موسی عابدینی؛ روقیه فتحی جوکدان
دوره 3، شماره 7 ، شهریور 1395، ، صفحه 1-17
چکیده
امروزه پدیدهی سیل یکی از پیچیدهترین رخدادهای مخاطرهآمیز است که بیش از سایر بلایای طبیعی دیگر، همه ساله در نقاط مختلف دنیا منجر به ایجاد خسارتهای جانی و مالی و تخریب اراضی کشاورزی میشود. به دلیل سیلخیز بودن حوضهی کرگانرود، بررسی و پهنهبندی خطر وقوع سیل در این حوضه ضروری به نظر میرسد. لذا در این تحقیق ابتدا ...
بیشتر
امروزه پدیدهی سیل یکی از پیچیدهترین رخدادهای مخاطرهآمیز است که بیش از سایر بلایای طبیعی دیگر، همه ساله در نقاط مختلف دنیا منجر به ایجاد خسارتهای جانی و مالی و تخریب اراضی کشاورزی میشود. به دلیل سیلخیز بودن حوضهی کرگانرود، بررسی و پهنهبندی خطر وقوع سیل در این حوضه ضروری به نظر میرسد. لذا در این تحقیق ابتدا متغیرهای تأثیرگذار در وقوع سیل نظیر: شیب، زمینشناسی، پوشش گیاهی، خاک، میزان بارندگی و رتبهبندی آبراههها، مورد بررسی قرار گرفته و به صورت لایههای اطلاعاتی وارد نرمافزار جی آی اس شدهاند. سپس به هر یک از متغیرها براساس درجهی اهمیت آنها طبق نظر کارشناسان مرتبط، امتیازاتی داده شده است. نهایتاً با تلفیق لایههای مذکور و تجزیه و تحلیل آنها نقشهی پهنهبندی خطر وقوع سیل با چهار پهنهی خطر تهیه شده است که شامل: 1- احتمال وقوع زیاد، نسبتاً زیاد، متوسط و کم میباشد. با توجه به نقشهی پهنهبندی وقوع سیل، پهنهی با احتمال وقوعزیاد، 86/18 درصد (53/113 کیلومترمربع)، پهنههایی با احتمال وقوع نسبتاً زیاد، 68/35 درصد (90/215 کیلومترمربع)، پهنههایی با احتمال وقوع متوسط، 66/29 درصد (29/179 کیلومترمربع) و پهنههایی با احتمال وقوع کم، 80/15 درصد (58/94) از سطح حوضه را شامل میشوند. نتایج تحقیق نشان میدهد که حوضهی مورد مطالعه به دلیل برخورداری از متوسط بارندگی سالانهی 7/1058 میلیمتر، شیب زیاد، سازندهای نسبتاً نفوذناپذیر و همچنین به دلیل داشتن شکلی دایرهوار از قابلیت سیلخیزی نسبتاً زیادی برخوردار میباشد.
موسی عابدینی؛ فریبا کرمی؛ نادر سرمستی
دوره 2، شماره 5 ، اسفند 1394، ، صفحه 17-40
چکیده
کلان‌شهر تبریز در حریم گسل فعال تبریز قرار دارد و از بخش انتهایی حوضه‌های آبریز گماناب‌چای و ورکش‌چای در شمال شهر نیز عبور می‌کند. پژوهش حاضر، با استفاده از شاخص‌های ژئومورفیک، تکنیک سنجش از دور و GIS به بررسی فعالیت‌های تکتونیکی این گسل در محدودهی کلان‌شهر تبریز می‌پردازد. بدین منظور شاخص‌های ژئومورفیک شامل تراکم زهکشی، ...
بیشتر
کلان‌شهر تبریز در حریم گسل فعال تبریز قرار دارد و از بخش انتهایی حوضه‌های آبریز گماناب‌چای و ورکش‌چای در شمال شهر نیز عبور می‌کند. پژوهش حاضر، با استفاده از شاخص‌های ژئومورفیک، تکنیک سنجش از دور و GIS به بررسی فعالیت‌های تکتونیکی این گسل در محدودهی کلان‌شهر تبریز می‌پردازد. بدین منظور شاخص‌های ژئومورفیک شامل تراکم زهکشی، نسبت انشعاب، نسبت شکل حوضه، عدم تقارن حوضه، تقارن توپوگرافی معکوس، انتگرال هیپسومتری، سینوسی جبههی کوهستان، سینوسی رودخانه، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع دره، گرادیان طولی رود و شاخص ارزیابی نسبی تکتونیکی فعال به عنوان ابزارهای مدلی و مفهومی استفاده شد. تصویر ماهواره‌ای سنجندهی ASTER، نقشهی زمینشناسی، مدل رقومی ارتفاع و نرم‌افزارهای ENVI4.8 و ArcGIS10.2 دیگر ابزارهای فیزیکی این پژوهش است. طبق نتایج، مقادیر کمّی شاخص‌های تراکم زهکشی 51/0 و 57/0، نسبت انشعاب 2 و 1/2، نسبت شکل حوضه 2/2 و 8/1، عدم تقارن حوضه 7/39 و 2/23، تقارن توپوگرافی معکوس 36/0 و 59/0، انتگرال هیپسومتری 28/0 و 39/0، سینوسی جبهه کوهستان 4/1 و 93/0، سینوسی رودخانه 1/1 و 3/1، پهنای کف دره به ارتفاع دره 08/1 و 2/1، گرادیان طولی رود 1202 و 318 به ترتیب برای حوضه‌های آبریز گماناب‌چای و ورکش‌چای به دست آمد. بر اساس شاخص ارزیابی نسبی تکتونیک فعال، حوضه‌های آبریز گماناب‌چای و ورکش‌چای به ترتیب با مقادیر عددی 9/1 و 7/1 دارای حرکات تکتونیکی زیاد هستند. نتایج شاخص‌های مورد بررسی، حاکی از تأثیرپذیری مورفولوژی حوضه‌های آبریز گماناب‌چای و ورکش‌چای از حرکات تکتونیکی گسل تبریز است. با پردازش داده‌های ماهواره‌ای شواهد تکتونیکی گسل تبریز همچون انحراف آبراهه آجی‌چای، پرتگاه گسل و پدیدهی عدسی شکل در محدودهی کلان‌شـهر تبریز نیز تفسیر شدند. نتایج بـه دست آمده با شواهد میدانی منطقه تأیید گردید. بنابراین، کلان‌شهر تبریز از نظر حرکات تکتونیکی در یک منطقهی مخاطرهآمیز واقع شده است.
موسی عابدینی؛ محمد حسین فتحی
دوره 2، شماره 3 ، شهریور 1394، ، صفحه 99-120
چکیده
چکیده سیلاب یکی از رایج‌ترین مخاطرات طبیعی جهان قلمداد میشود که سالانه موجب خسارات جانی و مالی فراوانی در سراسر جهان می‌گردد. از این رو توسعه مدل های پهنهبندی و پیش‌بینی وقوع سیلاب جهت اتخاذ تصمیمات بهینه پیش از وقوع سیلاب و پس از آن و نیز مدیریت آن بسیار مهم و ضروری میباشد. هدف از این پژوهش، تعیین پهنههای خطر وقوع ...
بیشتر
چکیده سیلاب یکی از رایج‌ترین مخاطرات طبیعی جهان قلمداد میشود که سالانه موجب خسارات جانی و مالی فراوانی در سراسر جهان می‌گردد. از این رو توسعه مدل های پهنهبندی و پیش‌بینی وقوع سیلاب جهت اتخاذ تصمیمات بهینه پیش از وقوع سیلاب و پس از آن و نیز مدیریت آن بسیار مهم و ضروری میباشد. هدف از این پژوهش، تعیین پهنههای خطر وقوع سیلاب، در حوضه رودخانه خیاو چای با استفاده از مدل تحلیل شبکه میباشد. جهت اجرای این مدل در منطقه از داده های مختلفی همچون بارش، کاربری زمین، خصوصیات مورفولوژیک دامنه ها مثل تحدب و تعقر، همگرایی و واگرایی دامنه ها ، شیب دامنه ها، شاخص پوشش گیاهی (NDVI)، فاصله از رودخانه های اصلی و تراکم شبکه زهکشی استفاده‌شده است. نتایج به دست آمده از مدل تحلیل شبکه ای بیانگر این واقعیت میباشد بیش از 15 درصد از حوضه تحت تأثیر خطر وقوع سیلاب با پتانسیل بسیار بالا قرار دارد که به‌طور عمده در پایین‌دست حوضه واقع‌شده است، این سطوح اغلب شیب کمتر از 35 درصد، با درصد پوشش گیاهی کم، سطوح همگرا با پروفیل مقعر، نواحی پست و حاشیه رودخانه ها را تشکیل میدهند. تحلیـل وزن‌های نهایی منتج از مدل ANP، نشان میدهد که در رابطه با خطر وقوع سیلاب، عامل شیب با مقدار (99/0) و عامل سنگ‌شناسی با مقدار 822/0 با توجه به کنترل زیادی که بر میزان و چگونگی نفوذ و تخلیه رواناب از سطح حوضه دارنـد، از بیشـترین میـزان اهمیت و تأثیر برخوردار هستند و شاخص SPI با 226/0 و شاخص STI با 065/0 نسبت بـه عوامـل دیگـر دارای اهمیت کمتری هستند.
