناسب حجم سیلابها را نشان میدهد. از 6300 میلیون مترمکعب بارش منطقه، 5/4 میلیونمترمکعب جریان سیلابی بوده، که 5/2 میلیونمترمکعب آن مربوط به رودخانههای امستجان و انگشتجان است. هدف این پژوهش تحلیل کیفی سیلابها، کنترل و استفاده از سیلاب در تأمین آب کشاورزی در دشتهای کشاورزی شمال دریاچهی ارومیه است. جهت اجرای پروژه، نمونهبردارهای سیلاب، همراه اشلهای اندازهگیری عمق نصب گردید؛ از سیلابها نمونهبرداری شده، آزمایشات هیدروشیمیایی انجام شد، به منظور تحلیل دادههای کیفی از دیاگرامهای هیدروشیمیایی ویلکوکس، استیف و پایپر استفاده شد. نتایج نشان میدهد بیشترین مقدار هدایت الکتریکی مربوط به نمونههای رودخانهی انگشتجان، با 487 و470 میکروموهوس برسانتیمتر است. تیپ اغلب نمونههای سیلابی بیکربنات و رخساره سدیک-کلسیک است. همچنین سیلابها از سختی موقت و یا کربناته برخوردار بوده، به علت دارا بودن مقدار بالای آنیون کربناته در طبقهی آبهای سخت هستند. براساس طبقهبندی ویلکوکس کیفیت آب کشاورزی همهی نمونهها در محدودهی C2S1 قراردارند. آبیاری با این آب برای کلیهی خاکها بدون اشکال بوده، خطری ایجاد نمیکند. بنابراین از نظر کشاورزی در محدودهی آبهای خوب هستند.
شیرین محمدخان؛ فاطمه مرادی پور؛ انور مرادی
دوره 5، شماره 17 ، اسفند 1397، ، صفحه 185-203
چکیده
چکیده
دریاچهی ارومیه در شمال غرب ایران طی دهه های اخیر با یک خشکی تدریجی مواجه شده است. این مسئله باعث افزایش سطح زمین های شوره زار و بهتبع آن مشکلات اجتماعی-محیط زیستی فراوانی شده است. پایش مناطق ساحلی و استخراج تغییرات این مناطق در فاصله های زمانی مختلف دارای اهمیت زیادی است؛ زیرا ماهیت خطوط ساحلی دینامیکی است و ...
بیشتر
چکیده
دریاچهی ارومیه در شمال غرب ایران طی دهه های اخیر با یک خشکی تدریجی مواجه شده است. این مسئله باعث افزایش سطح زمین های شوره زار و بهتبع آن مشکلات اجتماعی-محیط زیستی فراوانی شده است. پایش مناطق ساحلی و استخراج تغییرات این مناطق در فاصله های زمانی مختلف دارای اهمیت زیادی است؛ زیرا ماهیت خطوط ساحلی دینامیکی است و مدیریت چنین محیط های بوم شناختی حساسی، به کسب اطلاعات دقیق در فاصله های زمانی مختلف نیاز دارد. هدف از انجام این تحقیق، بررسی گسترش نمکزارهای شمال غربی دریاچه ی ارومیه با استفاده از داده های میدانی، تصاویر ماهوارهای لندست (MSS, TM, ETM+, OLI) و رخساره های ژئومورفیک منطقه است. برای انجام این تحقیق، نمونه هایی از رسوب دریاچه به صورت سطحی (عمق 0 تا 15 سانتی متر) در ترانسکت های مختلف از یک محدوده ی مشخص در شمال غربی دریاچه برداشت شد. در مرحله ی بعد با استفاده از تصاویر ماهوارهای و پیمایش میدانی، میزان شوری، گسترش نمکزارها و رخسارههای ژئومورفیک استخراج گردید. در نهایت نتایج دادههای میدانی و آزمایشگاهی، تصاویر ماهوارهای و همچنین رخساره های ژئومورفیک مقایسه و اعتبارسنجی شد. نتایج نشان داد مساحت سطح آب دریاچه بسیار کاهش یافته و در مقابل نمکزارها در سطح وسیعی گسترش یافـته اند و مناطقی که دارای تراکم نـمک بالاتری میباشند با خطوط نمکزار به دست آمده از تصاویر ماهوارهای و رخسارههای ژئومورفیک مطابقت میکنند. بر اساس نقشهی رخسارهها، محدودهی مورد مطالعه دارای ۱۲ رخساره است که زمینهای شورهزار با مساحت 1724 هکتار، از نظر وسعت در بین رخسارههای محدوده، سومین رخساره میباشند؛ منطقه برداشت با مساحت 2641 هکتار و پهنه های ماسهای به مساحت ۱۴ هکتار، به ترتیب دارای بیشترین و کمترین وسعت رخنمون رخساره در منطقه مورد بررسی میباشند.
وحید نورانی؛ نرگس آزاد؛ مهسا قاسم زاده؛ الناز شرقی
دوره 3، شماره 7 ، شهریور 1395، ، صفحه 141-159
چکیده
هدف از این مقاله تعیین روند و بررسی ارتباط سریهای زمانی بلندمدت تراز سطح آب دریاچهی ارومیه و دیگر پارامترهای هیدروکلیماتولوژیکی حوضهی شامل بارش، رواناب، دما و رطوبت نسبی، در مقیاسهای ماهانه، فصلی و سالانه با استفاده از آزمون من-کندال و تبدیل موجک گسسته است. آزمون من-کندال و من-کندال دنبالهای برای ترکیبهای مختلف ...
بیشتر
هدف از این مقاله تعیین روند و بررسی ارتباط سریهای زمانی بلندمدت تراز سطح آب دریاچهی ارومیه و دیگر پارامترهای هیدروکلیماتولوژیکی حوضهی شامل بارش، رواناب، دما و رطوبت نسبی، در مقیاسهای ماهانه، فصلی و سالانه با استفاده از آزمون من-کندال و تبدیل موجک گسسته است. آزمون من-کندال و من-کندال دنبالهای برای ترکیبهای مختلف زیر سریهای حاصل از تبدیل موجک گسسته، جهت تعیین زیر سری زمانی جزئی که مسئول اصلی تولید روند در سریهای زمانی است، مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد در سریهای زمانی پارامترهای هیدروکلیماتولوژیکی در مقیاس ماهانه، تناوب 8 ماهه اصلیترین تناوب در تولید روند است. بعلاوه نتایج حاکی از روند منفی قابلملاحظهای در مقیاسهای مختلف از سریهای زمانی سطح آب دریاچه و رواناب است و سریهای زمانی بارش، دما و رطوبت نسبی در حالت کلی روندهای چشمگیری نداشتهاند. از نتایج این تحقیق چنین برمیآید که در سالهای اخیر کاهش روند در سری زمانی رواناب نقش اساسی را در خشکی دریاچه ارومیه ایفا کرده است. همچنین براساس نتایج آزمون من-کندال دنبالهای، از سال 1377 به بعد، یک روند کاهشی قابل ملاحظهای در هر دو سری زمانی سطح آب و رواناب در مقیاس ماهانه دیده میشود. در نهایت روش تحلیل روند سن (Sen) به کار رفته، نتایج به دست آمده از روش آزمون من-کندال بر پایه موجک را تأیید کرد.
علیرضا صالحی پورمیلانی؛ مجتبی یمانی؛ ابراهیم مقیمی؛ راضیه لک؛ منصور جعفر بیگلو
دوره 2، شماره 4 ، آذر 1394، ، صفحه 143-170
چکیده
در سالهای اخیر، با اجرای برنامههای سدسازی گسترده بر روی رودخانههای اصلی، وقوع خشکسالیهای هیدرو اقلیمی چند (دهه) گذشته و به دلیل تبخیر زیاد منابع آبی، وسعت دریاچه ارومیه کاهش یافته است. علاوه بر آن میزان شوری دریاچه ارومیه نیز به 650 میلی گرم در لیتر افزایش یافته است. با توجه به این شرایط هیدرولوژیکی هیچ موجود زنده ای نمیتواند ...
بیشتر
در سالهای اخیر، با اجرای برنامههای سدسازی گسترده بر روی رودخانههای اصلی، وقوع خشکسالیهای هیدرو اقلیمی چند (دهه) گذشته و به دلیل تبخیر زیاد منابع آبی، وسعت دریاچه ارومیه کاهش یافته است. علاوه بر آن میزان شوری دریاچه ارومیه نیز به 650 میلی گرم در لیتر افزایش یافته است. با توجه به این شرایط هیدرولوژیکی هیچ موجود زنده ای نمیتواند در دریاچه ارومه زندگی نماید. اطلاعات بسیار زیادی در رابطه با خصوصیات شیمیایی کنونی آب دریاچه ارومیه وجود دارد، ولی دانسته های ما در رابطه با شرایط دیرینه هیدرولوژیکی و زیستی آب این دریاچه و میزان شوری آن در گذشته و به خصوص در کواترنری بسیار اندک است. بررسی پادگانههای دریاچهای ارومیه، تحولات و تغییرات ارتفاعی آنها و همچنین تغییرات خصوصیات زیست چینه شناسی آنها یکی از بهترین شواهد در تشخیص بهتر ماهیت گذشته این دریاچه است. گاستروپودا، استراکودا، فرامین فرا و همچنین دو کفه ای پوسته های صدف غالب در رسوبات پادگانه های دریاچه ای میباشد. با تعیین جنس و گونه های هر یک از خردههای صدف همچنین بررسی شرایط محیطی در زمان شکل گیری این پادگانه ها نسبت به باز سازی شرایط هیدرولوژیکی و همچنین اکولوژیکی دریاچه ارومیه اقدام گردید. نتایج این بررسی نشان میدهد، ویژگیهای شیمایی آب دریاچه ارومیه در زمان تشکیل بسیاری از پادگانه های دریاچه ای بر خلاف شرایط کنونی، بسیار متفاوت و لب شور تا شیرین بوده است.