غلام حسن جعفری؛ مینا آوجی
چکیده
یکی از مهم‌ترین عوامل ساختاری کره زمین اقلیم است. هرگونه ناهنجاری در هر یک از این مؤلفه ها سبب اختلال و اغتشاش در کل سیستم می‌شود. ضریب تغییرات کم بارش، معرف پایداری و توزیع زمانی یکنواخت است. به‌منظور بررسی ارتباط بین فاکتورهای اقلیمی و اثر آن بر آبگیری دریاچه‌های داخلی ایران از داده‌های 50 ساله اقلیمی دما و بارش پایگاه داده اسفزاری ...
بیشتر
یکی از مهم‌ترین عوامل ساختاری کره زمین اقلیم است. هرگونه ناهنجاری در هر یک از این مؤلفه ها سبب اختلال و اغتشاش در کل سیستم می‌شود. ضریب تغییرات کم بارش، معرف پایداری و توزیع زمانی یکنواخت است. به‌منظور بررسی ارتباط بین فاکتورهای اقلیمی و اثر آن بر آبگیری دریاچه‌های داخلی ایران از داده‌های 50 ساله اقلیمی دما و بارش پایگاه داده اسفزاری در یاخته‌های 15*15 کیلومتر استفاده شد. در پردازش‌های آماری علاوه بر اندازه‌گیری‌های گرایش مرکزی بارش و دما، از شاخص‌های پراکندگی استفاده گردید. آستانه‌های به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که حوضه‌ای با دارا دمای متوسط از 78/15 کمتر، متوسط بارش سالانه از 215 میلی‌متر بیشتر، ضریب برفی از 13 درصد بیشتر، ضریب تغییرات بارش از 40 درصد کمتر و ضریب تغییرات دما از 43/7 بیشتر می‌تواند حیات دریاچه را تضمین می‌کند. همه‌ی حوضه های داخلی ایران در دوره کواترنری به یک تناسب دچار تغییر دما نشده‌اند وضعیت و شواهدی که از آبگیری دریاچه ها کواترنری وجود دارد با بارش دو برابر نسبت به شرایط کنونی و دمایی 6-12 درجه کاهش نسبت به امروز همخوانی ندارد؛ به‌طوری‌که با کاهش 3، 9 و 12 درجه دما و افزایش بارش، خط تعادل آب‌وخشکی نمی‌توانسته به آثار تراس‌های کواترنری برسد. تغییر ارتفاع خط تعادل آب‌وخشکی با مقدار تغییرات دما و بارش به‌تنهایی قابل تفسیر نیست و علیت را باید در تغییر رژیم بارش و وضعیت ژئومورفولوژیکی منطقه جستجو کرد.
غلام حسن جعفری؛ نسرین حضرتی
دوره 6، شماره 18 ، خرداد 1398، ، صفحه 79-96
چکیده
چکیدهواحد شمال غربی که محل تلاقی رشته‌کوه‌های شمالی و جنوب غربی ایران است، یک منطقه ی کوهستانی به‌حساب می‌آید. شواهد فراوانی از فعالیت‌های یخچالی کواترنری در این واحد باقی‌مانده است. در راستای همین مسئله، این مقاله درصدد آن است که با توجه به آثار یخچالی موجود در منطقه به برآورد ارتفاع برف مرز کواترنری آن بپردازد. با استفاده ...
بیشتر
چکیدهواحد شمال غربی که محل تلاقی رشته‌کوه‌های شمالی و جنوب غربی ایران است، یک منطقه ی کوهستانی به‌حساب می‌آید. شواهد فراوانی از فعالیت‌های یخچالی کواترنری در این واحد باقی‌مانده است. در راستای همین مسئله، این مقاله درصدد آن است که با توجه به آثار یخچالی موجود در منطقه به برآورد ارتفاع برف مرز کواترنری آن بپردازد. با استفاده از نقشههای توپوگرافی 1:50000 و انعکاس فرم اشکال یخچالی بر روی نقشه‌ها، بیش از 4000 سیرک یخچالی شناسایی شد که در بین حوضه‌های آبریز ارس، سفیدرود و دریاچه ی ارومیه پراکنده‌شده است. با توجه به قرارگیری مناطق کوهستانی این منطقه، سیرک‌های یخچالی در قسمت‌های غرب، شرق و مرکز واحد شناسایی شدند. ارتفاع برف مرز به روش‌های رایت، ارتفاع کف سیرک، نسبت پنجه به دیواره و نسبت‌های ارتفاعی برآورد شد. در این واحد ژئومورفیک سیرک‌های یخچالی از ارتفاع 1800 متر به بالا امکان شکل‌گیری داشته‌اند. تجزیه و تحلیل ارتفاعات برآورد شده گواه این است که ارتفاع برف مرز دائمی در روش ارتفاع کف سیرک پورتر، به دلیل انعکاس اثرگذاری جهت بر ارتفاع برف مرز نسبت به سایر روش‌ها با واقعیت انطباق بیشتری دارد. ارتفاع برف مرز کواترنری بین 2453 متر (حوضه ی آبریز ارس) تا 2685 متر (حوضه ی آبریز سفیدرود) متغیر برآورد گردید (232 متر اختلاف ارتفاع). این اختلاف نشان‌دهندهی کاهش ارتفاع برف مرز از جنوب به شمال است. متوسط ارتفاع برف مرز این واحد 2586 متر است. تجزیه و تحلیل یافته‌ها نشان می‌دهد که این واحد در دوره‌های سرد تحت حاکمیت سیستم شکلزایی یخچالی بوده است.
غلام حسن جعفری؛ مهدی عباسی
دوره 5، شماره 14 ، خرداد 1397، ، صفحه 1-22
چکیده
چکیده بررسی پادگانههای رودخانهای از عمدهترین مباحث مربوط به ژئومورفولوژی رودخانـهای میباشد؛ ازاین‌رو به عنوان یکی از لندفرم‌های محیط‌های آبرفتی و میراثی از چینه‌شناسی، به‌منظور درک زمان تکتونیکی و آب و هوایی به طور گسترده توسط ژئومورفولوژیست‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. رودخانهی قزلاوزن به عنوان یکی ...
بیشتر
چکیده بررسی پادگانههای رودخانهای از عمدهترین مباحث مربوط به ژئومورفولوژی رودخانـهای میباشد؛ ازاین‌رو به عنوان یکی از لندفرم‌های محیط‌های آبرفتی و میراثی از چینه‌شناسی، به‌منظور درک زمان تکتونیکی و آب و هوایی به طور گسترده توسط ژئومورفولوژیست‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. رودخانهی قزلاوزن به عنوان یکی از طویلترین سیستمهای رودخانهای، به عوامل لیتولوژیکی و تکتونیکی به‌خوبی پاسخ داده است. بر این اساس به کمک نقشههای توپوگرافی 1:50000 و زمینشناسی 1:100000 منطقه و استفاده از نرم افزارهای رایانهای مانند Arc GIS -Global Mapper و Excel پادگانههای این رودخانه از نظر لیتولوژی به بازههای مارنی، متبلور و کنگلومرایی و از نظر لیتولوژی و تکتونیک، مسیر رودخانه به هشت بازه تقسیم شد و نیمرخ عرضی پادگانههای هر بازه، تفسیر گردید. نتایج نشان داد که از بین لیتولوژی پادگانههای قزلاوزن (مارن، متبلور و کنگلومرا) پادگانههای مارنی نامتقارنتر و پادگانههای متبلور، در مناطق فاقد حرکات زمینساختی، متقارنتر هستند. در مناطق فاقد حرکات تکتونیکی، یا مناطقی با حرکات تکتونیکی یکسان در دو طرف بـستر با لیتولوژی مقاوم، پادگانـههای متقارن ایـجاد شـده و در مـکانهایی که فعالیت‌های تکتونیکی دو طرف بستر یکسان نبوده، یا در بین لایههای زمینشناسی ﻣﺎرن وجود دارد پادگانههای نامتقارن شکل‌گرفته‌اند. لیتولوژی مارنی که بیشترین لیتولوژی حوضه را نیز تشکیل داده، بیشترین تأثیر را در نامتقارنی پادگانههای این رودخانه داشته است. تکتونیک در بازههای A, C, E, F & H فعال و در بازههای B, D & G غیرفعال بوده است.
